In Wit-Rusland tipt de president vodka als alternatief voor handgel, de Finnen hamsteren wijn en van Rwandezen kunnen we nog wat leren op vlak van handhygiëne. Een journalist van Politico peilde in 68 verschillende landen naar hoe ze plaatselijk met de coronacrisis omgaan.
Afstand houden, handen wassen en wc-papier inslaan. Vooral in westerse contreien lijken die drie elementen de grootste gemene deler om ons te wapenen tegen Covid-19. Wat dat laatste betreft veroverden drie gillende Australische vrouwen op een weinig verdienstelijke wijze hun five minutes of fame door viraal te gaan met een filmpje waarin ze vechten om een pak wc-papier. De Nederlandse minister-president Mark Rutte moest dan weer zijn bevolking geruststellen met de inmiddels gekende quote ‘we kunnen allemaal voor 10 jaar poepen’ – in de Noord-Nederlandse betekenis van het woord welteverstaan.
Die drang naar wc-papier is geen universeel gegeven, schrijft een journaliste van het Amerikaanse Politico Magazine. Zij ging in haar uitgebreide internationale vrienden- en (professionele) kennissenkring bij 90 mensen uit 68 verschillende landen polsen naar de grootste uitschieters van de coronagekte op hun grondgebied. Een vriend uit Jordanië ziet bijvoorbeeld het bidet als de grote verklaring voor de kloof tussen de believers en non-believers van het hamsteren van toiletpapier. Landen die de gewoonte hebben zo’n lage wastafel naast het toilet ook effectief te gebruiken, hebben logischerwijze geen behoefte aan het inslaan van wc-rollen. ‘Wij hebben de gewoonte om water te gebruiken’, bevestigt een contact uit Azerbeidzjan, terwijl een Bosniër al grappend opmerkt dat al die rollen veel plek inpalmen in de voorraadkast waar je andere dingen kan zetten die je hebt gehamsterd. ‘Je kan toch ook gewoon een douche nemen?’, klinkt het. Een Amerikaanse vrouw postte dan weer op Facebook dat haar man alvast een bidet voor kerst op zijn lijstje zette.
Handen wassen met vodka
Is de handgel uitverkocht? In het Verenigd Koninkrijk vinden ze er niks beter op dan die stiekem weg te nemen uit ziekenhuizen of dokterspraktijken. Ook in ons land moeten in sommige ziekenhuizen sloten op de dispensers voor ontsmettende gel worden gezet, omdat wanhopige hamsteraars ze mee naar huis willen nemen. In Tsjechië relativeerde een dokter op televisie het tekort, door zijn eigen recept voor alcohol te delen op basis van abrikozen en pruimen. Turkije teert dan weer op de traditie van Kolonya, een parfum op basis van alcohol en essentiële oliën – soms in een verhouding 80/20 – dat als alternatief wordt gebruikt. De verkoop zou sinds de coronacrisis vervijfvoudigd zijn. De Wit-Russische president Alexander Lukashenko maakte het grapje dat vodka niet alleen een goed ontsmettingsmiddel is voor je handen, maar dat ook het drinken ervan het virus zou kunnen helpen doden. Voor de goede orde: medische experts waarschuwen al dat alcohol drinken – surprise, surprise – helaas niet helpt, maar ook je handen wassen met vodka zal geen bacteriën en virussen doden.
Medische experts waarschuwen al dat je handen wassen met vodka niet helpt om het virus te doden
Dan valt er meer op te steken van hoe ze in Afrika met handhygiëne omgaan. De slechte hygiënische omstandigheden en eerdere ervaring met een epidemie zoals Ebola speelt daar ongetwijfeld mee. Het lijkt wel alsof wij nu pas leren hoe we onze handen deftig moeten wassen, terwijl het daar een evidentie is om die altijd schoon te houden. In de Democratische Republiek Congo staan er op straat, in restaurants, winkels of op de luchthaven plastic reservoirs met een kraantje aan, gevuld met een mengsel van water en chloor om de handen te desinfecteren. In Rwanda staan die zelfs geïnstalleerd aan bushaltes en is het verplicht voor je opstapt.
Wat staat er op het boodschappenlijstje?
Een vaak leeggeroofd rek in de westerse supermarkten is pasta, dat bijna iedereen probeert te veroveren. Een expat in Kirgistan hoorde een radiopresentator de bevolking aanmoedigen om zoveel mogelijk suiker en bloem te kopen. Afghanen slaan rijst, bloem en olie in, nu de prijzen voor voedingswaren fel de hoogte in schieten. Gewiekste businessmannen maken misbruik van de coronasituatie door de prijzen op te trekken. In Griekenland zit de verkoop van fetakaas in stijgende lijn, terwijl Finnen dan weer kartonnen wijn inslaan. In Nederland zorgde de mededeling dat coffeeshops de deuren zouden sluiten vorige week voor lange wachtrijen van mensen die nog snel een voorraadje wilde inslaan.
In Iran blijft de gekte in supermarkten beperkt, omdat ze in eerdere oorlogen zelden met schaarste kampten
Sommige shoppers worden gedreven door herinneringen aan een eerder periode van schaarste. Het hamsteren van granen, pasta en aardappelen in Litouwen roept flashbacks op naar de Sovjetperiode, terwijl mensen in Denemarken roggebrood en gist inslaan – net zoals bij een grote arbeidersstaking in 1998. Verschillende Bosnische expats lieten weten dat burgers daar enkele weken geleden al begonnen met een voedselvoorraad in te slaan. De herinnering aan de oorlog in 1992, toen hoofdstad Sarajevo 1.425 dagen belegerd was, ligt voor sommigen nog vers in het geheugen. Een kennis uit Irak vertelde dan weer aan de Politico-journalist dat jaren van politieke instabiliteit en onzekerheid over voedselprijzen ervoor zorgt dat mensen wel vaker hoeveelheden voedsel aankopen waar ze minstens een maand mee toekomen.
Intussen neemt in Italië en China de paniek af, nu stilaan duidelijk wordt dat er genoeg voorhanden is. Uit Iran komt dan weer de boodschap dat er van in het begin weinig paniek in de winkels is, de herinnering indachtig dat er tijdens alle oorlogen daar steeds genoeg voedsel voorradig was. Een expat in Vietnam meldt dat de buurten die in quarantaine moeten blijven zelf dagelijks producten als rijst en eieren aan huis krijgen geleverd. Afrikanen zijn dan weer tout court weinig vertrouwd met het concept van hamsteren. ‘Dat lijkt me eerder iets van het westen’, merkt een Senegalees droog op. Zeiden we al dat we van de Afrikanen nog iets kunnen leren in deze coronacrisis?
