Verzinkt de federale regering in een paralyse, in de laatste maanden voor de kiescampagne? Het zou een nachtmerrie zijn voor premier Alexander De Croo (Open Vld), die alles uit de kast moet halen om te tonen dat zijn regering “wél werkt”, om zo de slechte peilingen van antwoord te dienen. Alleen, zoals voorspeld, barstte het dossier van de anti-casseurswet dit weekend als een etterbuil. Onder forse druk van de PTB, maar evengoed van de ‘eigen’ vakbond FGTB wil de PS de nieuwe wet niet langer goedkeuren. Ecolo ging daar vervolgens minstens even luid naast staan. Het ongenoegen bij de andere regeringspartijen is gigantisch. “Het is aan hen om over de brug te komen”, zo windt een vicepremier zich op. Zeker de liberalen slikken de ‘njet’ niet: bij Open Vld spreekt men van een “zwaktebod”, bij de MR dreigt men openlijk een heleboel andere regeringsprojecten te gaan verlammen. Maar bij de socialisten is kritiek op de premier te horen: “Hij ging het in handen pakken.”

In het nieuws: Hoogspanning over de anti-casseurswet.

De details: PS en MR weer met getrokken messen tegenover elkaar, over een hoog symbolisch dossier, deze keer dreigt het de hele boel te doen ontsporen.

• “On ne va pas voter ce texte.” We gaan die tekst niet stemmen, zo gaf PS-voorzitter Paul Magnette dit weekend mee in L’Echo. Enigszins ironische woorden voor de regeringspartners, waar meerderen binnen Vivaldi er fijntjes op wezen “dat de PS die tekst wel al meermaals gestemd en goedgekeurd heeft, zowel in de commissie in de Kamer, als in de kern en de ministerraad”.
• Frustratie dus, over de woorden van Magnette, die plots voor de PS helemaal de deur dichtdeed over de fameuze anti-casseurswet, in zijn weekendinterview:
  • “De vrees van de vakbonden, Greenpeace en klimaatactivisten is legitiem”, zo pakte die plots de bocht.
  • “Als een relschopper zo’n verbod heeft gekregen, hoe wordt dan voorkomen dat die persoon nog aan betogingen deelneemt?”
  • “Als je dat allemaal op een rijtje zet, zie je dat we er niet komen. We moeten hierop verder werken, maar dan beter voorbereid.” 
  • “In plaats van een slecht gemaakte wet goed te keuren, halen we het best de artikels daarover uit het strafwetboek en doen we met de analyse van de rest van de tekst voort.” 
  • “En dat heeft niets te maken met de ministerwissel”, zo leek de PS nog Open Vld en Paul Van Tigchelt (Open Vld) te sussen, die vorige maand Vincent Van Quickenborne (Open Vld) opvolgde als minister van Justitie.
• Daarop deed Ecolo er vervolgens nog een laagje bovenop, waarbij ze vooral leken te willen aantonen dat ze “al voor de PS” ook tegen die wet waren.
  • Ecolo-fractieleider Gilles Vanden Burre weerde zich meteen op X: “Al van bij het begin van de besprekingen van deze wet hebben wij de beperkingen op het recht om te manifesteren aangeklaagd. Dat partners uit de meerderheid nu ook die problematische artikelen willen terugtrekken, is positief. Nu daden, en geen woorden”, zo stelde die fel. 
  • Vanmorgen ging Ecolo-vicepremier Georges Gilkinet nog verder: bij RTL op de radio had hij het over een “loi liberticide”, een “vrijheidsdodende wet”. “Voor Ecolo is het zeker ‘neen’, en dat hebben wij al op 18 oktober in de regering aangegeven”, zo stelde hij fel, nu achter de brede rug van de PS.

De essentie: Dit conflict woekert al veel langer, met name tussen PS en de FGTB. 

• Dat Gilkinet het wetsontwerp ‘voor een menselijke, snellere en bestraffendere Justitie’ van Van Quickenborne (nu overgenomen door Van Tigchelt op Justitie) nu een ‘loi liberticide’ noemt, doet toch wenkbrauwen fronsen. Zijn partij zat zoals gezegd wel mee aan tafel in de verschillende ministerraden, in de kern, en ook in de commissie Justitie in de Kamer, die al met heel de meerderheid het wetsontwerp goedkeurde in juli. De wet moet nu plenair gestemd worden, maar er is ook een advies van de Raad van State, dat nog wat verheldering van sommige passages vroeg.
• Maar dat is niet de essentie, wel de paar pagina’s over strengere maatregelen en straffen ten opzichte van geweld bij betogingen, in het veel grotere ontwerp. Die leiden al maanden tot onrust, op de linkerflank, bij vakbonden en het middenveld. Niet toevallig gingen die nu bijna exact één maand geleden betogen aan de deuren van PS en Ecolo, om hen extra onder druk te zetten over de nieuwe wet.
• Alles draait rond een verbod om nog deel te nemen aan betogingen, voor personen die geweld plegen. Dat kan tot zes jaar gelden, en bij recidive leiden tot fikse boetes en zelfs gevangenisstraf. 
• In de nasleep van een paar bijzonder heftige en gewelddadige betogingen over de coronamaatregelen was het uitgerekend de Brusselse burgemeester Philippe Close (PS) die strengere straffen vroeg en kreeg van Van Quickenborne.
• Ondertussen sprong de MR fors op het dossier: Georges-Louis Bouchez (MR) zag er een ultieme kans in om Vivaldi en vooral zijn partij als “beschermer van de politiediensten” op te werpen, én de vakbonden wat uit te dagen.
• Die hapten. Ze zagen plots in de nieuwe maatregelen een persoonlijk ‘demonstratieverbod’, dat dan individuen het recht zou ontnemen om nog in manifestaties te lopen of aan acties deel te nemen. De mobilisatie aan Franstalige kant draaide overuren, er ontstond zelfs een beweging: ‘Manifestant.es, pas criminel.les’. Daarin zitten de drie vakbonden, maar ook Greenpeace, 11.11.11, de Liga van Mensenrechten en zelfs de christelijke en socialistische mutualiteiten in Franstalig België.
• De PVDA-PTB rook bloed, en schakelde alles en iedereen binnen de vakbond in, om toch maar de wet te kelderen. De socialistische vakbond FGTB ging daarbij zeer ver, en dreigde individueel de PS-kamerleden af in mails, om toch tegen te stemmen in de commissie Justitie. Dat gebeurde finaal niet, en leidde tot hoogspanning tussen de PS-kamerleden met op kop fractieleider Ahmed Laaouej en de FGTB.
• ABVV-baas Thierry Bodson bleef verder fulmineren: “Er zal een voor zijn, en een na, als PS en Ecolo dit goedkeuren”, zo dreigde hij openlijk de linkerflank van Vivaldi af, een maand geleden.
• Die had ondertussen wel al forse garanties gehad binnen de regering: “Het aanbrengen van graffiti, bekladden van gevels, gooien van rotjes, schreeuwen naar een politieagent of zichzelf vastketenen op de openbare weg zijn geen redenen om deze straf toe te passen”, zo verduidelijkte Van Quickenborne zelf een maand geleden nog.  Met andere woorden, het gaat enkel om echt zware gevallen, die aangepakt kunnen worden. “Het zijn vaak dezelfde mensen, die met bivakmuts en hamer haat en vernieling zaaien in een betoging, en niets te maken hebben met het protest.”

The Big Picture: Wie wil nog moeilijke en moedige compromissen verdedigen, voor de verkiezingen?

• Dat de nieuwe wet dus deel van een politiek compromis was, bleek al duidelijk de afgelopen maanden binnen Vivaldi. Daarbij wist de rechtervleugel ook dat het advies van de Raad van State een nieuw stressmoment zou worden. Het wetsontwerp verdient immers geen schoonheidsprijs: er zaten wat slordigheden in. 
• Opvallend is vooral dat Magnette nu de hele zaak rond Delhaize (waar al maanden zwaar vakbondsprotest is tegen de verplichte verkoop) aangrijpt om zijn ‘njet’ te motiveren. 
• “Lees wat hij zegt. Hij heeft naar eigen zeggen nu een probleem met de anti-casseurswet sinds het “Delhaize-conflict”… Maar het ene heeft niks met het andere te maken. Dit is echt een zwaktebod”, zo klinkt ontstemd bij Open Vld, over de démarche van Magnette.
• Bij de MR trekt Bouchez ondertussen alle registers open: voor hem is dit “een sketch”, en “mist het elke sérieux”, dat de PS haar woord intrekt. “Ofwel is Magnette een windhaan, ofwel zijn vicepremier Pierre-Yves Dermagne (PS), die z’n woordvoerder is in de kern”, zo geeft die mee. 
• Daarbij dreigt de MR om een hele reeks andere beslissingen “die ook niet in het regeerakkoord stonden maar wel afgesproken zijn”, te gaan tegenhouden.
  • Daarbij onder meer “fiscale maatregelen”, met name de btw op sloop in de bouw die permanent verlaagd is naar 6 procent voor particulieren, maar niet voor grote projectontwikkelaars.
  • Ook de nieuwe wet op de kansspelen, een paradepaardje van Vivaldi met Stefaan Van Hecke (Groen) als bezieler, wil Bouchez, die close is met de goksector, al langer kelderen.
  • En ook de bepaling in de strafwet van het “kwaadwillig hinderen van verkeer” in de strafwet, waardoor vakbondsmensen veroordeeld raakten voor het hinderen van een ambulance die leidde tot een sterfgeval, zou worden afgezwakt in de nieuwe wet-Bodson. Iets wat de MR dan zou willen kelderen, als wraakactie.
• Het is de Franstalige liberalen menens. “We wisten dat dit voor hen een heel belangrijk symbolisch dossier zou worden, en dat ze dit niet gingen laten passeren”, zo is bij Open Vld te horen.
• Bij de socialisten klinkt dan weer snoeiharde kritiek op de premier zelf, Alexander De Croo (Open Vld). Die reageerde niet adequaat, zo stellen ze. “De premier ging het dossier in handen pakken. Maar zoals het de premier betaamt, heeft hij dat vervolgens niet gedaan. Dan geef je wel vrij spel aan Magnette.”
• Maar tegelijk sust een vicepremier: “Tuurlijk kunnen we dit nog fixen. Het is ook al door de PS goedgekeurd. Het is aan hen om over de brug te komen.”
• In elk geval dreigt het dossier nu de sfeer tussen MR en Open Vld enerzijds en PS en Ecolo anderzijds compleet te verzuren. Als Bouchez doorzet met zijn dreigementen, verzandt Vivaldi in een klassieke stellingenoorlog die altijd intreedt voor verkiezingen. De vraag is daarbij niet of, maar wanneer. 
• In die zin is november wel erg vroeg: er komt nog een heel voorjaar aan, met het EU-voorzitterschap als groot vliegwiel. Andermaal dreigt de sociaal-economische kloof binnen de regering tot paralyse te leiden. Net dat wil De Croo koste wat kost vermijden: hij heeft het beeld nodig van een ploeg die wél werkt. Werk op de plank dus.

Ook genoteerd: Morgen een 48-urenstaking. TreinTramBus klaagt erover “dat de reizigers getroffen worden”. Minister van Mobiliteit Georges Gilkinet (Ecolo) wil “niemand met de vinger wijzen”.  

• Redelijk ongezien: twee keer op één maand een 48-urenstaking bij de NMBS. Morgenavond begint de eerste sessie. De bijzonder lange stakingen komen er in een klimaat van sociale onrust, waarbij men wijst op infiltratie van de vakbonden door de communisten van PVDA-PTB, maar ook zenuwachtigheid over de komende sociale verkiezingen.
• Hoe dan ook, de reizigersbond TreinTramBus rekende het uit: “Dat is dan de 29ste dag dit jaar dat het openbaar vervoer in Vlaanderen en Brussel deels wordt platgelegd”, zo schrijft ondervoorzitter Stefan Stynen in een opiniestuk in De Standaard. Daarbij spant De Lijn de kroon, met 17 stakingsdagen, de NMBS hield er negen dit jaar, de MIVB in Brussel nog eens vier. 
• Voor TreinTramBus onaanvaardbaar: “Het stakingsrecht is een belangrijke democratische verworvenheid, maar door te vaak en te lichtzinnig naar dat wapen te grijpen, verliest het zijn kracht en zagen de bonden de tak af waar ze op zitten.”
  • Daarbij veroordeelt men de wilde stakingen, die niet aangekondigd worden: “Die schenden het recht op mobiliteit van de reizigers. Zij worden voor voldongen feiten geplaatst en staan machteloos. Daarbij wordt iets te gemakkelijk vergeten dat het openbaar vervoer een essentiële dienst is.”
  • Maar ook de aangekondigde actiedagen zijn niet de juiste methode, voor TreinTramBus: “Waarom legt men dan telkens het openbaar vervoer plat? De reizigers noch de directies van De Lijn, de NMBS of de MIVB hebben de macht om de eisen van de actievoerders in te willigen. En omdat het zo vaak gebeurt, ligt de politiek al lang niet meer wakker van een staking meer of minder bij het openbaar vervoer.”
• Daarbij raakt men misschien het meest essentiële punt: “De vele acties maken het bovendien moeilijker om nog enig begrip op te brengen, als het dan wel over de arbeidsvoorwaarden in het openbaar vervoer gaat.”
• Wie wel nog begrip opbrengt is de bevoegde minister van Mobiliteit, Gilkinet, vanmorgen bij RTL. “Het is spijtig, maar ik wil niet met de vinger wijzen, ik wil samen oplossingen vinden”, zo suste die. Hij stelde daarbij dat het “geen gemakkelijke banen zijn bij de NMBS”, “ze werken op onregelmatige uren, ’s ochtends vroeg of ’s avonds laat.”
• Naar eigen zeggen vroeg hij de vakbonden bij het spoor dan ook “of ze dan de terugkeer wensten van een NVA-MR-regering die keihard snoeide in de budgetten?” “Of wilden ze het Engelse privatiseringsmodel? Of dat de N-VA de NMBS komt opsplitsen?”

Blijvend op de agenda: Bart De Wever (N-VA) klopt nog eens op dezelfde nagel van Vivaldi: meer bewaking in de Antwerpse haven. 

• De drugsoorlog in de Antwerpse haven blijft maar duren, het wordt daarbij steeds driester. Vrijdag werd een grensinspectiepost van de douane op Linkeroever overvallen, om in beslag genomen drugs opnieuw te stelen.  
• “Wanneer ga je nu eindelijk eens je verantwoordelijkheid nemen?”, vraag ik aan Vivaldi”, zo haalde Antwerps burgemeester De Wever vanmorgen op Radio 1 uit. Daarbij stelde hij dat de overval “voorspelbaar” was: “Alles wat al eerder in Nederland is gebeurd, gebeurt nu bij ons. (…) Men wil de haven federaal gebied laten, maar tegelijk de verantwoordelijkheden niet opnemen. Vroeg of laat gaan er doden vallen, er moet iets gebeuren”, zo stelde hij.
• Daarbij duwde die op een oude belofte die er zou komen: het havenkorps. “Ik heb een analyse laten maken en er zijn minstens 350 mensen nodig om de haven een béétje te beveiligen. Daar geraak je bijlange niet aan. De huidige scheepvaartpolitie heeft zo’n honderd mensen en de politiek zegt dat er zestig in opleiding zijn. Maar ik ben benieuwd naar hoeveel er op het terrein gaan komen en wanneer.”
• Zo kon De Wever een oude eis herhalen: waarom het leger niet inzetten voor statische bewakingsopdrachten? Vorige maand al vroeg de Antwerpse naar aanleiding van de oorlog in het Midden-Oosten om die ook opnieuw in te zetten in de Joodse wijk in Antwerpen. “Ons leger is daar uitstekend voor opgeleid, ze doen dat in het buitenland, daar bewaken ze luchthavens, ik zou eens willen begrijpen van Vivaldi waarom dat niet kan? Dat is onwaarschijnlijke flauwekul. Ze doen het in Frankrijk, in Zuid-Europa. Maar de  Franstalige, linkse partijen in Vivaldi gunnen ons dit niet.”
• Even later reageerde minister van Justitie Van Tigchelt op Radio 1: hij herhaalde daarbij dat het havenkorps naar 312 mensen gaat, “dat moet de komende maanden gebeuren”, zo stelde hij na aandringen van de host. Maar hij gaf tegelijk mee dat vorige maand liefst 40 ton cocaïne in beslag is genomen, “zelfs naar Antwerpse normen heel veel”. Wordt ongetwijfeld vervolgd.

Stilte voor de storm: Stikstof eind deze week op de ministerraad?

• “Er is de afgelopen drie jaar heel hard aan dit dossier gewerkt en we staan nog een heel klein stukje verwijderd van de definitieve oplossing.” Het was een opvallend voorzichtige Zuhal Demir (N-VA), de minister van Omgeving, dit weekend bij Kanaal Z. 
• De Vlaamse regering staat voor de “weken van de waarheid”, alweer, in het dossier van stikstof. Men wil, voor de zoveelste keer, proberen een definitief akkoord te vinden, en vooral een Vlaams decreet erdoor krijgen voor de verkiezingen, om zo de industrie en de landbouw wat rechtszekerheid te geven rond vergunningen. 
• Nadat de zaak al een paar keer compleet uit de hand liep, is er nu radiostilte onder de regeringspartners, en vooral sussende boodschappen. Zowel bij N-VA als cd&v hoopt de top “dat een akkoord mogelijk is”. 
• Daarbij kondigde Demir ook een belangrijk politiek stukje nieuws in de marge aan. Want N-VA koppelt niet langer de verlenging van een aantal vergunningen in de landbouw aan de lopende onderhandelingen. “De vergunningen die in 2024 aflopen, zullen worden verlengd. Op dit moment weten bedrijven eigenlijk niet wat de definitieve stikstofregeling wordt. Ik vind dat je ze ook niet moet opzadelen met het feit dat de politiek nog geen keuze heeft gemaakt.”
• Zo geeft de N-VA alvast een ‘teken van goede wil’: het leek er even op alsof men die hefboom van geen verlenging van de vergunningen zou inzetten, om cd&v verder onder druk te zetten. 
• Vraag is hoe dan ook of finaal minister van Landbouw Jo Brouns (cd&v) zal akkoord gaan, als er een zoveelste compromis wordt uitgewerkt tussen N-VA en cd&v: bij vorige pogingen ging het telkens mis op een “njet” van de Limburger.

Punt gemaakt? Frank Vandenbroucke (Vooruit) jaagt heel wat mensen tegen zich in het harnas, met zijn plan asielzoekers in ziekenhuizen op te vangen. 

• Bij Vooruit was het even wonden likken, na de onverkwikkende saga rond hun partijvoorzitter Conner Rousseau (Vooruit) die dronken op café enkele racistische uitspraken deed over Roma. Zelf bood hij excuses aan, dit weekend bouwde Louis Tobback (Vooruit) in Het Laatste Nieuws een verdediging op: “Die Roma-uitspraken van Rousseau? Zijn we in ons diepste binnenste niet allemaal een beetje racist?”
• Maar het is Frank Vandenbroucke (Vooruit), die als vicepremier en minister van Volksgezondheid op een heel andere manier een antwoord gaf: hij schoof plots de ziekenhuizen naar voor als mogelijke opvangplekken voor asielzoekers. Dat leverde snoeiharde kritiek op van rechts: zowel Vlaams Belang als N-VA reageerden boos, dat dit “het allerlaatste zou moeten zijn dat de overbelaste zorgsector zou moeten doen”.
• De immer communicatieve Margot Cloet, baas van de christelijke koepel Zorgnet Icuro, toonde zich daarbij niet meteen van haar christelijke kant: in de herberg bij haar geen plaats, zo was vanmorgen op Radio 1 de boodschap. 
• “Ik vrees dat hij niet aan het juiste adres is”, zo stelde Cloet. “Er zijn weinig ziekenhuizen die over leegstaande ruimtes beschikken, vaak zijn die niet meer verwarmd, is er geen water aangesloten, en staan die klaar om afgebroken te worden.” En er was nog een argument: “Ziekenhuizen moeten zich vooral focussen op hun kerntaken. In de winter zijn er meer infectieziekten, daarop moeten ze focussen.”
• Dat was buiten Vandenbroucke zelf gerekend: zijn diensten en iets later hijzelf wisten vanmorgen al te melden dat Cloet ongelijk had. Er zijn al zo’n 80 plaatsen gevonden. “De regering heeft in alle sectoren waar men over gebouwen beschikt, gewoon laten kijken of er leegstaande plekken zijn. En neen, wij gaan geen ziekenhuispersoneel inschakelen, of asielzoekers tussen patiënten onderbrengen, dat zou al te gek zijn”, zo stelde die. 
• Vanuit Antwerpen reageerde ondertussen ook burgemeester De Wever: die protesteerde alvast tegen plannen om een oude, leegstaande vleugel van het Ziekenhuis Stuivenberg te gaan inrichten. Het is niet duidelijk of het die 80 plaatsen zijn, die Vandenbroucke bedoelde. “Ik ga daar geen asielzoekers in stoppen, als ik daar iets over te zeggen heb”, zo stelde De Wever. “Wij zijn de meest ontvangende stad van Vlaanderen, pro rata hebben we al dubbel zoveel asielzoekers dan Gent.”
• Of de 80 nieuwe plaatsen hoe dan veel voorstellen in het geheel der dingen, valt te betwijfelen: de druk van nieuwkomers bij de asielzoekers zat vorige maand bij momenten op 300 personen per dag. Maar het keert alvast het beeld rond Vooruit wel een beetje. (ddw)