Militaire analisten, onder meer enkele mensen bij de Belgische Defensie die we spraken, staan met stijgende verbazing te kijken naar de manier waarop het Russische leger hun grootste operatie in decennia aanpakt. Ze voerden de oorlog in Oekraïne de eerste dagen op een manier die militair weinig logisch lijkt. Rusland begon het conflict zonder een lange, aangehouden campagne van bombardementen: daardoor zijn essentiële nutsvoorzieningen, ook telecommunicatie, maar vooral de Oekraïense luchtmacht én de luchtafweer na vijf dagen nog steeds operationeel. Dat laatste verwachtte niemand.

• Bovendien lijken de Russen niet altijd hun zwaarste materiaal zoals tanks in te zetten, maar eerder te opteren voor lichte, snelle units, om zo een soort blitzkrieg uit te voeren. Alleen, volgens het militaire handboek komt na die eerste golf, een tweede en derde golf. Niet bij de Russen zo lijkt. Dat maakt de Russische militaire colonnes erg kwetsbaar voor aanvallen van achteruit, door antitankwapens of mortieren.
• Een andere vaststelling: de Oekraïense tegenstand kan, ondanks veel minder middelen dan de Russen, verschroeiend uithalen. Zo zijn er verschillende Oekraïense aanvallen met TB2 Bayraktar-drones van Turkse makelij geweest op Russische colonnes. Het Turkse leger gebruikte die tuigen in Syrië en de Azeri’s (Azerbeidzjaanse Turken) in Nagorno-Karabach tegen de Armeniërs. In beide conflicten stonden Russen of Russisch materiaal aan de overkant: telkens bewezen de Turken hoe effectief hun toestellen kunnen zijn.  
• Maar ook Russisch luchttransporten zijn opvallend kwetsbaar: de Oekraïners haalden al twee Ilyushin Il-76-transportvliegtuigen neer, vol met Russische elitesoldaten.
• De Russen lanceerden bovendien bij het begin van het conflict een hele reeks wel erg risicovolle infiltraties van elitesoldaten, diep op Oekraïens grondgebied. Onder meer de Hostomel-luchthaven, thuisbasis van de Antonov-fabriek, werd zo overmoedig op de eerste dag ingenomen, waarna de Russen ze terug verloren, na een Oekraïense tegenaanval.
• De Russische verliezen in materiaal en mensenlevens zijn bijgevolg disproportioneel. Oekraïne beweert dat het al meer dan 5.000 Russische soldaten doodde, dat er meer dan 150 Russische tanks en al meer dan 750 pantservoertuigen, plus een dertigtal vliegtuigen en evenveel helikopters vernietigd werden. Zelfs als die cijfers meer dan vermoedelijk fel opgeblazen zijn, zijn ze verbluffend.

Waarom deze aanpak? De doelstellingen van Poetin waren eigenlijk politiek, niet puur militair.

• Al het bovenstaande kan alleen maar verklaard worden door een overmoedige Russische strategie waarbij men vooral hoopte heel snel de ruggengraat van Oekraïne te breken, waarbij de bereidheid om te vechten bij de Oekraïners blijkbaar erg laag werd ingeschat.
• De ervaring in 2014 zal daarbij meespelen: toen veroverde Rusland op een wip en een knip heel de Krim. Tegenstand was er nauwelijks toen, Oekraïne had amper 5.000 deftig bewapende soldaten. Vandaag is er een heel andere realiteit op het terrein. Gedurende 8 jaar werden nieuwe Oekraïense dienstplichtigen naar het front gestuurd, bij de afgescheurde republiekjes van Loehansk en Donetsk. Zo deden in totaal meer dan 600.000 Oekraïners effectieve gevechtservaring op. Zij zijn vandaag de harde kern van het Oekraïense leger.
• Alles wijst erop dat Poetin, volgens analisten, snel wilde doorbreken naar Kiev om dan het regime te wisselen, eerder dan het land murw bombarderen en zo hearts and minds verliezen. Complete hybris dus van de Russen, zo blijkt na vijf dagen oorlog.
• Ook de gevreesde cyberoorlog, of zelfs de informatieoorlog die Rusland zou lanceren, kwam helemaal niet van de grond. Integendeel: het is vooral Oekraïne, dat met president Zelenski het Westen op een meesterlijke manier bespeelt. Op een paar dagen tijd is het met massale wapenleveringen over de brug gekomen.
• Daarbij zal het erop aankomen voor de Oekraïners om hun bevoorrading op peil te houden: de grenzen met de EU, en met name Polen, zijn van cruciaal belang.
• Tegelijk hebben ook de Russen blijkbaar hun logistieke problemen. Er circuleren veel berichten over de slecht draaiende Russische machine: tanks en pantserwagens die zonder diesel zijn stilgevallen, of zelfs de grens niet over geraken omdat ze in panne vallen, terwijl Russische jongens zonder kogelvrije vesten en voldoende munitie worden vooruitgestuurd.

En nu? Poetin zit in een zeer gevaarlijke hoek.

• De initiële Russische aanpak lijkt nu volledig gefaald: geen enkele grote stad is in hun handen. Integendeel: in de plaats is de Oekraïense moraal net stevige geboost, door kleine maar spectaculaire overwinningen, en de verbazend dodelijke capaciteit om fors terug te slaan. Meer zelfs: dit tempo van verliezen aan materiaal en mensen is zelfs voor Rusland verschroeiend. Zelfs meer neutrale analisten, die een poging deden de verliezen in kaart te brengen, zijn het daarover eens.
• Daarom besluiten dat Oekraïne echt de oorlog kan winnen, is iets heel anders: Rusland zou nog ongeveer een derde van heel haar invasiemacht achter de hand houden. Maar daarbij zal vermoedelijk de tactiek toch omgegooid moeten worden, en niet langer gaan om Oekraïense harten te winnen. De aanval op Charkov, de meest ‘Russische’ grote stad van Oekraïne, waarbij de Russen ongenadig bombardeerden, belooft niet veel goeds.
• Alles wijst erop dat het Russische leger veel harder en grimmiger is gaan optreden tegen Oekraïense burgers (waarvan sommigen gewoon vreedzaam in groep Russische tanks tegenhouden op de wegen), terwijl de Russische artillerie en luchtmacht nog veel verwoestender zal uithalen.
• Tegelijk is er enorme politieke schade: de EU staat dichter dan ooit bij Oekraïne, dat gisteren openlijk het lidmaatschap aanvroeg na aanmoedigingen van Commissievoorzitter Ursula von der Leyen. Die heeft zich met haar Commissie verder dan ooit gewaagd in het geopolitieke spel, door voor een half miljard euro wapens te gaan leveren. Dat is openlijk Poetin uitdagen.
• Eenzelfde verhaal voor de NAVO, waarvan verschillende lidstaten, waaronder de Baltische landen en Polen, wel erg veel steun leveren aan Oekraïne. De hele oostgrens van de NAVO wordt ondertussen militair versterkt: exact het tegengestelde van wat Poetin als objectief had vooropgesteld.
• In eigen land kampt hij met een morrende elite, waarbij oligarchen zich opvallend ‘dissident’ gedragen, en waarbij het leger enorme verliezen moet slikken en bodybags naar huis moet sturen, terwijl de bevolking plots moet kampen met muntontwaarding en een schijnbare bankrun.
• Dat alles is een bijzonder gevaarlijke cocktail: niets erger dan een dictator die zwak lijkt, die openlijk en voor heel de wereld vernederd wordt. Het Pentagon herhaalde gisteren aan Reuters “dat het geen aanwijzingen van instabiliteit van het Russische regime ziet”. Maar het feit dat de vraag openlijk wordt gesteld, zegt genoeg.