De manier waarop geld wordt uitgegeven in de (uitlopers van) de energiecrisis, begint te irriteren binnen Vivaldi. Open Vld is op oorlogspad, over de verlenging van energiesteun die in maart moet beslist worden. Het gevoel leeft dat geld langs ramen en deuren buiten vliegt. Het nieuws dat de OCMW’s hun extra fondsen niet opkrijgen in 2022, wordt door PS-minister Karine Lalieux meteen gecounterd: zij wil nu onderzoeken of ze het geld rechtstreeks kan geven. Het gaat om stevige bedragen: 73 miljoen euro extra vorig jaar, nog eens 37 miljoen euro dit jaar. “Als je het niet nodig hebt, spaar dat budget dan uit. Uitdagingen genoeg zou ik zeggen”, klinkt aan de Melsensstraat, het Open Vld-hoofdkwartier. Daar maakt men zich grote zorgen over hoe de kosten ontsporen. En ook het sociaal tarief, wat massaal werd uitgebreid, is nog steeds niet hervormd.

In het nieuws: Het extra geld voor het Stookoliefonds en de OCMW’s, om de energiecrisis door te komen, raakt niet op.

De details: De hele energiepolitiek, om met geld te zwaaien, loopt op haar laatste benen met de prijzen die terug normaal zijn: de ideologische discussie komt in de plaats.

• “De deur staat open voor iedereen”, zegt Nathalie Debast, de woordvoerder van de VVSG, de Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten. Zij roepen iedereen nu op om naar het OCMW te trekken, en daar steun voor energiefacturen aan te vragen. “Wacht niet te lang. Het OCMW is er evengoed om vragen te beantwoorden of om mensen op weg te zetten”, zo maakt zij reclame voor de dienst, vanmorgen in Het Nieuwsblad, en ook op Radio 1. Bijhorend in de krant, een groot verhaal over iemand die “haar schaamte overwon” en naar het OCMW stapte.
• Het is beeldvorming die tot zure oprispingen leidt bij de liberalen in de regering. “Voor de VVSG kan je ook nooit genoeg geld uitdelen“, klinkt het zuchtend. Vivaldi maakte vorig jaar een stevig budget vrij, om de lokale besturen te helpen bij de energiecrisis. Men ging er immers vanuit dat door de ontsporende gasprijzen en de bijhorende loodzware energiefacturen voor de burger, de OCMW’s van die lokale besturen een pak meer vragen zouden krijgen.
• Zo kwam er in 2022 in totaal 73 miljoen euro extra vrij voor die OCMW’s: 16 miljoen euro rechtstreeks van de federale kas, en 57 miljoen euro extra via het Gas- en Elektriciteitsfondsen. Voor dit jaar is er opnieuw 37 miljoen euro voorzien.
• Dat ondertussen de energieprijzen gezakt zijn tot onder het niveau van 2021, en dus de facto van een crisis geen sprake meer is, doet er niet toe voor minister van Pensioenen Lalieux, die ook bevoegd is voor de OCMW’s. Nochtans geven die zelf aan dat ze het geld vorig jaar niet helemaal konden uitgeven. Dat bevestigt ook de VVSG.
• Zo komen de OCMW’s in de categorie van het Stookoliefonds. Dat werd, onder druk van de Franstaligen, verder gespekt: er zijn relatief veel meer mensen die met stookolie werken in Wallonië dan in Vlaanderen. Toen de gasprijzen bijzonder fel staken, eiste de PS ook voor hen compensaties: er kwam een stookoliecheque. Maar een minderheid maakt daar gebruik van.
• Alleen, de PS is niet van plan het geweer nu van schouder te veranderen, ook al raakt het geld niet op. Lalieux zoekt nu naar eigen zeggen in Het Nieuwsblad, naar “methodes” om “de steun rechtstreeks te geven”, en niet langer dus via de OCMW’s te moeten gaan.

Onvermijdelijk: Vroeg of laat moet de strijd rond die energiesteun wel gaan losbarsten binnen Vivaldi.

• Eind vorige week ging de Europese gasprijs weer onder de 60 euro per megawattuur, komende van 342 euro in augustus vorig jaar. Daarmee zit men verrassend snel terug op prijzenniveaus van voor de oorlog in Oekraïne.
• In maart maakt Vivaldi zich op voor een begrotingscontrole. Maar tegelijk wordt dat ook het moment waarop een aantal forse maatregelen om die energieprijzen te dempen in principe aflopen. De btw-verlaging van 21 naar 6 procent loopt tot dan, al kondigde men aan dat ze permanent wordt. Die maatregel loop qua kost in de miljarden.
• Maar in maart komt dan de fameuze discussie waar uiteindelijk staatssecretaris van Begroting Eva De Bleeker (Open Vld) eind vorig jaar over ontslag nam op tafel: wat komt in de plaats, qua accijnzen? Die moeten de gederfde inkomsten compenseren, maar er ligt niets vast over hoe snel en hoe stevig die compensatie is. De socialisten willen alvast zeker geen 100 procent compensatie, “anders is het geen koopkrachtmaatregel meer”.
• Tegelijk is er het sociaal tarief. Dat werd fors uitgebreid, naar bijna 1,2 miljoen gezinnen, tijdens de crisis. Ook dat kost handenvol geld, en is vooral een zwart-wit situatie: ofwel heb je het tarief, ofwel niet. Voor een categorie mensen uit de lagere middenklasse is dat zuur, en het is ook geen methode om de werkzaamheidsgraad te verhogen: het moedigt een inkomen hebben en werken niet aan, integendeel.
• Maar ook daar drong de PS aan op een permanent sociaal tarief, minstens tot 2024. Aan Vlaamse kant wilde Vooruit men een fairder, meer getrapt systeem. De liberalen vinden het welletjes met heel de uitbreiding, en kijken vooral naar minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen), die het systeem zou gaan hervormen.

Genoteerd: Vanuit de Vlaamse regering haalde N-VA nog maar eens die mantra van begroting aan.

• In De Zondag illustreerde Matthias Diependaele (N-VA) waarom hij voor N-VA-voorzitter Bart De Wever plots een potentiële kandidaat minister-president is. Dé focus van N-VA voor 2024 komt immers op de centen te liggen, en vooral het verhaal dat de federale kassen leeg zijn, maar de Vlaamse regering wél gespaard heeft.
• “De mensen beseffen te weinig dat de overheid geen zak geld is, maar hún geld. Zij zouden daarom ook meer zuinigheid moeten eisen. In Nederland is een zuinige minister van Begroting een held, hier is dat ondenkbaar”, zo stelde Diependaele, die Begroting beheert in de regering Jambon I.
• Daarbij haalde Diependaele nog eens uit, over het federale niveau: “Het is een kwestie van mentaliteit. De federale regering lijkt niet te beseffen dat ze omgaat met het geld van de mensen. Dát is het verschil. Zij geeft voortdurend geld uit dat ze niet heeft.”
• Overigens gaf Jan Jambon (N-VA), de huidige minister-president, die nu al heeft moeten lezen dat De Wever zowel in Zuhal Demir (N-VA) als Diependaele, een opvolger ziet voor hem, zelf zaterdagmorgen op Radio 1 aan “dat hij geen kandidaat-minister-president is in 2024, maar ook niet niet-kandidaat“. Kwestie van dat helder te hebben.

The Big Picture: De kwestie over de centen borrelt verder, onvermijdelijk ook in 2024.

• Bij die hele energiediscussie komt nu de demarche van Lalieux er bovenop, die het overschot bij de OCMW’s wil gaan rechtstreeks toewijzen, om de meerkost toch maar te kunnen uitgeven. Dat leidt tot zure oprispingen bij Open Vld. “Als je het niet nodig hebt, spaar dat budget gewoon uit. Uitdagingen genoeg in de begroting, zou ik zeggen”, zo klinkt bij de top van de liberalen.
• Daar heeft men de recente rapporten van de SERV en de CRB, dat vrijdag al in deze nieuwsbrief verscheen, ook aandachtig gelezen. De CRB is immers zeer hard over de toestand van de financiën van de federale overheid, en van Brussel en Wallonië. Ze noemt die zonder verpinken “onhoudbaar, zonder nieuwe bijkomende maatregelen“.
• Staatssecretaris van Begroting Alexia Bertrand (Open Vld) wees er fijntjes op dat uit het rapport blijkt dat “de drie grootste uitgavenposten waar uitgaven het hoogst zijn in vergelijking met onze buurlanden zich grotendeels bij de deelstaten bevinden“. Met andere woorden, ‘”hoewel het tekort en de houdbaarheid van de federale begroting niet goed is, is conclusie dus niet dat onze uitgaven uitzonderlijk hoog zijn”, zo probeerde ze de meubelen te redden. Dat de grootste kost ondertussen uiteraard de sociale zekerheid is, die door de vergrijzing blijft stijgen, liet ze strategisch onvermeld.
• Binnenskamers is men tegelijk wél heel kritisch over de situatie, bij de Vlaamse liberalen. Dat heeft alles te maken met het andere rapport, van de SERV. Dat schetste genadeloos hoe de Bijzondere Financieringswet in de komende tien jaar systematisch Brussel en Wallonië minder middelen gaat geven.
• “En ondertussen blijft de PS maar voorstellen lanceren om extra geld uit te geven? Zo kom je dus tot compleet ontspoorde overheidsfinanciën in Wallonië en de Franstalige Gemeenschap. Ik weet niet hoe Franstalige partijen denken dat ze dit verder op die manier kunnen betalen. De Financieringswet werkt in hun nadeel. Het zal voor hen enkel erger worden, en voor Vlaanderen alleen maar beter. Maar niemand ligt er blijkbaar van wakker. Ook niet echt bij MR trouwens”, zo luidt de harde analyse op de Melsensstraat.

Het seizoen van de nieuwjaarsrecepties (1): Rousseau haalt uit naar de N-VA.

• “Meneer Jambon, ge moest u schamen. Ge zijt meer geïnteresseerd om België kapot te maken dan om Vlaanderen sterker te maken”, zo haalde Vooruit-voorzitter Conner Rousseau fel uit naar de N-VA en hun minister-president. Daarbij had hij het vooral over het onderwijs, waar hij nu al van aankondigt dat hij in 2024, als hij in de Vlaamse regering stapt, met Vooruit die post dan terug in handen wil.
• De sneer bracht meteen het aanwezige rode volk in Sint-Niklaas, de thuisbasis van Rousseau, in extase: altijd goed om de ‘oude vijand’ een veeg uit de pan te geven. Want iets te vaak naar de zin van de socialisten, en ook Rousseau zelf, gaat het in de Wetstraat over de ‘bromance’ tussen hem en De Wever, en een nakende coalitie in 2024, tussen N-VA en Vooruit. Dat moest even stevig ontkracht.
• “Eigenlijk is het toch wel straf dat de partij die al twintig jaar ons land gijzelt voor meer Vlaanderen, wanneer ze dan meer bevoegdheden krijgt voor Vlaanderen, ze die stuk voor stuk om zeep helpt”, zo stelde Rousseau fel. Op Twitter gaf Zuhal Demir (N-VA), met wie Rousseau nochtans goeie contacten onderhoudt, meteen antwoord: “Een goedkoop afleidingsmanoeuvre van de partij die in opdracht van de PS de overdracht van bevoegdheden saboteert en op kosten van onze kinderen en kleinkinderen de welvaart opsoupeert. Je kan beter, Conner”, zo sneerde die terug.
• Op uiterst links triomfeerde daarop ook Raoul Hedebouw (PVDA), om het theatertje compleet te maken: ‘Na maanden bromance tussen Rousseau en De Wever nu verandering van communicatiestrategie van Vooruit, na mijn nieuwjaarstoespraak van verleden week. PVDA duwt politiek het landschap naar links en dat is goed voor het volk”, zo ‘claimde’ die de aanval van Rousseau.
• Rousseau mikt niet op PVDA, maar eerder op die andere uitdager, Vlaams Belang, om stemmen terug te gaan halen. Zo haalde hij ook fel uit in z’n speech naar extreemrechts en Tom Van Grieken (Vlaams Belang).
• In de zaal had hij Paul Magnette (PS) hartelijk welkom geheten, maar hem ook meteen eraan herinnerd dat volgens hem “de grootste bedreiging voor Vlaanderen toch wel extreemrechts is”. En dat hij dus wil dat de PS meegaat in hervormingen, om het land te behoeden van de antipolitiek.
• Zo is het een publiek geheim dat achter de schermen Vooruit volop bezig is om mee de pensioenhervorming toch tot een succes te maken: niet toevallig zijn die pensioenen een absolute dada van vicepremier Frank Vandenbroucke (Vooruit). Hij hoopt om zijn collega Lalieux straks toch over de streep te trekken.
• Opvallend overigens: tijdens de speech van Rousseau wat commotie, omdat de politie ingreep en een luidruchtige man verwijderde. Het bleek achteraf niet om een belager te gaan, maar eerder een misverstand. Volgens de lokale politie in Sint-Niklaas zou de man zelfs “linkse ideeën hebben”, een dronken PVDA-militant volgens De Standaard. Rousseau krijgt al een tijdje extra beveiliging, nadat hij bedreigingen kreeg uit extreemrechtse hoek.
• Ook meegeven: de Vooruit-voorzitter zette één iemand extra in de bloemen, zijn ultieme politiek adviseur, z’n moeder. Ex-senator Christel Geerts stopt als gemeenteraadslid voor Vooruit in Sint-Niklaas, en kreeg een grote ruiker en werd op het podium geroepen.

Het seizoen van de nieuwjaarsrecepties (2): Protest bij Open Vld vanavond.

• Veel blauw op straat straks, wanneer Open Vld verzamelen blaast in de Bozar in Brussel. Alleen geen liberalen, maar politiepersoneel. Die mobiliseren massaal tegen de partij van premier Alexander De Croo en vooral minister van Justitie Vincent Van Quickenborne.
• Want alle vier de grote politievakbonden, de klassieke ACV en ACOD, maar ook de onafhankelijke NSPV en vooral het militante VSOA zijn, razend op de liberalen. Van Quickenborne krijgt dan wel permanente politiebewaking, maar veel liefde is er niet.
• Dat heeft alles te maken met het sociaal akkoord dat er was tussen de politiemensen en de minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (cd&v), die een loonsverhoging van zo’n 1000 euro bruto per jaar toestond, vorig jaar. Plus, ze konden een gunstige pensioenregeling behouden.
• Maar bij de begrotingscontrole in oktober sneuvelde die deal, ook tot ongeloof van Verlinden, die niet bij de kern zat. Zij schoof handig de hete aardappel naar de Open Vld, die nu geviseerd wordt. “We zullen op gepaste manier ons ongenoegen uiten aan politiekers die afspraken niet naleven”, zo laten de bonden weten in Het Laatste Nieuws.
• Het begint traditie te worden dat deelgroepen één partij viseren, om daar hun beklag te gaan doen: bij de N-VA-receptie waren het al boze boeren die hun opwachting maakten, om daar hun beklag te doen over het Vlaams Stikstofakkoord van Demir. 

Het seizoen van de nieuwjaarsrecepties (3): Een signaal van de Brusselse PS.

• Dat Ahmed Laaouej (PS), als voorzitter van de Brusselse PS al eens durft in te gaan tegen de nationale baas Magnette is geweten. Het is dus ook met de nodige aandacht dat zijn nieuwjaarswensen in Brussel gevolgd worden.
• En kijk, terwijl de PS nationaal vooral de MR van Georges-Louis Bouchez (MR) uitspuwt, en overal verkondigt geen coalities meer met die man te gaan maken, klinkt dat in Brussel toch net ietsje genuanceerder. Want daar kreeg vooral Ecolo een veeg uit de pan.
• “Een ecologische politiek mag zich niet vertalen in sociale afbraak. Een ecologische politiek mag niet leiden tot sociale ongelijkheid. De Brusselse socialisten zullen blijven strijden voor sociale rechtvaardigheid en meer respect voor de omgeving. Het is niet het één of het ander, het is beide”, zo stelde die. In de coulissen van de Brusselse PS is te horen dat op deze manier niet verder te werken valt met de groenen.
• Ook opvallend: Laaouej die nog maar eens een lans breekt voor een opwaardering van Brussel in het institutionele spel. “Brussel moet een volwaardig gewest zijn, baas over zijn eigen bevoegdheden, net als de andere gewesten”, zo stelde hij. Dat komt dan weer wél overeen met de plannen die Magnette al langer geleden ontvouwde: om Brussel op dezelfde hoogte te krijgen als Vlaanderen en Wallonië, en er drie gelijkwaardige deelstaten van te maken. Enig probleem: dat vergt wel een staatshervorming, en dus een deal met de N-VA die voor Laaouej in 2020 nog “imbuvable” was. 

Genoteerd: Nederland denkt na over de levering van F-16’s aan Oekraïne. België niet.

• Een radicaal voorstel van de noorderburen. Minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra had voor een grote bijeenkomst in Ramstein over wapenleveringen aan Oekraïne geopperd dat Nederland F-16’s zou kunnen leveren, als die vraag werd gesteld. Enkele uren later was het al prijs: Zelensky sloot zijn speech op Ramstein af met de vraag naar raketten met een verder bereik en moderne westerse gevechtsvliegtuigen, waaronder de F-16.
• Oekraïne aast al langer op de F-16: 30 Oekraïense piloten trainen al een half jaar om met de toestellen te kunnen vliegen, en zouden de kneepjes snel onder de knie hebben. Ze hebben natuurlijk al ervaring met gevechtsvliegtuigen, dan wel van Sovjet-makelij, en een uitgebreide gevechtservaring. De levering lijkt ook echt een mogelijkheid: de Nederlandse F-16’s worden momenteel uitgefaseerd, en worden vervangen door de modernere F-35.
• Voor België ligt zoiets moeilijker: de luchtmacht beschikt over 44 F-16’s, die vanaf later dit jaar worden vervangen door 34 F-35’s. Nu snijden in de capaciteit van de luchtmacht, is niet iets dat snel lijkt te gaan gebeuren. Waar wel naar gekeken wordt, zijn de raketten die de F-16’s kunnen meedragen, de AIM-120 AMRAAM, ontworpen om vanuit een jet een ander vliegtuig te raken.
• Dat bevestigde de stafchef van Defensie, admiraal Michel Hofman, in De Zevende Dag. Hij benadrukte dat Defensie diep in zijn eigen zakken tast om Oekraïne te helpen: “We gaan ook voorstellen om uit onze antitankraketten een deel van onze stock te leveren. Ook daar gaan we zeer diep in onze eigen voorraden”.
• Ondertussen lijkt ook de levering van Leopard 2-tanks een feit te worden: twee groene ministers in de regering van Olaf Scholz, Robert Habeck en Annalena Baerbock, gaven aan dat Duitsland geen leveringen zou moeten boycotten. Polen diende wel nog geen officieel verzoek in, om die tanks, die van Duitse makelij zijn, door te sluizen naar Oekraïne.

Opgemerkt: Hoe zit dat nu met die huilende kinderen in het Vlaams Parlement?

• Vorige week deed Jean-Jacques De Gucht (Open Vld) een opvallende uitspraak, die ook sites van verschillende kranten haalde. Op moment dat een baby huilde in het Vlaams Parlement, maakt hij in zijn tussenkomst een opmerking: “Ik heb dat vroeger ook regelmatig in mijn huiskamer of in de slaapkamer gehad. Ik vind het alleen bijzonder raar dat je je kinderen meeneemt naar het Vlaams Parlement, maar dat zal aan mij liggen.”
• Die uitspraak maakte hem niet meteen sympathiek: het leek alsof hij zich gewoon ergerde aan bezoekers met kinderen, in het Vlaams Parlement. Maar het gaat in werkelijkheid om een aanhoudende protestactie van oppositiepartij PVDA, die systematisch militanten optrommelt om op de bezoekerstribune van het Vlaams Parlement plaats te nemen, liefst met wat luidruchtige kinderen. Al twee maanden lang verschijnen zo kinderen op de publiekstribune.
• Lise Vandecasteele (PDVA) voert namelijk de actie “Kind en Gezien”, waarbij ze vanuit extreemlinks willen klagen over de problemen in de kinderopvang. Op Instagram had Vandecasteele het over “een meisje dat terecht sip kijkt naar de babbelende ministers in het Vlaams Parlement”, vanop die tribune.
• De ergernis bij de andere partijen is groot over de manier waarop PVDA kinderen inzet, bij hun politiek protest. “Vandecasteele neemt al wekenlang in de tribune voortdurend selfies. Voor PVDA is het Parlement niets meer dan een filmzaal voor de eigen leugenfabriek op sociale media”, zo sneerde Open Vld’er Maurits Vande Reyde. “Als jouw Vlaamse regering nu gewoon de crisis in de kinderopvang aanpakt, dan zie je geen gealarmeerde ouders noch kinderen meer in de publiekstribune”, zo antwoordde Vandecasteele.