Nu Denemarken de Amerikaanse vraag over een eventuele verkoop van Groenland naast zich neer heeft gelegd, zet de regering Trump haar zinnen op IJsland.

Het gaat uiteraard niet over de aankoop van IJsland, maar wel over een nieuwe handelsovereenkomst tussen de VS en Reykjavik. IJsland heeft een mastodont als de VS op vlak van handel weinig te bieden. Maar het eiland is van groot strategisch belang voor de Amerikanen. Het nationale veiligheidsteam van president Trump heeft het belang van investeringen in het gebied al meermaals onderstreept.

Het tijdstip waarop dit gebeurt is niet toevallig. Nu Denemarken het Amerikaanse aanbod om over de eventuele aankoop van Groenland te onderhandelen als een grap afdeed, lijkt IJsland een interessant alternatief. Vooral ook omdat de Chinezen proberen IJsland bij het Belt and Road Initiative te betrekken. Ook de Russen stellen zich in het noordpoolgebied steeds dominanter op.

De Amerikanen zien IJsland dus al een belangrijke regio voor hun nationale veiligheid. Ze zien IJsland liever in hun kamp, dan in het Russische of Chinese kamp. Toen vice-president Mike Pence recent Polen en het VK bezocht maakte hij een tussenstop in Reykjavik. Eerder dit jaar had ook minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo IJsland al bezocht.

Aankoop Groenland was minder absurd dan mainstreammedia ons wilde doen geloven

In de mainstreammedia werd midden augustus van het Groenlandverhaal van Donald Trump een karikatuur gemaakt. Toch leert de geschiedenis ons dat het idee niet eens zo ‘absurd’ is als de Deense premier ons wilde laten geloven. Al in 1867 en 1946 hadden de VS een gelijkaardig aanbod gedaan om het grondstoffenrijke Groenland van Denemarken over te nemen. 

Verder is er niets mis met de aankoop van een land, zolang koper en verkoper zich in zo’n transactie kunnen vinden. Amerika kocht de staat Louisiana van Frankrijk in 1804. Vijftien jaar later volgde Florida, dat tot Spanje behoorde. In 1848 werd een enorm stuk land, waarvan Californië slechts een deel was, gekocht van Mexico. Later zouden de Amerikanen ook Alaska (van Rusland) en de Maagdeneilanden (van Denemarken) kopen.

Trumps interesse verschuift nu dus naar IJsland en met reden:

• De Amerikanen worden in het noordpoolgebied weggedrukt door zowel Rusland als China, dat al strategische posities heeft ingenomen in Groenland. [Over het strategisch belang van het grondstoffenrijke Groenland leest u hier meer.] Washington kan zich niet veroorloven na Groenland ook IJsland nog verder aan zijn invloedssfeer onttrokken te zien worden.
• Het Pentagon beschouwde Groenland als een transatlantische hub, maar ook als de eerste natuurlijke verdedigingslinie voor de oostkust van de VS. IJsland is in die optiek de tweede keuze.
• De verklaring van Trump was niets meer dan een inhaalbeweging in de strijd met Rusland en China. Ondanks dat Trumps aanbod om Groenland over te nemen kansloos was, wil hij de VS opnieuw als een poolmacht positioneren tegenover Moskou en Beijing, die voortdurend nieuwe initiatieven in het poolgebied aankondigen.

Bronnen binnen de Amerikaanse GOP laten weten dat een aantal Republikeinse senatoren er bij de regering Trump op aandringen snel een vrijhandelsovereenkomst te sluiten. Volgens vicepresident Pence zou daar al een werkgroep voor aangeduid zijn en is ook Pence zelf ontvankelijk voor de idee.

De plannen zitten nog in een beginstadium. Maar het feit dat IJsland sinds 2014 een handelsovereenkomst met China heeft, zal de Amerikaanse plannen ongetwijfeld versnellen.