Met dank aan technologie en de informatierevolutie staat de wereld niet stil. Twee belangrijke nieuwe gebeurtenissen kregen relatief weinig aandacht in onze media. De eerste is de opening van de tweede containerterminal in de haven van Tanger, in het Noorden van Marokko, aan de Afrikaanse zijde van de Straat van Gibraltar, waarlangs 20 procent van de maritieme trafiek verloopt.
Tanger wekt veel interesse op als investeringsbestemming. Niet enkel is het sinds vorig jaar verbonden met Casablanca, de economische ader van Marokko, via de eerste hogesnelheidstrein op het Afrikaans continent. Er zijn ook plannen voor een nieuw stadsdeel, een “high-tech city”, genoemd “Tanger Tech Mohammed VI” met grootschalige investeringen vanuit China. Ook dankzij de nabijheid van de haven zou dit in totaal 10 miljard euro aan investeringen moeten opleveren.
Tanger telt ook vier zogenaamde “free trade areas” . Daar kunnen ondernemingen zoals de Franse autobouwer Renault, dat er de grootste autofabriek van Afrika heeft neergepoot, makkelijker zaken doen zonder al te zware tolbureaucratie, ook met betrekking tot export. Ze genieten er ook belastingvoordelen. De helft van de ondernemingen die er actief zijn komen uit Europa.
Dat komt allemaal ten goede aan de haven van Tanger, al is de effectieve import en export in en vanuit Marokko er slechts goed voor 10%. De haven is immers aan het uitgroeien tot de grootste zogenaamde “transshipment hub” van de Middellandse Zee en Afrika, wat betekent dat ze wordt gebruikt om goederen van zeer grote cargoschepen op kleinere schepen over te laden. In het geval van Tanger is 90% “transshipment”. Schepen dienen de Middellandse Zee niet meer in, wat zeer interessant is, en een voordeel ten opzicht van concurrerende havens in Valencia of Marseille.
Een halvering van de tijd nodig om de Amerikaanse markt te bereiken vanuit Marokko
De opening van de eerste grote containerterminal in Tanger, in 2016 zorgde er voor een halvering van de tijd die nodig was – 20 dagen – om de Amerikaanse markt te bereiken vanuit Marokko. Dankzij de opening van de tweede terminal zou de haven van Tanger tot de wereldwijde top – 20 van havens toetreden in termen van capaciteit bekleedde het slechts de 43ste plaats in 2016. Dat de intensiteit van de wereldhandel wat afgenomen is sinds de financiële crisis, is op zich geen probleem, aangezien men met steeds grotere vrachtschepen werkt, waardoor het belang toeneemt van havens waar men goederen kan overladen op kleinere schepen.
De haven van Tanger heeft niet enkel een samenwerkingsakkoord met de haven van Antwerpen. Het richt zich ook op de connectie met West-Afrika en heeft connecties met een 40-tal havens in 21 landen daar. Dit is een enorme groeimarkt: indien West-Afrikaanse landen aan 5 percent per jaar blijven groeien, gaan er jaarlijks 1 miljoen containers extra naar toe. Om een idee te hebben van de opportuniteit: de haven van Tanger verwerkt nu jaarlijks een 3,5 miljoen containers en wereldwijd worden er een 600 miljoen containers per jaar verscheept.
Het uitzicht op de West-Afrikaanse markt, wat de belangrijkste groeibestemming is voor Marokkaanse ondernemingen, is belangrijk in het licht van een tweede belangrijk nieuwsfeit: de inwerkingtreding van het “African Continental Free Trade Agreement (AfCFTA)”, dat een grootschalig vrijhandelsakkoord tussen de leden van de Afrikaanse Unie, die een Afrikaanse vrijhandelszone in het leven roept. Zeker na de ondertekening verleden week door de President van Nigeria, waar er wat tegenstand was, zijn de vooruitzichten rooskleurig. Als gevolg van het akkoord, zou de handel tussen Afrikaanse landen met 52% toenemen tegen 2022, met dank aan het wegwerken van 90% van de interne douanetarieven.
Afrika zal ‘big’ zijn in 20 jaar tijd, niet nu
Een grote hindernis voor de economische ontwikkeling van Afrika is de fragmentatie van de Afrikaanse markt. Het is er nog moeilijker om zaken te doen over de landsgrenzen heen dan het al is binnen bepaalde landen. Voor een onderneming uit Nigeria is het makkelijker om zaken doen met de V.S. dan met het naburige Benin. Het nieuwe handelsakkoord zou de situatie moeten verbeteren, maar de uitvoering is vrijwillig en zal tijd vergen. Hoezeer Afrika al vaak als de “next frontier” of het “nieuwe Azië” werd voorgesteld, blijven er in de realiteit grote obstakels, die vaak van bureaucratische aard zijn. Patrick Dupoux, die de Afrikaanse afdeling van consultancykantoor Boston Consulting Group in Casablanca leidt, stelt in de Financial Times: “Afrika zal ‘big’ zijn in 20 jaar tijd, niet nu”. Over Marokko zelf is hij echter positiever: “Marokko is voor Europa wat Mexico is voor de V.S.”, zeker in de auto-industrie.
Betere haveninfrastructuur is van groot belang voor de economische ontwikkeling van Afrikaanse landen. In combinatie met de inwerkingtreding van het nieuwe handelsverdrag, biedt de nieuwe haventerminal in Tanger daarom meer dan ooit hoop voor het Afrikaanse continent.
De auteur Pieter Cleppe vertegenwoordigt de onafhankelijke denktank Open Europe in Brussel.
@pietercleppe