“Dit wordt een echt grote verstoring op het vlak van logistiek, en mensen zullen vaten moeten gaan zoeken”, vertelde Yergin aan de Amerikaanse zakenzender CNBC. “Dit is een bevoorradingscrisis. Het is een logistieke crisis. Het is een betalingscrisis, en dit zou wel eens op de schaal van de jaren zeventig kunnen zijn”, liet de winnaar van de Pulitzer Prize in 1992 optekenen.

Yergin verwijst vooral naar het jaar 1973. Toen besloten de olieproducerende landen van het Midden-Oosten zowel de export van olie te beperken als de prijs van het zwarte goud flink te verhogen. Dit ter vergelding van de westerse steun aan Israël tijdens de Jom Kipoer-oorlog, die toen plaatsgreep.

In een jaar tijd steeg de prijs van een vat ruwe olie van 2,74 naar 11,65 dollar; een ruime verviervoudiging van de koopsom dus. Er ontstond een tekort aan olie in het Westen, wat dan weer resulteerde in een economische malaise die in omvang nooit eerder z’n gelijke had gekend. Er trad stagflatie op; een cocktail van stagnatie en inflatie.

Sancties: ja of nee?

Rusland exporteert 5 miljoen vaten ruwe olie per dag, wat ongeveer 12% van de wereldhandel omvat en het tot ’s werelds grootste exporteur maakt. Het is de op twee na grootste olieproducent ter wereld. De Europese Unie importeert maar liefst 40 procent van haar gas uit Rusland, en 30 procent van haar olie, volgens gegevens van de Zwitserse bank UBS.

Het Westen heeft tot nu toe “zorgvuldig” vermeden strafmaatregelen op te leggen aan de Russische olie- en gassector, schrijft Business Insider. Sancties zouden de economische groei kunnen beknotten en de problemen met de toeleveringsketen alleen maar doen toenemen, luidt het.

In weerwil van directe sancties op energiegebied heeft het Westen het wel moeilijker gemaakt voor Russische bedrijven om tankers met olie en gas te verschepen; via het verbod op Russische schepen in Europese havens, bijvoorbeeld.

Ook is er de druk die handelaren ervaren om Russische olievaten links te laten liggen. “Mensen raken geen Russische vaten aan”, liet bijvoorbeeld een handelaar in de haven van New York optekenen door Reuters. “Je ziet er nu misschien een paar op het water, maar die zijn voor de invasie gekocht. Daarna zullen het er niet veel meer zijn”. Zijn conclusie: “Niemand wil gezien worden als iemand die Russische producten koopt en een oorlog tegen het Oekraïense volk financiert.”

Maar: het Westen volledig afsluiten van Russische energie zou de prijzen nóg meer opdrijven, de financiële markten verder laten bibberen tijdens een al volatiele periode van hoge inflatie, en de consument nóg meer in de portemonnee treffen, is de redenering.

Vervanging Russische vaten

In slechts een week tijd kondigden de meeste internationale oliegiganten die in Rusland opereren aan zich te zullen terugtrekken uit het land. Zo hebben BP, Shell, Equinor en ExxonMobil hun activiteiten in het land stopgezet.

“Wat we nog niet eerder hebben gezien, is ook de grote reputatiekwestie, bedrijven die geen zaken willen doen met Rusland”, zei Yergin. “Vladimir Poetin heeft in een week tijd vernietigd wat hij 22 jaar lang heeft opgebouwd, een economie die in principe geïntegreerd was met de wereldeconomie. Nu is Rusland losgekoppeld van de wereldeconomie”, wierp de economische historicus op.

Daarom interessant om te volgen: IHS Markit, voorgezeten door Yervin, organiseert volgende week de jaarlijkse energieconferentie ‘CERAWeek’, in het Amerikaanse Houston. Daar zullen executives van verschillende internationale energiebedrijven, waaronder Chevron, ExxonMobil, TotalEnergies, Occidental Petroleum en ConocoPhillips, spreken. Een onderwerp dat zeker op de bijeenkomst zal worden aangekaart, is hoe het Westen die Russische vaten kan vervangen, weet CNBC.

Want dat tekort wordt aanzienlijk. “Ik denk dat je het hebt over het verlies van 2 tot 3 miljoen vaten per dag”, liet John Kilduff, partner bij investeringsfirma Again Capital, door CNBC optekenen. “Deze keer snijden we de olie zelf af. Het is een embargo dat we onszelf hebben opgelegd”, stipte Kilduff aan. “Het is dit keer een kopersstaking, niet een leveranciersstaking.”

Andere olieschok

Deskundigen waarschuwen al een tijdje dat, door de oorlog in Oekraïne, energieactiva het ergste lot staat te wachten op de financiële markten. Zo schat zakenbank JP Morgan dat Brentolie het jaar kan eindigen op 185 dollar per vat, wat een stijging van bijna 70 procent betekent ten opzichte van het huidige niveau van ongeveer 110 dollar. Bank of America heeft dan weer berekend dat voor elk miljoen vaten dat van de markt verdwijnt, de prijs van Brent met 20 dollar per vat kan stijgen.

OPEC, de organisatie van olie-exporterende landen, heeft tot dusver geweigerd haar productie sneller op te voeren. Analisten zeggen dat de groep wellicht niet over voldoende reservecapaciteit beschikt om de Russische uitvoer te compenseren.

Al deze factoren doen Yergin concluderen dat we voor zware tijden staan. “Dit zou de ergste crisis kunnen worden sinds het Arabische olie-embargo en de Iraanse revolutie in de jaren zeventig”, aldus de historicus. Wat die laatste verwijzing betreft: een andere olieschok in de seventies was het gevolg van de Iraanse revolutie van 1978-1979, die leidde tot de omverwerping van de Sjah van Iran.

(am)