Eerst en vooral: Enkele landen leveren al vaartuigen aan Oekraïne, al blijft dit relatief beperkt.

• Onder meer België beloofde al om tegen mei tien onderzeese drones te leveren, gebouwd door het Belgische ECA Robotics. Ook Duitsland zou tien onbemande droneschepen leveren.
• Verschillende andere landen werken aan de heropbouw van de Oekraïense marine. De Verenigde Staten onderhandelden in 2018 al met Oekraïne over de verkoop van twee fregatten, maar tot een akkoord kwam het nog niet. Wel maakten de VS bekend dat zeven patrouilleschepen naar Oekraïne kunnen afvaren, van zodra de oorlog eindigt. De Britten zouden ook twee mijnenjagers uit de Sandown-klasse kunnen overmaken aan Oekraïne, samen met acht kleinere boten.

Genoteerd: Welke schepen of onderzeërs zou de Oekraïense marine kunnen gebruiken?

• De Oekraïense diplomaat Andrii Melnik is op Twitter zeer actief aan het lobbyen voor oorlogsbodems en onderzeëers. Melnik is op dit moment viceminister van Buitenlandse Zaken en was voordien ambassadeur in Duitsland. Hij focust dan ook vooral op dit land, dat over heel wat interessant materiaal beschikt.
• Zo opperde Melnik dat Duitsland het fregat Lübeck zou kunnen sturen naar Oekraïne. Dit 130 meter lange schip werd in december met pensioen gestuurd, na 32 jaar dienst. Volgens de Oekraïense diplomaat kan het wel nog dienst doen in de Zwarte Zee. Ook de Duitse 212-onderzeeërs kunnen hun nut bewijzen tegen de Russische marine, zo oordeelt Melnik. Duitsland heeft op dit moment zes 212’s in dienst.
• Ook andere landen beschikken over heel wat interessant materiaal. Zo zouden ook de Belgische en Nederlandse mijnenjagers, in ons land bekend als de Tripartite-klasse, van pas komen in de Zwarte Zee. De zes Belgische en vijf Nederlandse schepen worden vanaf 2024 vervangen door de grotere City-klasse. De ‘oude’ mijnenjagers zouden dus aan Oekraïne kunnen worden gedoneerd, al vereist die vloot wel een stevige, intensieve training voor een grote crew, aangezien elk schip een 36-koppige bemanning heeft.

De essentie: Zolang Turkije de zeestraten hermetisch afsluit, is een levering onmogelijk. Als dat land deze doorgangen dan toch opent, kan ook Rusland zijn zeevloot versterken.

• Op 27 februari, enkele dagen na de start van de Russische invasie in Oekraïne, besliste Turkije de Bosporus te sluiten voor marineschepen. Volgens het verdrag van Montreux, getekend in 1936, mag Turkije de transit van oorlogsbodems door de zeestraat sterk aan banden leggen. Landen moeten ruim op voorhand toelating aanvragen en er mag zich te allen tijde maximum 45.000 ton aan oorlogsschepen in de straat bevinden.
• Daarnaast mag Turkije, volgens artikel 19 van dat verdrag, de zeestraat ook volledig afsluiten voor marineschepen, ten tijde van een oorlog. Onder druk van de NAVO-bondgenoten deed het land dit ook op 27 februari. Die bepaling geldt voor iedereen: als ze wordt teruggedraaid, mogen ook alle partijen hun schepen weer door de straat sturen. En voor landen die aan de Zwarte Zee grenzen -zoals Rusland en Oekraïne – zijn de regels nog iets soepeler.
• De Russische oorlogsbodems wachten dan ook op een heropening van de straat. De kruiser Varyag vaart bijvoorbeeld al enkele maanden rond in de Middellandse Zee en is klaar om de onfortuinlijke Moskva te vervangen als vlaggenschip van de Russische Zwarte-Zeevloot. Daarnaast kan Rusland ook perfect te weten komen welke Oekraïense schepen door de Bosporus varen en deze opwachten met een oorlogsvloot.

(mah)