Nieuwe interne audit Bpost bevestigt schokkende cultuur van oplichting: alle contracten met Belgische staat aan marges van meer dan 50 procent, kantoorruimte verhuurd aan 10 keer marktprijs

Bpost lichtte jarenlang de Belgische overheid op bij overheidscontracten, die veel te duur werden aangerekend. Na malversaties bij het krantencontract, wat de kop kostte van hun CEO Dirk Tirez, liet het postbedrijf vervolgens ook drie andere overheidscontracten intern onderzoeken: de nummerplaten, de buitenlandse boetes en de 679-rekeningen van de overheid. De resultaten van die audit zijn andermaal vernietigend voor het bedrijf: ze bevestigen een cultuur van haast pure oplichting van de overheid, voor miljoenen euro’s. Elk contract bevat minstens 50 procent winstmarge voor Bpost. De rekensom van de oplichting op de drie contracten loopt op tot zo’n 400 miljoen euro, volgens N-VA-Kamerlid Michael Freilich, veel meer dan de 75 miljoen die Bpost beweert. Vreemd genoeg liet Bpost ook deze keer de interne doorlichting aan dezelfde advocatenkantoren die al ontzettend onder vuur kwamen door hun innige band met het overheidsbedrijf én hun rol in het binnenhalen van het krantencontract: Eubelius en Jones Day. En nog opvallender: de audit valt ook frontaal de FOD Justitie aan. Achter de schermen woedt een vuile oorlog.

In het nieuws: Alweer een verpletterende interne audit bij Bpost.

De details: De overheidsdienst ‘Crossborder’ betaalde 1.200.000 euro voor een kantoorruimte bij Bpost. “Hebben ze door dat ze 10 keer te veel betalen?”, zo mailden Bpost-medewerkers naar elkaar.

Bpost probeert ‘schoon schip’ te maken, na het absolute dieptepunt bij het schandaal over het krantencontract en de exit van vorige topman Dirk Tirez. Na een nieuwe CEO, Chris Peeters, komt de voorzitter van de raad van bestuur Audrey Hanard dinsdag opnieuw naar de Kamer, toelichting geven.
Net nu probeert Bpost ook nog het puin van drie andere, ‘kleinere’ dossiers van overheidscontracten op te ruimen. Het zijn drie contracten die via de beheersovereenkomst liepen:
- de levering/schrapping van de nummerplaten
- het beheer van de zogeheten 679-bankrekeningen
- de verwerking van verkeersboetes
Daarvan berichtte Bpost zelf vorige week vrijdag dat het ging om “de wanpraktijken van een beperkt aantal personen”. Meteen sprak het bedrijf het bedrag uit van 75 miljoen euro als plafond waar we rekening mee moeten houden om terug te betalen aan de federale overheid na de “overcompensatie” van de voorbije jaren.
Donderdag maakte het bedrijf de nieuwe interne audit over aan de Kamer. En uit die audit blijkt andermaal hoe ziek de interne cultuur was bij Bpost, naar de overheid toe. Een goed voorbeeld komt uit de doorlichting van het contract over het innen van de verkeersboetes, dat opgezet werd met de dienst ‘Crossborder’. Die dienst hangt wel af van de FOD Justitie, maar had kantoren binnen Bpost in hun gebouw aan de Munt.
En met de huur die Bpost aanrekende, was wel wat aan de hand: het contract was bepaald op 100.000 euro per maand, of 1,2 miljoen per jaar. Maar uit intern mailverkeer van Bpost-topmensen, dat de audit doorploegde, blijkt dat ze zeer goed wisten dat dat veel te veel was: “Gaat de topman van Crossborder niet zien, eens dat we verhuizen naar het nieuwe gebouw, dat hij veel te veel betaald heeft?”, zo stelde men onderling de vraag via mail. Die mails kwamen in het auditrapport terecht.
De werkelijke waarde van de kantoren lag op zo’n 10.000 euro per maand, “er is 10 tot 12 keer te veel betaald“, zo concludeert de audit. Doelbewust, want later mailde CEO Dirk Tirez die bewijzen van die transactie ook naar zichzelf, op z’n privé-email: men wist zeer goed dat de zaak stonk.

De essentie: Opnieuw lopen ook de bedragen van het jarenlang te veel aanrekenen van de staat in de honderden miljoenen.

De audit toont verder dat bij alle drie de contracten de winstmarges uitzonderlijk hoog lagen. Voor de contracten van de 679-rekening en de nummerplaten rekende men meer dan 50 procent marge, zo staat in het rapport te lezen. Ook bij de andere contracten is er sprake van marges ver boven de 50 procent. Terwijl de overheid werd voorgehouden dat die slechts enkele procenten bedroegen. Dat is manifest in strijd met de Europese regels rond overheidscontracten.
Bovendien bewijzen verschillende mails van mensen uit het directiecomité van Bpost dat het een doelbewuste politiek was om die marges zo hoog te houden: men vroeg expliciet om de marges nog op te pompen.
Uit datzelfde mailverkeer blijkt ook een gevoel van onaantastbaarheid bij Bpost. Men herhaalt intern verschillende keren dat “wij de enigen zijn die dit contract aankunnen”, waarbij men de combinatie van logistiek bedrijf en postbedrijf aanhaalt.
Wat verder opvalt: heel regelmatig herhaalt men in de interne audit dat “verder financieel onderzoek nodig is“, omdat het niet honderd procent te berekenen valt hoe rendabel de contracten precies zijn.
Kamerleden konden ondertussen de audit officieel inzien. “De audit toont niet hoe Bpost aan een teveel betaald bedrag van 75 miljoen euro komt. Volgens mijn eigen berekening zit je eerder aan 30 miljoen per jaar en dat voor 10 jaar. Als je daar nog een boete aan toevoegt, spreken we van 400 miljoen euro exposure en geen 75 miljoen”, zo reageert specialist Michael Freilich (N-VA).

De korrel zout: Dit is geen objectieve doorlichting.

Dat de interne audit andermaal een schokkende bedrijfscultuur blootlegt is weinig verrassend, na al wat al over Bpost aan het licht kwam. Kwalijker is dat de bron in deze helemaal niet objectief is: de opstellers van het rapport zijn immers andermaal Eubelius en Jones Day, twee advocatenkantoren die ook de eerdere audit van het krantencontract voerden.
Maar vooral voor Eubelius is dat ronduit problematisch. Al meer dan een decennium begeleidt uitgerekend dit advocatenkantoor Bpost expliciet bij het binnenhalen van de overheidscontracten. En dat is kwalijk om meerdere redenen:
- Al op 11 maart 2015 werd Eubelius via topman Dirk Tirez op de hoogte gesteld van voorkennis, in het binnenhalen van het krantencontract: hij wist toen al dat concurrent AMP niet zou meebieden, wat illegaal was.
- Topmensen van Eubelius zaten daarna bij de gunning van het nieuwe krantencontract doodleuk in 2020 in het stuurcomité van Bpost zelf, genaamd Cléopatra, dat de overheid moest bespelen om het contract opnieuw binnen te halen. Met andere woorden: ze werkten bijzonder actief mee in dat spel.
Op die aanpak, om van de stroper plots de boswachter te maken, en Eubelius vervolgens de overheidscontracten te laten doorlichten in een audit, kwam bijzonder harde kritiek van de oppositie én de meerderheid in de Kamer. Voorzitter Hanard beloofde “een totaal andere aanpak”, met transparantie en helderheid, maar besliste vervolgens blijkbaar toch om opnieuw de interne doorlichting door Eubelius te doen. Binnen de meerderheid klinkt binnenskamers gegrom: “Dit is alweer zo gedaan, dat potjes gedekt kunnen blijven.”
De oppositie houdt zich minder in: “Hanard maakt deel uit van het probleem, niet van de oplossing. Ze lacht echt met het Parlement, waar iedereen al eerder hierover zei: “Dit kan niet, dit kan niet, dit is de huisadvocaat van Bpost, die dan nu de sjoemelcontracten zelf onder de loep neemt”. En Petra De Sutter (Groen) kan als voogdijminister ook haar verantwoordelijkheid in deze niet ontlopen: dit is toch geen deugdelijk bestuur?”, zo stelt Freilich fel.

The Big Picture: Alle overheidscontracten moeten tegen eind dit jaar gegund worden. Tegelijk woedt een vuile oorlog, achter de schermen.

Opvallend, in de interne audit die Eubelius opstelde, gaat het ook pagina na pagina over ‘Crossborder’, het project van de FOD Justitie dat de boetes digitaal int. Die waren ‘klant’ bij Bpost, maar plots worden ook zij wel bijzonder in detail doorgelicht. Opvallend genoeg kregen zij ook geen wederwoord. Voor de audit werden enkel (ontslagen) werknemers van Bpost zelf gehoord.
“Wij hebben dreigementen gekregen van de advocaten van Bpost. Hou op met oorlog tegen Bpost te voeren, of we zullen ons vizier richten op uw minister“, zo vertelt een blauwe bron in Vivaldi. En kijk: plots ligt dus de FOD Justitie, die afhangt van vicepremier en minister van Justitie Vincent Van Quickenborne ook onder vuur.
Want daarbij wordt erg veel aandacht gegeven aan de dienstwagen van het hoofd van Crossborder, die onrechtmatig gebruikt zou zijn. En ook de fruitmanden op de dienst zouden geen wettelijk kader hebben, evenmin als de soeplunch op vrijdag, voor het personeel. Ook dienstlunches zouden niet gemogen hebben, volgens de regels.
In totaal gaat het om tientallen pagina’s in de audit, niet gericht tegen Bpost, maar tegen Crossborder en de FOD Justitie. In totaal gaat het om “onrechtmatige uitgaven” van enkele tienduizenden euro’s. Een peulschil dus, in vergelijking met wat Bpost weghaalde van bij de Belgische staat. Maar desalniettemin mogelijks niet wettelijk.
Bij de FOD Justitie wil men niet veel kwijt over de zaak: “Er is een interne doorlichting gestart naar de aanpak bij ‘Crossborder’, en de dienstwagen is intussen geschrapt.”
“Tussen de lijnen is duidelijk dat het spel hard gespeeld wordt, en men de strategie toepast om “iedereen mee in de modderpoel te sleuren“, dat is wel heel doorzichtig”, zo is de lezing in regeringskringen.
Daarbij speelt tijdsdruk: het krantencontract én de drie andere overheidscontracten moeten tegen eind dit jaar opnieuw gegund raken. Maar zolang er geen duidelijkheid is over de marges, lijken zeker de liberale regeringspartners niet van plan Bpost opnieuw zomaar carte blanche te geven.
Maar dat leidt de komende maanden wel zonder twijfel tot hoogspanning: ook bij het vorige begrotingsoverleg bleek heel duidelijk hoe hard de PS het wil spelen, om toch maar Bpost die overheidscontracten te gunnen. De passage van voorzitter Hanard, nu dinsdag in de Kamer, is meteen een stevige test.

Hoe is Bpost er in godsnaam in geslaagd om ongezien miljarden euro’s weg te sluizen van de overheid? Welke rol speelden politici, de grote mediabedrijven, vakbonden en de zuilen van dit land, in dat schandaal? Hoe ver ging het bedrog, om toch maar te garanderen dat de geldkraan richting Bpost, en zo ook naar de papieren media, blijft stromen?

In ‘Bpost Hold-up’ onthullen journalisten Emmanuel Vanbrussel en Wouter Verschelden een van de grootste schandalen met overheidsgeld van de laatste decennia. Bestel het boek hier!

Genoteerd: Een rampzalige peiling voor Open Vld en Groen.

Zoals aangekondigd gisteren dus de nieuwste peiling van HLN/VTM/RTL/Le Soir. Daarbij rekening houden met een foutenmarge van 3,1 procent.
Vlaams Belang blijft andermaal de grootste, deze keer zelfs op 25,8 procent. N-VA zakt wat verder weg, naar 20,2 procent. Zo wordt de kloof tussen beiden toch bijzonder groot, meer dan 5 procent.
Het marktleiderschap zit er niet meer in, met deze cijfers, voor Bart De Wever (N-VA), die wel opvallend genoeg in deze peiling de populairste politicus blijft. Tom Van Grieken, voorzitter van Vlaams Belang, blijft derde populairst.
Het echte nieuws zit eerder bij Groen, dat wegzakt tot 6,4 procent, het laagste peil sinds heel lang. Met die score zijn ze ook in provincies als Limburg en West-Vlaanderen niet langer zeker van zetels. Een dramatisch dieptepunt: “Uiteraard vinden wij dit geen goeie peiling. Niet voor ons als partij en vooral niet voor de samenleving. We zijn strijdvaardig om dit te keren en zullen dat doen ook”, zo stellen co-voorzitters Nadia Naji en Jeremie Vaneeckhout.
Eveneens kommer en kwel bij Open Vld. De partij van premier Alexander De Croo verschrompelt verder tot nog 8,2 procent, nog net iets slechter dan de 8,3 procent de vorige keer. Pijnlijk is wel dat de PVDA van Raoul Hedebouw nu al twee peilingen op rij groter is dan de liberalen: zij scoren 9,5 procent.
Ook Vooruit kreeg een licht tikje, en zakt van 16,8 procent naar 15,4 procent nu. Conner Rousseau (Vooruit) blijft wel tweede populairste politicus. Bij cd&v een omgekeerde beweging, die gaan van 10,7 naar 12,2. Intern wordt dat toegeschreven aan het goede werk van een pak ministers, die in de kijker kwamen: onder meer Vincent Van Peteghem (cd&v) met zijn staatsbon en Hilde Crevits (cd&v) over de kinderopvang.
In Wallonië een pijnlijke tik voor de PS, de grootste partij, die zakt naar 21,8 procent. De MR van Georges-Louis Bouchez houdt stand op 19,7 procent, en grote winnaar is de PTB van diezelfde Raoul Hedebouw, die op 19,8 procent komt en dus tweede grootste partij in Wallonië is. Ecolo heeft minder last van een dip en klimt opnieuw naar 14,9 procent. Les Engagés tenslotte komen wel opzetten in Wallonië en klimmen naar 13,8 procent.
Maar de MR mag vooral hopen op Brussel, waar ze naar 21,9 procent klimmen en waar de PS zakt naar 18,1 procent. Ook Ecolo verliest hier, en komt op 17,9 procent. PVDA gaat hier wat achteruit, naar 15,3 procent.

Genoteerd: De Vlaamse regering lost ‘rotdossier’ Ventilus op.

Na de Septemberverklaring toch een nieuw succesje voor de Vlaamse regering. Samen met netbeheerder Elia hebben ze knopen doorgehakt over de compensatieregeling in het dossier. Dat is politiek van belang, omdat cd&v en ook N-VA onder druk stonden van het lokaal protest, en aarzelden om de hoogspanningslijn goed te keuren.
Zeker voor Hilde Crevits (cd&v), Vlaams vice-ministerpresident, was het een dossier van de achtertuin. Maar tegelijk zat er een tijdsdruk op het dossier: die hoogspanningslijn is noodzakelijk om het groeiend aantal windmolenparken op zee te verbinden met het net in de rest van het land.
Het is wel duidelijk dat Crevits een aantal zaken stevig in handen genomen heeft in de Vlaamse ploeg: nu dus ook het Ventilus-dossier. De tarieven van de compensatieregeling zijn bepaald, en de perimeter van de opkoop wordt ook uitgebreid van 35 meter nu naar 100 meter rond de hoogspanningslijn.
Ook landbouwers die de kabels op hun terrein krijgen, mogen rekenen op een hogere vergoeding. En de getroffen gemeenten krijgen een zak geld uit het gemeenschapsfonds, om de omgeving te verfraaien, in de getroffen gebieden. Bovendien geldt het kader dat er nu voor Ventilus komt, voor alle toekomstige hoogspanningslijnen.
Daarmee hakt cd&v wel de knoop ook door: ze gaan akkoord met de compensatie. Daartegen was veel verzet gekomen lokaal, met Boerenbond-man en cd&v-parlementslid Bart Dochy als één van de drijvende krachten. Die zegt nu wel “dat de Vlaamse regering haar afspraak nakomt”, maar kondigde meteen ook aan dat er vragen en verzet blijven.

Zeer opvallend: Open oorlog tussen Conner Rousseau (Vooruit) en DPG Media.

Daar waar andere toppolitici doorgaans hun relaties met de grote mediaspeler DPG Media goed verzorgen, is Vooruit-voorzitter Rousseau in een heel ander vaarwater terecht gekomen. Nadat VTM maandenlang een ‘journalistiek onderzoek’ voerde naar zijn privé-leven, wilden nu Het Laatste Nieuws en datzelfde VTM delen uit het proces-verbaal brengen dat door de politie in Sint-Niklaas werd opgemaakt omwille van mogelijke racistische uitlatingen van Rousseau.
Die deed Rousseau mogelijks aan het adres van de politie tijdens een nachtelijke interventie, in café ’t Hemelrijk in Sint-Niklaas. Zelf herinnert hij zich de feiten niet, naar eigen zeggen, omdat hij dronken was.
Rousseau werd gisteren gecontacteerd voor een reactie, door VTM, maar in de plaats van te reageren op wat in het PV staat, stapte die naar zijn advocate, Christine Mussche. De manier waarop het proces-verbaal is opgesteld, 11 dagen na de feiten en nadat Rousseau eerder vanuit het korps de geruststellende boodschap kreeg dat er helemaal geen proces-verbaal zou komen, en dat er niets ernstig was gebeurd, roept voor de socialistische voorzitter immers grote vragen op.
Maar Mussche en Rousseau namen wel een drastische stap: ze stapten naar de rechter in kortgeding om elke publicatie tegen te houden met een eenzijdig verzoekschrift. Die ging mee in de redenering van de Vooruit-voorzitter en legde een dwangsom op aan VTM en Het Laatste Nieuws om delen van het proces-verbaal of andere elementen uit het onderzoek te publiceren van 1.000 euro per uur.
Die juridische methode is niet onbesproken: er is immers niet eens wederwoord bij zo’n rechter in kortgeding. Bovendien is het heel uitzonderlijk om een publicatie op voorhand te verbieden, van gelijk welk artikel: dat is totaal geen gangbare praktijk in de Belgische media. Bij Vooruit wijst men op het geheim van het onderzoek: “Ook media staan niet boven de wet”, laat de woordvoerder fel weten.
De tegenreactie is groot. De kritiek vanuit DPG Media is striemend, net zoals van bij de journalistenvakbond VVJ. Beiden hebben het over een aanval op de persvrijheid. DPG Media gaat alvast het verbod juridisch ook aanvechten.
Het is meteen een conflict dat politiek ook gevolgen kan hebben: de relaties tussen Vooruit en de grootste privé-mediagroep van het land lijken zo bijzonder verzuurd. Het contrast met pakweg premier Alexander De Croo (Open Vld), die altijd een goede band met DPG Media en Het Laatste Nieuws wist te behouden (zelfs schoolbezoeken met enthousiaste tieners voor de eerste minister zijn tegenwoordig voorpaginanieuws bij de krant) kan nauwelijks groter zijn.
De vraag voor Rousseau blijft wel of hier opnieuw geen sprake is van het Streisand-effect: door informatie te willen weghouden van het grote publiek via juridische procedures, oogst je net meer aandacht op je verhaal. Actrice Barbara Streisand deed dat ooit, door in 2003 te eisen via een rechter dat een luchtfoto van haar villa op een website verwijderd werd. De zaak kwam in het nieuws, en het gevolg was dat er online massaal veel links naar de foto van de villa gezet werden.