Key takeaways

• Belgische gevangenissen kampen met overbevolking omdat er meer gedetineerden zijn dan plaatsen beschikbaar zijn.
• Een nieuwe wet wil de overbevolking in de gevangenissen verminderen door voorrang te geven aan alternatieve en kortere straffen.
• Vervroegde vrijlating en elektronisch toezicht zijn opties voor degenen die in aanmerking komen voor de nieuwe wet, met uitzonderingen voor ernstige misdaden.

De overvolle Belgische gevangenissen worden geconfronteerd met een dringende crisis, met meer dan 13.700 gedetineerden die de capaciteit van iets meer dan 11.000 overschrijden. Deze rampzalige situatie dwingt veel gevangenen om op de grond te slapen en vertraagt de opsluiting van ongeveer 4.000 veroordeelden van wie de straf is uitgesteld. Om dit probleem te verhelpen, heeft minister van Justitie Annelies Verlinden een tijdelijke wet voorgesteld om de overbevolking van gevangenissen te verlichten.

Vroege invrijheidstelling en elektronisch toezicht

De wet geeft voorrang aan alternatieve straffen voor veroordelingen tot drie jaar en verplicht rechters om elke beslissing om een gevangenisstraf op te leggen te rechtvaardigen. Voor straffen van minder dan zes maanden moeten rechters alternatieven voor gevangenisstraf voorstellen. Deze aanpak is een omkering van het beleid van de voorganger van de heer Verlinden, die gevangenisstraf oplegde voor alle straffen van minder dan drie jaar.

Onder de nieuwe wet kunnen mensen die tot drie jaar of minder veroordeeld zijn vervroegd vrijgelaten worden nadat ze een derde van hun straf hebben uitgezeten, of zelfs eerder als ze onder elektronisch toezicht geplaatst worden. Gevangenisdirecteuren kunnen rechters adviseren over de mogelijkheid van vervroegde vrijlating voor langere straffen van meer dan zes maanden, met uitzondering van mensen die veroordeeld zijn voor terrorisme of seksuele misdrijven.

Wetsvoorstel herzien na tragisch incident

Het wetsvoorstel werd aanvankelijk in eerste lezing goedgekeurd, maar onderging een cruciale wijziging na het tragische incident in Houthalen-Helchteren, waar een man voorwaardelijk vrijgelaten werd en zijn vriendin in brand stak. Dit amendement voorkomt dat daders van ernstige misdrijven zoals huiselijk geweld, incest en kindermisbruik hun straf thuis onder elektronisch toezicht uitzitten, zelfs als de slachtoffers daarmee instemmen.

Het herziene wetsvoorstel is nu klaar voor goedkeuring door de voltallige parlementaire vergadering.