Een nieuwe superkern, in het paasweekend, leidt tot een nieuw precedent: onder meer de sp.a, PS, Groen en Ecolo gaven op de regelingen rond overuren en studentenarbeid hun formeel ‘niet-akkoord’. Dat betekent evenwel niet dat de regering het niet gaat doen, het is ‘genoteerd’, dat protest. Meteen blijft de fundamentele vraag: wat is dan het doel van die superkern?

In het nieuws: De superkern besprak op een meeting van ‘maar’ 2,5 uur een hele reeks maatregelen.

• Die werden gecommuniceerd, als zijnde ‘afgesproken’ achteraf.
• De bazooka van 50 miljard van de banken, om leningen uit te stellen, werd eindelijk geformaliseerd.
• Bedrijven kunnen voorlopig veel minder makkelijk failliet gaan. Betalingstermijnen worden verlengd, overeenkomsten kunnen niet eenzijdig of gerechtelijk ontbonden worden.
• Geen belasting meer op vrijwillige overuren in cruciale sectoren.
• Tijdelijke werklozen flexibel en zonder inkomensverlies inzetten in land- en tuinbouwsector.
• Meer uren studentenarbeid toelaten om cruciale sectoren verder te helpen aan werkkrachten.
• Asielzoekers mogen ook gaan werken, als ze asielaanvraag lopen hebben.

Achter het nieuws: Wat misschien interessanter was, is de nuance die bij de ’tien’ te horen is over die maatregelen. Die zijn immers niet bepaald ‘afgesproken’ maar eerder ‘aangehoord’ door de oppositie.

• Zo waren er twee dossiers waarbij de linkse partijen toch vragen hadden: de regeling van de overuren, en ook die van studentenarbeid. Daarop gaven zowel PS als sp.a, maar ook Groen en Ecolo een formeel ‘niet-akkoord’.
• Op de toepassing van de GAS-wetgeving om mensen te beboeten, gaven de groenen opnieuw een ‘niet-akkoord’.
• Nuance is belangrijk in deze: een ‘veto’ of een ‘neen’ was het dus ook niet, wel het formeel laten optekenen dat ze niet akkoord gaan. Kwestie van geen stokken in de wielen te steken.
• Dat geeft meteen een op z’n minst ongemakkelijk gevoel: wat is dan eigenlijk die ‘superkern’, als het geen orgaan is om een consensus te hebben? ‘Daarmee herleidt de regering het tot een praatgroep‘, zo was een voorzitter scherp.
• Overigens viel het op dat de premier deze keer wel de zaak strakker leidde, waardoor de vergadering ‘maar’ 2,5 uur duurde. Geen ‘praatgroep’ van 4 uur meer, zoals twee weekends geleden. Zo werd onder meer Groen-voorzitter Meyrem Almaci onderbroken door de eerste minister met de vraag ‘niet telkens zaken te herhalen‘.
• Maar de kritiek is er wel. ‘De regering blijft zich gedragen alsof ze 78 zetels heeft, niet 38’, zo was het gevoel bij een collega-voorzitter. ‘Eenrichtingsverkeer‘.
• Hoe dan ook blijft het statuut van die superkern zo voor iedereen onduidelijk. Het is een ‘rapportering van wat men onder de volmachten doet’, alleen is het in bijzonder veel gevallen ‘niet uit te leggen waarom men die volmachten nodig heeft‘.

De essentie: De vraag die telkens terugkomt zo: waarom dan niet gewoon met het Parlement werken?

• Feit is dat dat het politiek gezien wel wat moeilijker kan maken: dan moeten er ‘echte meerderheden‘ in de Kamer gevormd worden. De volmachten zetten de democratie daar immers wat buitenspel.
• Maar er is vooral de politieke realiteit: vandaag is er zelfs geen ‘de facto’ meerderheid, geen groepje dat telkens samenwerkt. Ook niet meteen een ‘Vivaldi’, zoals het formele ‘niet-akkoord’ van de linkse partijen immers bewijst.
• Toch drongen onder meer N-VA, maar vooral sp.a erop aan om ‘het Parlement de norm‘ te maken: in plaats van via de volmachten te gaan, gewoon wetten laten stemmen.
• Vorige week deed overigens Koen Geens (CD&V), minister van Justitie, dat met een beslissing om aktes bij notarissen voortaan ook via een videocall te laten doorgaan. Die raakte, via het Parlement, sneller gestemd en goedgekeurd dan via de volmachten (die telkens naar de Raad van State moeten voor advies).

The big picture: Waar ligt nu eigenlijk het machtscentrum vandaag? Wie beslist?

• Die vraag lijkt banaal, maar is het allerminst, midden in misschien wel de grootste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog.
• Via de superkern straalt ‘de politiek’ alvast niet een krachtdadig aura uit, zeker het federale niveau niet.
• Maar ook het Vlaamse niveau heeft serieus pluimen gelaten: de aanpak van de situatie in de woonzorgcentra leidde vorige week tot bijzonder scherpe reacties. En alles doet vermoeden dat die schrijnende situatie niet meteen zal verbeteren: de besmettingen zijn er nu.
• De Nationale Veiligheidsraad, met het trio van premier Sophie Wilmès (MR), Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) en Waals minister-president Elio Di Rupo (PS) moet dat vacuüm dan vullen: daar gebeurt hét dus, daar beslist men.
• Maar meest opvallend in deze crisis: de ‘experten’ lijken de politici wel te overvleugelen. Alsof de generaals tijdens de oorlog het eindbevel én de communicatie voeren, in plaats van de commander-in-chief.
• Dit weekend was er, onvermijdelijk, Marc Van Ranst, die naar de studio’s van VTM trok om daar voor een ‘lockdown in Wuhan-stijl’ te waarschuwen, nadat hij er een post op Facebook over had gezet: ‘Er zijn dus individuen die door hun wangedrag ervoor gaan zorgen dat een Wuhan-style lockdown dichterbij komt!’ Zo duwen de experten steeds de politici in een bepaalde richting.
• Vraag is of die zich ook niet ‘laten leiden‘: ‘De schrik zit er hard in, er is weinig ruimte voor nuance nog. Van Ranst bestuurt de facto het land, hij is de eigenlijke premier’, zo stelt iemand die het op de eerste rij meemaakt.

Te verwachten deze week: Een nieuwe, interessante test voor waar het machtscentrum dan ligt.

• De Nationale Veiligheidsraad komt samen op woensdag. Daar moet vooral bekeken worden hoe de ‘exit’ uit de lockdown gaat verlopen. Of tenminste, dat was het plan.
• De vraag is of dat nog doorgaat: het paasweekend gaf een stortvloed aan berichten in de media dat mensen zich niet aan de regels hielden. Zo dook ook de gouverneur van West-Vlaanderen, Carl Decaluwé (CD&V), weer op in de media om aan te kondigen dat een BBQ van ’30 personen’ was stilgelegd. Dat zette in elk geval de toon.
• Voeg daar dan de dreigementen van de experten bij, die al verschillende keren waarschuwden over het feit ‘dat het gevaar absoluut niet geweken is’, en dreigden over een ‘Wuhan-style lockdown’, en de richting is duidelijk.
• En uiteraard, zoals altijd in Franstalig België, is er Frankrijk. President Emmanuel Macron spreekt om 8 uur vanavond de Fransen en Franstalig België toe, en kondigt daar nog strengere maatregelen aan, zo weet de Franse krant Le Journal du Dimanche. Die kunnen België beslist in een bepaalde richting duwen:
  • Frankrijk zou in lockdown blijven tot midden mei.
  • Verplaatsingen blijven bijzonder beperkt.
  • Scholen zouden tot september dichtblijven.
  • Een snelle doorstart van de economie zou er niet bij zijn.
• Dat belooft op woensdag wel tot een clash te leiden: de Vlaamse regering, met daarin N-VA, is veel meer bezorgd over de economische schade. Daar denkt men al langer na over hoe de motor kan blijven draaien, hoe de impact op de economie beperkt kan blijven.

Het parlement in coronatijden: Evengoed geldt de vraag hoe de democratie kan blijven draaien, hoe kritisch dat beleid kan geëvalueerd worden, ook tijdens de crisis.

• Een opvallende beslissing, midden in de pikzwarte golf van doden in de woonzorgcentra, gaat de commissie Welzijn in het Vlaams Parlement morgen niet door. Daar zou Wouter Beke (CD&V), de Vlaamse minister van Welzijn, normaal gezien toch een pak kritische vragen moeten komen beantwoorden.
• De meest cruciale misschien: waarom ontbrak het aan één groot noodplan? Waarom had men, anders dan bijvoorbeeld in Nederland, geen groter plan klaarliggen, en kwam Beke pas vorige week, na massale druk, met een ‘Tienpuntenplan’?
• Maar in de commissie zal het antwoord niet komen: ze is uitgesteld. De sp.a drong met Freya Van den Bossche (sp.a) nochtans aan om ze wel te laten doorgaan, maar oppositiepartijen als Vlaams Belang, met voorzitter van die commissie Stefaan Sintobin, en ook Groen stemden in met dat uitstel.
• Een opvallende houding voor de oppositie, maar ‘de minister nu twee dagen blokkeren en opeisen, terwijl hij een ongeziene crisis aan het managen is’, dat hoefde niet, zo liet Groen weten aan de commissie Welzijn.
• Dat Beke ondertussen op Instagram z’n aperitiefje met de buren postte, zette overigens hier en daar wat kwaad bloed: ‘Moet dat nu, dat soort communicatie nu?’, was in politieke kringen te horen.
• Maar ook opvallend: Vlaams minister-president Jambon nam heel expliciet de verdediging op van de CD&V’er: ‘Nee, Wouter Beke is niet te laat in gang geschoten. Dit is een crisis zoals we die nog nooit gezien hebben. Ik neem het niet dat hij met de vinger wordt gewezen.’

Opvallende cijfers? Groen vroeg de cijfers op van het aantal bedrijven die de coronamaatregelen niet volgen en maakte daar nieuws mee.

• Daaruit borrelde het cijfer op van ’85 procent van de bedrijven die zich niet aan de regels houdt, die de verspreiding van corona moeten tegengaan’. Dat berichtte de VRT gretig. In 328 bedrijven werd er gecontroleerd, en in 280 daarvan werden inbreuken vastgesteld. Heel straffe cijfers, zo leek het.
• ‘Voor ons kunnen er pas weer mensen aan de slag als dat in veilige omstandigheden kan gebeuren en dan zien we op basis van deze cijfers dat er heel wat werk aan de winkel is en dat men toch zeer omzichtig zal moeten omspringen om mensen terug op die werkvloer te brengen’, reageerde Evita Willaert (Groen), die de cijfers opvroeg.
• Op Radio 1 verduidelijkte minister van Werk Nathalie Muylle (CD&V) toch dat noodbericht: het ging om bedrijven die gecontroleerd werden, nadat er een klacht was ingediend door de vakbond of boze personeelsleden. Die nuance was blijkbaar de VRT dus ontgaan. ‘De overgrote meerderheid van de bedrijven houdt zich wél aan de regels.’

Opvallende communicatie: De N-VA ging wel nogal gretig adverteren op Facebook over ‘handhaving’.

• Bart De Wever (N-VA) had vorige week z’n ongenoegen over de FAQ’s rond de handhaving van de coronamaatregelen geuit. Daarin zaten toch een pak regeltjes die niet zo logisch waren, onder meer het verbod om op je eentje te basketten, te skaten of om alleen op een bankje te zitten.
• Dit weekend ging N-VA een stapje verder. Ze adverteerden op Facebook met de boodschap: ‘Uitrusten op een bankje verboden? Sorry, dat ga ik niet handhaven’, met een beeld van De Wever.
• ‘Een bankje nodigt uit om te gaan zitten. Eén persoon kan op zich geen kwaad, maar als we er met meerdere personen samenkomen, is de sociale afstand niet gerespecteerd‘, zo had het crisiscentrum aangekondigd. Die ‘uitnodiging’ is dus te veel, dat kan en mag niet.
• De N-VA-campagne leverde meteen erg veel kritiek op. Onder meer Kristof Calvo (Groen) sprong erop: ‘Terwijl andere partijen ondanks grote verschillen proberen te bouwen aan draagvlak voor strijd tegen corona, smijt De Wever met euro’s voor advertenties tegen geldende richtlijnen. Ik zou ook liever hebben dat mensen terug samen tijd kunnen doorbrengen, maar dit doe je niet.’
• Uiteindelijk werd de campagne offline gehaald. Communiceren in coronatijd: geen evidentie.

Opvallende communicatie (2): De rellen in Anderlecht leverden, uiteraard, ook een politieke rel op.

• Het aantal Vlaams Belangers dat gretig beelden verspreidde van de met stenen gooiende jongeren, die combi’s aanvielen afgelopen weekend in Anderlecht, het was amper te tellen. De partij kon haar geluk nauwelijks op: terwijl heel het land de maatregelen al grondig beu is, gaan in gekleurde delen van de hoofdstad wat heethoofden rel schoppen.
• Pascal Smet (sp.a), staatssecretaris in Brussel, slaagde erin om met een Facebookpost veel negatieve aandacht naar zich te zuigen. In een overigens best genuanceerd stuk had hij het over ’twee kampen in Brussel, de politie en de jongeren’. Er stond evenwel één passage in z’n tekst die hem duur kwam te staan.
• ‘Er kunnen hier zeker vragen over gesteld worden. Waarom ontliep hij die politiecontrole? Was dit nu de topprioriteit die nacht? Kon het niet op een andere manier aangepakt worden? Kon er niet de volgende dag bij hem thuis zijn aangebeld en hem op zijn verantwoordelijkheid zijn gewezen? Maar, ondanks al hun gepraat over nabijheid, kenden ze zijn naam wellicht niet. Allemaal vragen waar de politie zelf en het gerecht echte antwoorden op moeten geven. Niet wij’, zo stelde Smet.
• De politievakbond VSOA reageerde woedend. ‘Door dergelijke uitspraken te doen en een geitenwollen-sokken-politiek te voeren, geeft men de politie steeds minder autoriteit en kunnen die bendes doen wat ze willen’, zo stelde woordvoerder Vincent Houssin.
• Opvallend wel: ook Sven Gatz (Open Vld), nog een Brusselse minister, bevestigde toch wel wat Smet z’n stelling, op Radio 1: ‘Pascal Smet had gelijk: het gaat over twee kampen, waarbij de ergernissen langs beide kanten groter gemaakt worden’, zo suste Gatz. Ook Benjamin Dalle (CD&V), nog een Brussels politicus, pleitte voor begrip, omwille van de kleine oppervlaktes waarop de jongeren de quarantaine meemaken.
• De sp.a lijmt vandaag hoe dan ook de brokken: er komt een videocall met Smet, voorzitter Conner Rousseau (sp.a), mensen van de politie en straathoekwerkers.

Opvallende communicatie (3): De hoofdvogel op dat vlak ging toch naar de Universiteit Gent, met name in de vakgroep communicatie. Daar slaagde een prof erin om, met z’n assistent, om halftwee ’s nachts, tijdens een livestream van wat ‘een hoorcollege’ moest zijn, zich serieus in nesten te werken.

• Beide academici organiseerden die livestream met een honderdtal studenten tot diep in de nacht. Na een telefoontje over te luide muziek, klopte een politiepatrouille om 1.30 uur aan bij de woning van één van beiden.
• De politie werd vrijwillig binnengelaten, maar al snel begonnen beide academici te schelden: ‘fascisten’, ‘Sieg heil’, ‘welkom in nazi-Duitsland’ en ‘politiestaat België’ …
• Uiteindelijk bleek de prof niet in het huis te wonen, weigerde z’n identiteitskaart eerst te geven, en stonden op een gegeven ogenblik acht politiemensen in de kamer.
• De twee communicatiespecialisten zijn geschorst, ze mogen geen les meer geven en geen contact meer hebben met studenten.
• Via een WhatsApp-bericht aan de media boden ze excuses aan. ‘Durf denken’, of hoe ging de slogan nu ook al weer?

De harde cijfers: De grote woorden over ‘Europese solidariteit’ vielen de afgelopen week over zogenaamde ‘coronabonds‘: de Noord-Europese landen zouden voortaan mee de staatsschuld moeten dragen die het zuiden tilt. In Le Monde lijstte men ondertussen eens op wie in Europa ‘solidair‘ is op vlak van medische hulp: het opvangen van patiënten uit andere landen. De cijfers zijn opvallend:

• Duitsland ving 46 patiënten uit Nederland, 130 uit Frankrijk en 44 uit Italië op.
• Oostenrijk nam er 3 uit Italië en 3 uit Spanje.
• Zwitserland nam 30 Franse patiënten.
• Luxemburg nam er nog eens 10 Fransen bij.
• België nam niemand op. Nochtans zijn er nog honderden bedden op intensieve zorgen vrij in dit land. Solidariteit, een relatief begrip dus.

Misschien wel nog het strafste nieuws van dit weekend: De Europese Commissie waarschuwt voor ‘het gevaar van Chinese overnames’ van cruciale Europese bedrijven.

• De Chinezen doen er alles aan om te zorgen dat deze pandemie niet ‘hun schuld’ is. In die zin is het opvallend hoe nu alle nieuwe gevallen in China plots ‘uit het buitenland’ komen, en hoe ze overal ter wereld hun pr-machine inzetten om ‘medische steun’ te geven.
• Dat ondertussen in de westerse media de focus helemaal op de VS ligt, die rampzalig de crisis aanpakken, en ‘wereldlijder‘ geworden zijn, moet hen bijzonder plezier doen. Het narratief ‘dat de VS-hegemonie voorbij is’, past perfect in het Chinese kraam.
• De Europese Commissie voegt er nu een duidelijke, economische waarschuwing bij. Margrethe Vestager, vicepresident van de Commissie, kondigt een plan aan om Europese bedrijven te laten overleven, en via staatssteun vijandige overnames uit China te beletten. Dat is bijzonder opvallend, omdat Vestager jarenlang de koningin was van de ‘vrije competitie in Europa’, die streed tegen datgene wat ze nu toelaat: staatssteun.
• ‘We hebben geen enkel probleem met lidstaten die nu als marktparticipanten gaan optreden, indien nodig, als ze aandelen willen nemen, om dit soort overnames tegen te gaan‘, zo vertelt ze de Financial Times.
• ‘Er is een echt risico dat kwetsbare bedrijven nu gaan overgenomen worden. Iedereen is welkom om in Europa zaken te komen doen, maar niet met ongelijke middelen.’ Bedrijven die staatseigendom zijn, of gesteund worden door de staat, zoals altijd het geval in China, worden in het oog gehouden.
• Het plan komt er na druk uit Duitsland en Frankrijk, die zien dat de Chinezen, die eerst de crisis kregen, maar nu al aan het rechtkrabbelen zijn, zich klaarmaken om op jacht te gaan naar Europese ‘kansen’.

Gezien dit weekend: In Franstalig België blijft de anticampagne tegen minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) maar verder razen. Een spotprent die erg veel gedeeld werd, afgelopen dagen. ‘Martine (Tiny in het Nederlands) legt aan Maggie uit hoe ze een bestelling moet plaatsen’ …