De Europese Commissaris voor Begroting Paolo Gentiloni is klaar met z’n nieuwe voorstellen voor de Europese begrotingsregels. Die ogen op het eerste zicht meer helder en simpel dan de vorige, zogenaamde ‘Maastricht-normen’. Maar de duivel zit in de details: voor landen met een te hoge schuldgraad (meer dan 60 procent) of een te hoog begrotingstekort (meer dan 3 procent van het bbp) komt er een verplicht vierjarenplan. België zit voor beide categorieën flink in het rood, en krijgt dus onherroepelijk zo’n Europees plan opgelegd, om dan binnen 4 jaar minstens 0,5 procent, maar eerder 0,8 procent van dat tekort weg te trimmen. Van wachtperiodes zoals in het huidige systeem, met een ‘strafbankje’, is geen sprake meer. Meer dan waarschijnlijk keuren het Europees Parlement en de lidstaten de nieuwe regels dit jaar nog goed: de volgende federale coalitie heeft het dus vlaggen. Dan wacht een verplichte inspanning van minstens 5 miljard of 0,8 procent van het bbp, per jaar. Vivaldi voelde de bui al hangen, en legde soortgelijke meerjarenplannen recent nog neer bij de Europese Commissie. Maar daarbij ligt de inspanning volledig bij de volgende regering. Die moet dan fors en vooral snel aan de bak.

In het nieuws: Europa versoepelt en versimpelt eigenlijk de begrotingsregels, maar niet voor de landen die het slechtst scoren.

De details: Die Europese financiële dwangbuis zal verstrekkende gevolgen hebben voor de federale politieke discussies. Zwaar gaan saneren en vooral hervormen is dan nog de enige mogelijkheid.

• Het is hommeles binnen Vivaldi, en het gaat alweer over geld. Deze keer over het sociaal akkoord.
• Dat werd in maart beklonken door vakbonden en werkgevers, nadat die maandenlang met getrokken messen tegenover elkaar stonden over het gebrek aan loonmarge om opslag te geven: de automatisch index had de lonen immers al veel sneller laten stijgen dan in de buurlanden.
• Alleen, tot velen hun verbazing raakte de Groep van Tien met de sociale partners het eigenlijk vrij snel eens. Daarbij hadden de twee kampen de zaak mooi opgelost: voor elk wat wils, en vooral, de rekening voor de belastingbetaler. In het pakket onder meer:
  • Een fiscaal gunstig regime voor overuren.
  • Nog steeds een soepel mechanisme voor tijdelijke werkloosheid.
  • En klap op de vuurpijl: alweer een verlenging van het brugpensioen, tegenwoordig SWT genoemd.
• Dat ook het VBO en Unizo, aan tafel aan de kant van de werkgevers, die maatregelen allemaal goedkeurden, was stevig slikken voor de politici van de rechtervleugel van Vivaldi: op die manier ga je allerminst de arbeidsmarkt hertekenen of structureel hervormen.
• Maar nog erger: het akkoord uitvoeren kost ook nog eens 174 miljoen euro aan de belastingbetaler. Geld dat er niet is. En dus ging Open Vld gisteren in de kern zwaar op de rem staan: zij weigeren voorlopig het akkoord goed te keuren. De PS was ‘not amused’: zij waren meer dan tevreden toen alweer het SWT verlengd werd, gezien de lastige pensioendiscussie die momenteel ook federaal woedt. De sociale partners leken hen daar immers gelijk te geven.
• Voor Open Vld is het simpel: enkel als bij de begrotingscontrole in oktober, de laatste van Vivaldi, die 174 miljoen euro elders kan gevonden worden, kan het sociaal akkoord doorgaan. Zo zet de partij van premier Alexander De Croo (Open Vld) meteen al wat druk op dat laatste conclaaf. “Dit konden we echt niet zomaar laten passeren“, stelt een blauwe regeringsbron.
• Op dat conclaaf liggen in het najaar de cijfers voor van de begroting in 2024. Daarin zal België nog steeds afkloppen op een tekort van 4,3 procent van het bbp: de weg naar 3 procent is dus nog erg lang. En ook de staatsschuld, die nu op net iets meer dan 107 procent van het bbp geraamd wordt, mag dan toch zorgen baren.
• Aan de Europese Commissie gaf Vivaldi vorige week nog mee wat ze zal doen in oktober: nog 0,2 procent of 1,2 miljard van dat tekort wegwerken. Daarover vochten PS en Ecolo een keiharde oorlog met MR, Open Vld en cd&v, maar die cijfers liggen nu vast. Open Vld wil daar nu alvast niet nog eens 174 miljoen bijnemen, zonder slag of stoot.
• Maar wie de grootteorde van dat bedrag in verhouding zet tot de financiële inspanning die wacht, de komende jaren, kan alleen maar duizelen.

Uitgelegd: Hoe zien de nieuwe Europese begrotingsregels er nu uit?

• De Europese Commissaris Gentiloni, nochtans een socialist, had niet meteen als bedoeling om nog plots een veel strenger Europees kader te gaan opleggen aan de lidstaten. Maar iedereen in de EU was het er wel over eens dat het ‘ESM’ ofwel het Europees Stabiliteitsmechanisme (de andere naam voor ‘Maastricht-regels’) aan hervorming toe was.
• De huidige regeltjes zijn te complex, en tegelijk niet afgestemd op de grote verschillen per lidstaat: die mogen nu voortaan elk hun eigen plan opstellen, en dat ad hoc afspreken met de Commissie. Daarbij kan ‘ruimte’ gegeven worden om niet meteen een economie in een lidstaat te verstikken, door te snel te streng te zijn. Voortaan dus een vierjarenplan per lidstaat, waar alle hervormingen en ook investeringen in moeten. De andere lidstaten moeten dat plan dan wel goedkeuren. Daar krijgt Duitsland, als strengste van de klas, dus iets meer greep.
• Tegelijk is de huidige methode van beoordeling door de Commissie is ook te log en te traag: landen worden eerst op een strafbankje gezet. En de uiteindelijke straf is een onrealistisch harde dreiging in het huidige systeem: nooit ging de Commissie daar effectief toe over. In het nieuwe systeem zitten ook minder grote financiële straffen, die de Commissie meer dan vermoedelijk wél zal gaan uitdelen, als landen zich niet aan de afspraken houden.
• Ook de regel voor alle landen die meer dan 60 procent schuldgraad hebben, om elk jaar 5 procent van die schuld boven de norm af te bouwen, vervalt. Daardoor krijgen heel veel EU-lidstaten dus ademruimte: slechts 14 van de 27 EU-landen heeft een schuldgraad lager dan die drempel.
• In ruil gaat men de slechtste leerlingen harder aanpakken: voor landen die boven de 3 procent-norm gaan, komt er een scherper opvolgingstraject: zij moeten met de Commissie dus zo’n vierjarenplan opstellen, waarbij de schuld moet dalen, en men onder die 3 procent gaat. Daarbij kijkt de Commissie voortaan vooral naar de netto-uitgaven van een lidstaat: die moeten lager zijn dan de economische groei op lange termijn.
• De bedoeling is dat het proces, waar Gentiloni een jaar lang op werkte, met heel veel aftoetsen, nu snel gaat. Duitsland stribbelt wel nog wat tegen, wegens “niet streng genoeg”, maar verwacht wordt dat de lidstaten én ook het Europees Parlement het nieuwe kader nog dit jaar goedkeuren. Dan geldt het nieuwe Europese kader vanaf 2024.

De essentie: De volgende federale ploeg kent eigenlijk al haar begrotingstraject. Dat wordt gruwelijk.

• Al in november vorig jaar, tikte de Europese Commissie België nog eens op de vingers, over die netto-uitgaven van de overheid, op lange termijn. Toen kwam Europees Commissaris Valdis Dombrovskis met een beoordeling van het afgelopen begrotingsjaar, 2022. En dat jaar bulkte van netto lopende uitgaven die nog meer gestegen waren, terwijl er eigenlijk geen ruimte voor was omdat de economische groei te laag was.
• Voor 2024, en de jaren die volgen, is er dus weinig discussie: België zal, via de federale regering, zo’n meerjarenplan moeten voorleggen, dat bindend wordt. Daarbij moet dan minimum 0,5 procent per jaar van dat tekort gaan, maar meer dan vermoedelijk zal het rond de 0,8 procent gaan liggen.
• Laat dat nu exact overeenstemmen met wat Vivaldi ook al indiende, vorige week, bij de Commissie: zij ‘beloven’ dat de volgende federale regering in 2025 en 2026 zo’n inspanning zal doen, van 5 miljard euro per jaar. De aanhalingstekens zijn niet toevallig: niemand heeft immers een glazen bol, maar die begroting van 2025 moet wel in het najaar van 2024 worden gemaakt. Compleet onrealistisch: dan zou er tegen dan al een federale ploeg moeten zijn, daar gaat haast niemand van uit.
• De hervormingen van de Commissie zetten dus elke volgende regering het mes op de keel. En er is meer: ze zetten ook de federale onderhandelaars in 2024, die na de verkiezingen in juni een regering moeten maken, fors onder druk. Want hoe langer die formatie duurt, hoe lastiger als de financiën ontsporen en Europa wacht op een meerjarenplan.
• De klassieke verdeling van één derde nieuwe taksen, één derde besparingen en één derde eenmalige zaken lijkt alvast niet meer te gaan werken, om elk jaar 0,8 procent te verbeteren in het begrotingswerk. En de huidige discussie over de hervorming van de pensioenen, die niet eens gaat over de EU-begrotingsregels, maar over Europees relancegeld, toont aan hoe moeilijk het ideologisch allemaal ligt, om nog samen het systeem te hertekenen, in de huidige Vivaldi-ploeg.
• Tegelijk zijn er geen magische toverspreuken om die begroting te saneren. Wel de gekende pijnpunten:
  • De deelstaten hun begroting telt ook mee, in het geheel voor Europa. Enkel Vlaanderen scoort daar beter, maar Brussel en Wallonië trekken de Belgische cijfers naar beneden. Ook daar zal men dus moeten ingrijpen en de begroting gezonder maken.
  • De sociale zekerheid, met de kosten van de vergrijzing, neemt federaal een steeds grotere brok van het geheel. Dat moet onder controle komen, door onder meer een grote pensioenhervorming.
  • De voornemens van Vivaldi waren en zijn de juiste: 80 procent werkzaamheidsgraad, en dus veel meer mensen die bijdragen in plaats van geld kosten aan de overheid, blijft een voorwaarde, om structureel de begroting in orde te krijgen. Maar dat vergt veel diepere hervormingen dan nu het geval is.
• Dat de nieuwe begrotingsregels zo een thema gaan worden in de verkiezingen van 2024, lijkt nu wel een zekerheid. Elke partij moet straks toch een geloofwaardig budgettair plan presenteren, om de Europese afspraken na te kunnen komen. Dat belooft gigantisch cijferwerk te worden, op de partijhoofdkwartieren.

Opvallend: Conner Rousseau duwt Vooruit verder naar het centrum, met stevige voorstellen over Werk.

• Het lijkt wel alsof Rousseau alvast zin heeft om de Europese Commissie een deftig antwoord te geven, op de vraag hoe het zit met de hervormingen voor de arbeidsmarkt in België. Want voor zijn partijcongres dat eraan komt, legt hij een pak voorstellen rond werk op tafel, waar hij stevig mee uitpakt: breed in Het Laatste Nieuws vanmorgen, en met een persconferentie later.
• “We hebben meer dan een jaar ook heel hard aan die voorstellen geschaafd en gewerkt”, zo geeft hij mee. En het is wel een bommetje, voor de oud-linkse achterban die Vooruit nog zou hebben, zo vlak voor de traditionele vieringen van 1 mei.
• Want Rousseau wil echt veel meer mensen aan de slag: de activering van werklozen moet veel straffer worden. Daarbij wijst hij uitdrukkelijk het huidige beleid van de VDAB, de Vlaamse dienst die werklozen begeleidt, met de vinger.
• Vooruit wil vanaf dag één kortere opvolging, met voor sommigen al meteen verplichte opleidingen. Na vier maand is die er voor elke werklozen, maar wel met keuzemogelijkheden. Na acht maanden is het een verplichte opleiding voor een knelpuntberoep. En na twee jaar komt daar zelfs een verplichte baan bij, die wel “volwaardig” moet zijn, voor de partij.
• Geen vrijwilligerswerk dus, maar bijvoorbeeld poetsen, koken, administratieve taken in de zorg, of voor- en naschoolse opvang in het onderwijs. Daarbij blijven opleidingen mogelijk, om door te groeien. Vooruit schermt ermee dat dit systeem in Nederland, Oostenrijk en Denemarken al gangbaar is.
• Rousseau schermt ook met cijfers, om z’n ‘flinkse’ koers kracht bij te zetten. Er zijn 60.000 langdurig werklozen, met meer dan de helft die al langer dan vijf jaar werk zoekt. Toch staan er bijna 75.000 vacatures open bij de VDAB, en zijn in totaal 194.000 Vlamingen werkloos.
• Met die roeirichting wijkt Vooruit compleet af van de PS, die net federaal heel voorzichtig is, en telkens op de rem gaat, als het draait om meer druk zetten op werklozen of langdurig zieken. Vooruit kiest zo wel resoluut voor het centrum: niets nieuw onder het bewind van Rousseau, die zijn partij in het midden laat varen.
• Tegelijk wel opvallend: de voorstellen zijn natuurlijk in de eerste plaats gericht op de VDAB, die van de Vlaamse regering afhangt. De PS heeft er dus geen last van, maar zo zet Vooruit zich eigenlijk wat ‘stoerder’ dan de Vlaamse regering van Jan Jambon (N-VA). Het belooft wel een voorstel dat straks op de onderhandelingstafel van een nieuwe Vlaamse regering ligt: want eigenlijk zijn ook N-VA, Open Vld en cd&v niet tegen het idee.
• Over de taalgrens geeft Rousseau zo wel een prachtig argument aan Georges-Louis Bouchez (MR) om de PS wat te trollen. “Het doet me veel plezier dat Rousseau onze voorstellen over werk en activering steunt. Want werk is het beste sociale beleid! Gaat de PS akkoord? Of blijven de Franstalige socialisten de Partij van de Siësta?”

Blijvend op de agenda: Bpost zal helemaal worden doorgelicht, op te duur betaalde overheidscontracten.

• De federale regering grijpt in: er komt een doorlichting van alle contracten tussen Bpost en de overheid. Dat besliste premier Alexander De Croo en zijn kern gisteren. Ze vragen meteen ook aan het overheidsbedrijf zelf om meer klaarheid te scheppen.
• Veel opties waren er niet meer voor Vivaldi nadat Bpost zelf maandagavond laat naar buiten kwam met het nieuws dat er één en ander grondig fout was met de inkomsten uit overheidscontracten. Daarbij trok het bedrijf haar financiële vooruitzichten in, en waarschuwde voor een impact in 2023 van “tussen de 25 en 50 miljoen euro”.
• Die zet was het gevolg van een sneeuwbal die aan het rollen ging na een interne audit die Bpost liet uitvoeren over het krantencontract, in het najaar van 2022. Daaruit bleek dat de regels voor de gunning van dat overheidscontract compleet geschonden waren: er was overlegd met de grote mediabedrijven DPG Media en Mediahuis, rechtstreekse partij nochtans in dat contract.
• Nadat een lek over die audit Bpost dwong tot transparantie, werd CEO Dirk Tirez eerst op non-actief gezet, en uiteindelijk dit jaar ontslagen: zijn betrokkenheid bij die affaire was te groot. Ondertussen is er nog steeds geen vervanger. Maar de malaise is veel groter geworden.
• In de nasleep van het krantencontract startte Bpost immers interne onderzoeken naar alle overheidscontracten, een zogenaamde ‘compliance review’. Dat dwong het bedrijf, omdat het beursgenoteerd is en dus wettelijk verplicht haar aandeelhouders op de hoogte te brengen, om maandag met haar nieuws te komen: ook die contracten zijn niet koosjer verlopen.
• Los van die interne audits bestelt Vivaldi nu een eigen extern onderzoek. In feite zou er al zo’n onderzoek moeten lopen: het nieuwe krantencontract, dat vanaf 2024 moet ingaan, mocht pas starten als eerst een revisor zou doorlichten hoeveel marge Bpost dan wel nam op die overheidsopdracht. Dat was de voorwaarde waaronder vicepremier Vincent Van Quickenborne (Open Vld) akkoord ging, om toch een nieuw krantencontract uit te schrijven.
• Maar het werd een rondje blufpoker tussen Open Vld en PS: bevoegd minister Pierre-Yves Dermagne (PS) schreef immers een overheidsopdracht uit, om dat krantencontract te bekijken, met weinig succes. Veel grote Belgische revisorenkantoren aarzelen immers: zij hebben ofwel Bpost of één van de grote mediabedrijven Mediahuis en DPG Media als lucratieve klant. “Geen enkel revisorenkantoor wilde de opdracht”, zo kaatste de PS de bal terug.
• Nu wordt die opdracht dus uitgebreid, naar alle overheidscontracten van Bpost. Daarbij onder meer de overheidsopdracht om de nummerplaten op te sturen, of alle betalingen van boetes en belastingen aan de overheid, via Bpost. Die moeten straks allemaal doorgelicht op overdreven winstmarges, voor het overheidsbedrijf. Daarvoor zoekt Vivaldi nu dus financiële expertise, desnoods zelfs in het buitenland, als de Belgische revisorenkantoren niet thuis blijven geven.
• De resultaten van die audit kan grote gevolgen hebben:
  • Het nieuwe krantencontract kan, bij al te grote winstmarges, niet goedgekeurd worden door de liberalen. Destijds waren er geruchten dat op 175 miljoen euro per jaar, een marge werd genomen van 100 miljoen.
  • Maar vooral: als blijkt dat er jarenlang te veel marge zat op de contracten, zijn de Europese regels van illegale staatssteun geschonden.
  • Dan kan de EU Bpost verplichten om die extra winsten terug te betalen, mét rente. Dat loopt potentieel in de honderden miljoenen: een ramp voor Bpost en de aandeelhouders.
  • Alleen al voor het beheer van de rekeningen van de overheid, circuleren ook waanzinnige marges: daar zou de kost op zo’n 8 miljoen per jaar liggen, terwijl de dotatie wel 38 miljoen per jaar bedraagt, zo weet De Tijd.
• Daarnaast is het ook maar de vraag hoe het zit met strafrechtelijke gevolgen van de hele zaak. Want bij het krantencontract loopt er ook een strafklacht bij het parket, maar dat komt niet tussen zolang het onderzoek van de BMA, de concurrentiewaakhond, nog niet afgerond is. Zowel het parket als de BMA zouden nu ook voor de andere overheidsopdrachten van Bpost wel eens in actie kunnen komen.

En nu? In de Kamer komt er onvermijdelijk druk.

• De politieke gevolgen zijn tegelijk niet min. Open Vld pleitte al voor de oprichting van een Bijzondere Commissie, om de “onderste steen boven te halen”. Maar dat dreigt toch een gevaarlijke politieke oefening te worden, voor de meerderheid.
• Zo wijzen insiders wel nadrukkelijk naar de rol van Tirez, de voormalige CEO, die in 2021 wel aangesteld is door huidig minister van Overheidsbedrijven Petra De Sutter (Groen). Tirez had er een lange interne carrière als juridisch directeur binnen Bpost opzitten, waarbij hij expliciet verantwoordelijk was voor “Legal Corporate, Compliance, Regulatory & Public Affaires”. “Het is onmogelijk dat hij niet op de hoogte was van alles wat nu naar boven komt”, zo weet een bron binnen Bpost.
• Voor De Sutter wordt het zo steeds lastig, om niet zelf aangesproken te worden. “Als er grote kuis gehouden wordt, komen er onfrisse zaken naar boven, maar dat betekent niet dat we moeten ophouden met vegen. Integendeel, we moeten die aangrijpen om tot op de ­bodem te gaan.”, zo stelt ze vandaag in De Standaard.
• Maar ook premier De Croo komt wel uitdrukkelijk in beeld. In de vorige regering Michel, was hij de bevoegde minister van Bpost. Het valt moeilijk in te beelden dat zijn kabinet niet op de hoogte was van het veel te dure beheer van de overheidsrekeningen: het dossier werd meermaals geagendeerd, door de bevoegde minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA), die geen doorbraak kon forceren om het contract als overheidsopdracht uit te schrijven, aan een veel lagere kost. De Croo erfde overigens die portefeuille van Financiën, maar kon in lopende zaken niets meer doen.
• Onder huidig minister van Financiën Vincent Van Peteghem is er overigens wel een procedure opgestart om die overheidsrekeningen te beheren: er zijn nog twee kandidaten in de laatste ronde. Bpost en overheidsbank Belfius.

Voor u gevolgd: Het afscheid van Sarah Schlitz was wel opvallend: ze verliet het podium met een laatste paukenslag.

• Persconferenties van een politiek ontslag: het blijft een genre op zich, in de Wetstraat. Waar Wouter Beke (cd&v) stond te zwaaien met een trui met daarop ‘nothing to prove’, kwam Sarah Schlitz (Ecolo) als ultieme krijger en militante voor het laatst op het podium.
• In haar versie en die van haar partij had ze ’s nachts in haar hoofd al ontslag genomen, en dat ook zo aan haar partijvoorzitter Jean-Marc Nollet (Ecolo) gecommuniceerd. Rond kwart voor zeven stuurde die premier De Croo een berichtje met het nieuws, iets later zat Schlitz op de RTBF-radio, waarna ze de pers bijeen riep op haar kabinet. “Sarah Schlitz zal in alle transparantie antwoorden ten opzichte van de fouten die begaan zijn”, zo nodigde haar kabinet de pers uit met een mededeling.
• Die belofte bleek achteraf compleet oningevuld. In het Nederlands geen excuses, laat staan een woord over fouten, wel een boodschap “dat de strijd verder ging”. In het Frans wel “dat ze een fout had begaan”, maar geen duidelijkheid over dewelke dan. En vooral ook daar de focus op “strijd die moet verder gaan, als ik hoor dat sommigen mijn staatssecretariaat willen afschaffen”.
• Om vervolgens met een slotakkoord te komen, dat alle aanwezigen toch met verstomming deed slaan: “Goed bestuur maakt deel uit van het DNA van Ecolo. Men is strenger voor ons dan voor anderen en terecht. Mijn ontslag opent de weg om de ethische standaard in de politiek te verhogen, ook tegenover seksistisch en seksueel geweld gepleegd door politieke mandatarissen.”
• “Welk geweld dan wel?”, wilde Bart Verhulst van de VRT weten, maar daarop kwam geen antwoord, al aarzelde Schlitz eerst, voor ze wegliep, zonder dus nog een woord te zeggen. Ecolo-woordvoerders haastten zich daarop om verdere uitleg te verschaffen: het zou niet over haar gaan, maar over een zaak in Brussel met een DéFI-schepen.
• Vanmorgen kwam Gilles Vanden Burre, de fractieleider van Ecolo/Groen in de Kamer, dan toch uitleg geven op Radio 1. Hij had het daarbij over “een heisa die al een tiental dagen bezig was.” Dat Schlitz zou gelogen hebben in het Parlement, kon hij niet over de lippen krijgen. “Dat is moeilijk te zeggen. Sommige feiten werden een beetje onhandig in de details weergegeven.”
• Over het interne onderzoek dat Ecolo en Groen voerden naar het kabinet van Schlitz, en dat in de loop van de week flink het draagvlak voor Schlitz deed eroderen in eigen rangen, zei Vanden Burre geen woord. Hij wijdde haar ontslag aan externe druk: “Elke dag meer vragen, elke dag meer krantenartikelen. Dan kan je je beleid niet meer voeren.”
• Opvallend daarbij: het discours dat het geen toeval is dat weer een vrouw moet opstappen. Oud-voorzitter van Groen Meyrem Almaci tweette daarover gisteren heel stevig: “Niet toevallig een vrouw, niet toevallig op Gelijke Kansen”, zo stelde ze, waarbij ze flink met de vinger wees naar vorige incidenten, waar N-VA-ministers bij betrokken waren: “Samenwerken met mensensmokkelaars: no problem. Liegen over ‘dansende moslims’: passons … verbindingsofficier onder de bus gooien, na jah…. Maar een logo: hola! In politiek, net als in samenleving, is niet iedereen gelijk.”
• Vanden Burre bouwde daarop voort: “Vrouwen geven veel makkelijker en vlugger ontslag terwijl mannen die niet de waarheid, of leugens hebben verklaard in dit Parlement, blijven zitten. (…) De politiek is gewoon harder voor vrouwen, zoals in veel sectoren het geval is.”
• Voor premier De Croo, en bij uitbreiding heel Vivaldi, die flink uitpakten met het beeld van “evenveel mannen als vrouwen in de regering”, is het wel een wat lastige perceptie: Schlitz is na Eva De Bleeker (Open Vld) en Meryame Kitir (Vooruit) al de derde vrouw die moet opstappen.
• In De Standaard wuift oud-partijvoorzitter Gwendolyn Rutten (Open Vld) het ontslag van het vrouwelijke Vivaldi-trio allermist weg als toeval: “Als jonge vrouwen konden ze het brute machtsspel, waar mannelijke politici doorgaans handiger in zijn, nog niet ­genoeg doorgronden en meespelen. Als we meer vrouwen in de ­politiek willen, moeten we oner­varen vrouwen ondersteunen. En ze niet laten zwemmen en verdrinken.”

En nu? Séverine de Laveleye (Ecolo) is de meest logische naam. Maar logisch is niet altijd hoe Ecolo het doet.

• De opvolging van Schlitz is nu een zaak van Ecolo, dat haar intern parlement, de partijraad, daarover moet bijeenroepen. Eén zaak is wel al duidelijk: Schlitz riep heel expliciet op bij haar exit om het departement opnieuw aan een vrouw te geven, “er zijn heel veel bekwame vrouwen in onze partij”, zo stelde ze over haar departement ‘Gelijke Kansen’.
• Daarbij zou men naar de Kamerfractie kijken, met daarin dus een paar kandidaten, om nog één jaar in de regering De Croo te gaan zetelen. De 41-jarige Séverine de Laveleye uit Vorst is de naam die meest terugkomt in de lijstjes. Maar ook de namen van Senatrices Farida Tahar uit Brussel en France Masai uit Namen vallen.
• Ook opvallend: in La Libre oppert men om dat er een scenario circuleert om Zakia Khattabi (Ecolo) vandaag minister van Klimaat, ook de bevoegdheid van Schlitz te laten invullen. Inhoudelijk kan de oud-voorzitter van Ecolo dat zeker: het zijn haar thema’s. Plus, ze kan wel wat extra aandacht gebruiken, want ze komt niet uit de verf op haar eigen departement.
• Maar dat lijkt dan meteen een toegift voor de oppositie, die al eerder opperde om Schlitz niet meer te vervangen. “De regering De Croo telt meer minister, meer vicepremiers, 70 cabinettards meer dan vorige regering. Dat kost zo’n 15 miljoen meer dan vorige regering. Beeld je in wat met dat geld allemaal zou kunnen gebeuren rond projecten van Gelijke Kansen? En in een tijd dat de politiek best wel wat extra zuinigheid zou mogen tonen, moet niet alleen parlement maar ook regering haar voorbeeldfunctie opnemen”, zo stelde Sander Loones (N-VA) vanmorgen nog ter commentaar.

Genoteerd: Engie verklaart op haar jaarvergadering dat ze maar twee Belgische reactoren zal openhouden.

• De onderhandelingen met de top van de Belgische regering zijn volop aan de gang om twee nucleaire centrales open te houden. Iedere betrokkene blijft daar uiterst discreet over. Maar op de jaarvergadering van Engie, deze woensdag in Parijs, lichtte de top van het Franse bedrijf wel een tipje van de sluier.
• Zo sprak Catherine MacGregor, de CEO, van “een akkoord voor de zomer” met de Belgische regering. Iets anders dus dan een deal “deze week”, waar Vivaldi op hoopt. Maar, “de gesprekken lopen constructief”, was de evergreen, in Parijs.
• De voorzitter van de groep, Jean-Pierre Clamadieu, was wel duidelijk over hoe Engie kijgt naar nog andere kerncentrales verlengen. Daar dringen verschillende Vivaldi-partners al langer op aan: zowel MR als ook cd&v willen dat eigenlijk alle centrales openblijven. “Wij zullen onze verantwoordelijkheden in België op ons nemen, inclusief het zoeken naar een overeenkomst om twee nucleaire eenheden te verlengen. Maar we willen niet verder gaan dan dat”, zo stelde Clamadieu ferm. Slecht nieuws dus voor Georges-Louis Bouchez (MR) en Sammy Mahdi (cd&v).

Genoteerd (bis): Raoul Hedebouw (PVDA) wordt “hoofdredacteur voor één dag” bij Le Vif.

• Opvallend: het Franstalige magazine pakt uit met een flinke cover deze week, met daarop de vraag: “Wat als Vlaams Belang en N-VA samengaan na de verkiezingen van 2024?” Maar niet die titel valt op, wel de toevoeging in kleine letters: “Raoul Hedebouw, hoofdredacteur voor één dag”, bij het blad.
• “De focus moet op de superrijken”, zo geeft de voorzitter van het extreemlinkse PVDA nog mee.
• In Franstalig België heerst een absoluut ‘cordon mediatique’ tegen het Vlaams Belang: zij komen niet aan bod in kranten en televisie, in zeer strikte zin van het woord. Toen MR-voorzitter Bouchez het aandurfde om op Terzake in debat te gaan met Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken, leidde dat tot een enorme rel, tussen regeringspartners PS en Ecolo: had Bouchez “het cordon geschonden”?
• De regels naar de extreemlinkse kant van het politieke spectrum zijn aan Franstalige kant dus helemaal anders: daar mag de partijvoorzitter voor één keer zelf het weekblad maken. 

Moeilijk zaken doen: Iran strooit met desinformatie over Olivier Vandecasteele. Maar een gevangenenruil lijkt onvermijdelijk.

• “België heeft een verzoek gedaan voor een ruiloperatie, en wij hebben hetzelfde gedaan voor onze diplomaat Assadollah Assadi. Na de noodzakelijke protocollen zal die ruil snel plaatsvinden”, zo deelde de woordvoerder van het Iraanse gerecht gisteren mee. Alleen: “het klopt niet”, zo deelde minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld). “Bericht van een schurkenstaat. Het doel: verwarring zaaien op kap van een onschuldige landgenoot en zijn familie.”
• Die familie bevestigde ook dat over een verdere stap in een ruildeal, waarbij de Belgische ngo-medewerker Olivier Vandecasteele zou worden geruild voor de hier veroordeelde Iraanse terrorist Assadollah Assadi, voorlopig uitblijft. Die laatste werd veroordeeld tot 20 jaar cel, als brein achter de geplande aanslag op een congres van de Iraanse oppositie in Parijs in 2018.
• De familie van Vandecasteele kon hem gisteren kort bellen. Daaruit raakte bekend dat hij werd overgebracht naar een groepscel, met twee anderen. Zijn leefomstandigheden zijn er echter op achteruit gegaan: “Hij heeft geen matras meer, hij krijgt enkel koud eten voorgeschoteld dat van heel slechte kwaliteit is en Olivier krijgt nog steeds geen verzorging voor zijn benen waardoor hij bijna niet meer rechtop kan staan en amper kan slapen”, zo klonk het bij de familie en vrienden van de veroordeelde ngo-medewerker. 
• Iran zelf schetst een volledig ander beeld, in een officieel document dat het naar de Verenigde Naties stuurde. De organisatie had verzocht om een update over de situatie van Vandecasteele, die door Iran wel zeer rooskleurig wordt voorgesteld. “Zo zou hij in een luxekamer verblijven, met bed en sofa, krijgt hij elke dag de beste maaltijden met verse vis, mango, ananas en geroosterde noten”, vertelde VRT-journalist Jens Franssen op Radio 1. Volgens de Iraanse Hoge Raad van de Mensenrechten zou Vandecasteele zelfs nooit in hongerstaking zijn gegaan. De sterke vermagering zou te maken hebben met het feit dat hij zijn familie mist, zo staat in het officiële rapport te lezen.
• Eerder deze maand diende België een officieel verzoek in om Vandecasteele uit te leveren. Iran deed al hetzelfde met Assadollah Assadi, zo liet minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib (MR) weten aan VRT NWS. Dit betekent echter nog niet dat beide heren ook daadwerkelijk zullen geruild worden. Vanop de oppositiebanken, maar ook vanuit de Verenigde Staten, wordt Vivaldi opgeroepen niet te plooien voor het regime in Teheran. De ruildeal nu laten doorgaan, kan een kwalijk precedent scheppen.