Het nieuws: Steden in Oekraïne zijn begonnen met het neerhalen van Sovjet-monumenten en het veranderen van straatnamen die het communistische verleden eren.

• Na de invasie van Moskou in februari waren de leiders in Kyiv al begonnen met de “ontmanteling van het communistische verleden”, maar deze is de laatste weken getransformeerd in een campagne van “ont-Russificatie”. 
• Volodymyr Propopiv, plaatsvervangend hoofd van de gemeenteraad van Kyiv, zei tegen AP dat Oekraïne al sinds 2015 op een “zachte manier” afrekent met het Sovjetverleden. Dit proces heeft altijd echter op een traag tempo plaatsgevonden, om de Russisch sprekende bevolking niet in het harnas te jagen.
• Maar: “Met de oorlog is alles veranderd. De Russische lobby is nu machteloos, in feite bestaat ze zelfs niet meer”, aldus Propopiv. “Het hernoemen van onze straten is als het uitwissen van propaganda die de Sovjet-Unie ons heeft opgedrongen”. 
• Deze week kondigde de burgemeester van Kyiv, Vitali Klitsjko, aan dat meer dan 30 straten in de hoofdstad een nieuwe naam zullen krijgen.
  • Zo is er de straat “Helden van Marioepol”, die de strijders eert die maandenlang stand hielden tegen een verwoestende Russische campagne in de havenstad.
  • Een andere straat is vernoemd naar de 24-jarige journalist en burger- en milieuactivist Roman Ratushnyi, die tijdens de slag om Izioem is omgekomen.
• Vorige maand besloot het stadsbestuur van de Oekraïense havenstad Odessa om een monument voor keizerin Catharina II van Rusland te verwijderen en te verplaatsen, nadat het tot twee keer toe was beklad met rode verf.

Meertalige samenleving gevormd door complexe geschiedenis

Russische taal: En ook op taalkundig gebied vinden er veranderingen plaats in Oekraïne.

• Grote delen in het noorden, oosten en midden van het land maken taalkundige veranderingen door. Oekraïners met het Russisch als moedertaal hebben zich in toegenomen aantallen ingeschreven voor taallessen om hun Oekraïense taalvaardigheid te verbeteren.
• “Ik ben na de invasie op 24 februari begonnen met het volgen van lessen en ik heb er spijt van dat ik me niet eerder heb ingeschreven”, zegt de Oekraïense Larissa tegen France24. 
• “Er blijft een misverstand bestaan dat de Oekraïense taal mensen als Oekraïens definieert, maar net als veel andere landen in de wereld is Oekraïne een meertalige samenleving die gevormd is door een complexe geschiedenis”, aldus Ievgeniia Ivanova, van de Universiteit van Aberdeen.

Eigen nationale identiteit: Volgens veel Oekraïners heeft Rusland, via de Sovjet-Unie, jarenlang het openbare, maatschappelijke en het culturele domein van het land gedomineerd.

• De “Oekraïense beeldenstorm” – zoals het volgens sommigen wordt genoemd – is daarom ter bevestiging van de eigen nationale identiteit, die jarenlang onderdrukt is door Moskou, aldus de initiatiefnemers.
• Ze zien de monumenten uit de Sovjetperiode niet alleen als een viering van het communisme, maar ook als een “Lieux de mémoire”, die een link legt met het verleden en fungeert om de Russische heerschappij over het land te rechtvaardigen.

Baltische staten halen ook Sovjet-monumenten weg

T-34-tank: Ook andere post-Sovjetstaten zijn begonnen met het weghalen van oude Sovjet-monumenten.

• In de stad Narva in Estland heeft het gemeentebestuur in augustus een oude T-34-tank weg laten halen.
• “De regering heeft besloten om het oorlogsmonument van het voormalige buitenlandse regime in de stad verwijderen. Op deze manier willen we voorkomen dat het meer vijandigheid in de samenleving teweegbrengt en oude wonden openrijt”, aldus de premier van Estland Kaja Kallas destijds.
• In het Overwinningspark in de Letse hoofdstad Riga ging een obelisk van bijna tachtig meter tegen de vlakte en werden granieten standbeelden van Sovjetsoldaten ontmanteld.

(lb)