Elk jaar vergadert de NAVO op het allerhoogste niveau. De premiers, ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie komen dit jaar bijeen in het Litouwse Vilnius. Zo’n top gaat ook gepaard met een uitgebreid communiqué, waarin de belangrijkste beslissingen staan opgelijst.
Oekraïne-positie: De alliantie weigert een forse positie in te nemen over Oekraïne.
- Alle toppolitici van westerse landen vergaderen gisteren en vandaag in Vilnius, voor de jaarlijkse NAVO-top. Ook Oekraïne is er vertegenwoordigd; dinsdag was minister voor Defensie Oleksi Reznikov de genodigde, vandaag komt president Volodymyr Zelensky himself langs. Die lijkt de partners een stevige tik op de vingers te geven: ondanks de uitnodiging vandaag, lijkt er niet snel plek te worden gemaakt aan tafel voor Oekraïne, als volwaardig NAVO-lid dan.
- De alliantie zegt dan wel dat “de toekomst van Oekraïne in de NAVO ligt”, maar durft dat nog niet officieel op papier te zetten. Zo krijgt Oekraïne ook geen duidelijke tijdslijn, wanneer toetreding mogelijk is. Een teleurgestelde Zelensky dus gisteren, voor de top in Vilnius, die dat ook duidelijk weergaf op Twitter: “Het is nog nooit eerder gebeurd en absurd dat er geen tijdslijn wordt vastgelegd voor de uitnodiging of het lidmaatschap. Tegelijk worden vage bewoordingen toegevoegd over ‘voorwaarden’ om Oekraïne gewoon maar uit te nodigen. Onzekerheid is zwakheid. Dat zal ik ook openlijk aankaarten op de NAVO-top”, zo twitterde de president.
Nu ook officieel: Elf landen werken met Oekraïne samen om piloten op te leiden voor F-16-gevechtsvliegtuigen, en de jets ook daadwerkelijk te leveren. Ook België doet zijn deel.
- Wat wel afgeklopt raakte is de F-16-coalitie. Elf NAVO-partners slaan de handen in elkaar om Oekraïense piloten en crew een opleiding te geven voor de F-16, het werkpaard van heel wat luchtmachten. Oekraïne kan de jets goed gebruiken, als ondersteuning van de grondtroepen die in de aanval trekken, of om zelf Russische posities te bombarderen.
- In Vilnius zaten de ministers van Defensie van twaalf landen, door Oleksi Reznikov al “de familie” genoemd, rond de tafel om de opleiding en levering concreet vast te leggen. In augustus moet de opleiding van start gaan, waarbij ook België een deel van de trainingen voor zijn rekening neemt. De Belgische luchtmacht vliegt al sinds begin jaren 80 rond met de F-16, en voerde heel wat gevechtsmissies en bombardementen uit, onder meer boven Afghanistan. Heel wat expertise dus in eigen rangen, die nu ook gedeeld zal worden met de Oekraïners.
- Welke landen uiteindelijk jets gaan leveren is nog niet helemaal duidelijk. Nederland en Denemarken alvast wel, die landen zijn hun F-16-vloot aan het uitfaseren, en stappen over op de F-35, die vanaf 2024 ook de Belgische vliegtuigen vervangt. De kans dat Belgische F-16’s binnenkort boven Oekraïne vliegen is zeer klein; de exemplaren van de Luchtcomponent horen bij de oudere generaties, en de eerste stuks bereiken dit jaar nog het einde van hun levensduur. De gepensioneerde jets opsturen zou Oekraïne met meer problemen opzadelen dan helpen. Verwacht wordt wel dat de VS enkele exemplaren zouden opsturen: de Amerikaanse luchtmacht heeft op dit moment bijna duizend stuks in gebruik.
