De beslissing om meer in te zetten op O&O is één van de meest succesvolle beleidskeuzes geweest van de voorbije jaren in ons land. Net nu België aan de Europese top staat op vlak van O&O staat die steun onder druk. Op die manier dreigen we op korte termijn een besparing te realiseren die ons op langere termijn net meer zal kosten aan welvaart. We zouden beter doorduwen en mikken op de absolute wereldtop.
Voor zijn fiscale hervorming lijkt minister van Financiën Van Peteghem te kiezen voor een verlaging van de belastingdruk op arbeid om de koopkracht te ondersteunen, wat hoofdzakelijk gefinancierd zou moeten worden door bepaalde fiscale voordelen voor bedrijven in te perken. Daarbij kwamen de voorbije maanden vreemd genoeg ook de steunmaatregelen voor onderzoek en ontwikkeling (O&O) in het vizier. Dat is opmerkelijk gezien de steun aan O&O net één van de beleidsmaatregelen is die de voorbije jaren echt gewerkt heeft.
Succesvol beleid
Midden jaren 90 was België een middenmotor op het vlak van O&O-uitgaven. Met zo’n 1,6% van het BBP kwam ons land toen op een 14e plaats onder de industrielanden. Vandaag is België met 3,4% van het BBP aan O&O-uitgaven opgeklommen naar een 6e plaats onder de industrielanden, en horen we bij de toplanden in Europa. Dat is te danken aan een combinatie van bewust beleid om O&O te ondersteunen en bedrijven die volop meestapten in dat verhaal. Drie kwart van de O&O-uitgaven gebeuren door de bedrijven. Volgens de Europese Commissie is België één van de vier ‘innovation leaders’ in Europa. Maar dat wil niet zeggen dat het nu stilaan goed is geweest met die innovatie, dat we nu de inspanningen kunnen opgeven.
Integendeel, innovatie wordt alleen maar belangrijker. Heel de wereld staat voor een aantal enorme uitdagingen, zoals de energietransitie, de duurzame transitie of de demografische transitie. Voor elk van die uitdagingen zullen de oplossingen moeten komen vanuit innovatie, vaak vanuit bedrijven. Naast onze ligging in het hart van Europa heeft België weinig ‘natuurlijke’ troeven die we economisch kunnen uitspelen. Maar we kunnen wel het verschil maken met innovatieve ideeën. Dat doen we vandaag al met O&O op het vlak van chiptechnologie, biotech, farma, energie, klimaat, …
Mikken op de wereldtop
Maar er blijft natuurlijk potentieel om nog beter te doen. We blijven ver achter op de toplanden op wereldvlak. In Israël en Zuid-Korea liggen de O&O-uitgaven rond 5% van het BBP. Het zou ook in België de ambitie moeten zijn om die richting uit te gaan. Daarbij zouden we vooral aandacht moeten hebben voor de linken tussen O&O en concrete economische activiteiten. Op dat vlak laten we vandaag nog kansen liggen, denk maar aan Imec en ASML. Het Leuvense Imec is wereldtop op het vlak van onderzoek rond chiptechnologie, maar de economische toepassingen daarvan gebeuren bij ASML in Eindhoven. We moeten in België nog veel meer inzetten op het uitbouwen van economische activiteiten vertrekkend vanuit O&O.
In elk geval zou het een slecht idee zijn om net nu de steun voor O&O af te bouwen. Daarmee valt op korte termijn op papier een zekere besparing te realiseren, maar de uiteindelijke kostprijs daarvan zou allicht die besparing veelvoudig overtreffen. Innovatie is immers de beste garantie voor onze welvaartscreatie (in de breedste zin van het woord) op lange termijn. In die zin moeten we de O&O-steun niet inperken, maar net nog verder versterken, zowel naar budget, als naar de richting van die steun (met meer aandacht voor de concrete link met de resulterende economische activiteiten). We zijn vandaag al wereldtop in belastingdruk op arbeid, in krapte op de arbeidsmarkt, in omvang van het overheidsapparaat. Het zou geen slecht idee zijn om daartegenover ook een plek aan de absolute wereldtop in O&O te plaatsen.
Bart Van Craeynest is hoofdeconoom bij Voka en auteur van het boek Terug naar de feiten
