Key takeaways

• Kandidaat-lidstaten die lid willen worden van de EU hebben langzame en ongelijke vooruitgang geboekt.
• Montenegro heeft zich ontpopt als koploper onder de potentiële kandidaten en heeft erkenning gekregen voor zijn inzet voor EU-gerichte hervormingen.
• Het toetredingsproces van Oekraïne blijft zeer technisch, met onvoldoende vooruitgang op veel gebieden.

Uit het jaarlijkse uitbreidingspakket van de Europese Commissie blijkt dat de kandidaat-lidstaten die lid willen worden van de EU aanzienlijke vooruitgang hebben geboekt. Dit uitgebreide overzicht laat weliswaar zien dat deze landen nog veel werk moeten verzetten om aan de strenge eisen voor toetreding tot de EU te voldoen.

Niet iedere lidstaat boekt evenveel vooruitgang om toe te treden tot de EU

De voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, blijft zich inzetten voor de uitbreiding, maar EU-commissaris voor uitbreiding Oliver Varhelyi benadrukt dat concrete actie van de kandidaat-lidstaten cruciaal is. Het rapport geeft aan dat de vooruitgang in alle kandidaat-lidstaten traag en ongelijk is. Moldavië boekt, ondanks een relatief stabiele regering, minder vooruitgang bij de hervormingen dan in voorgaande jaren. Het traject van Georgië wijkt sterk af van de aanpassing aan de EU-normen, waardoor Brussel de integratiebesprekingen met Tbilisi heeft opgeschort.

De achterblijvende hervormingen op de Westelijke Balkan

De Westelijke Balkan heeft ook een achterstand in de noodzakelijke hervormingen, waarbij Bosnië en Herzegovina zich terughoudend tonen om zinvolle stappen te zetten in de richting van integratie in de EU. Dit roept de vraag op of deze landen echt willen toetreden tot de EU of dat hun ambities louter declaratief zijn.

Het rapport is een oproep tot actie voor degenen die oprecht naar het EU-lidmaatschap verlangen, waarbij ze worden aangespoord om essentiële hervormingen te versnellen en de technische vereisten aan te pakken die nodig zijn om aan de EU-normen te voldoen.

Het succesverhaal van Montenegro

Montenegro heeft zich ontpopt als koploper onder de potentiële kandidaten en heeft erkenning gekregen voor zijn inzet voor op de EU afgestemde hervormingen zonder toevlucht te nemen tot selectieve goedkeuring van criteria. Deze aanpak heeft geleid tot tastbare vooruitgang op gebieden die aansluiten bij de kernwaarden en -beginselen van de EU.

Historisch gezien is de EU regelmatig uitgebreid, maar de afgelopen jaren was er sprake van een periode van “uitbreidingsmoeheid”. De invasie van Rusland in Oekraïne heeft het geopolitieke landschap echter veranderd, waardoor Europese beleidsmakers opnieuw aandringen op uitbreiding, met name voor Oekraïne en Moldavië.

Toetreding van Oekraïne tot de EU

Ondanks dit politieke momentum blijft het toetredingsproces zeer technisch. Politieke wil alleen kan de structurele vereisten waaraan kandidaat-lidstaten moeten voldoen om toe te treden tot de interne markt van de EU niet compenseren. Deze technische uitdaging blijft bestaan voor de meeste kandidaat-lidstaten en op veel gebieden is er onvoldoende vooruitgang geboekt. De kandidatuur van Oekraïne naar het EU-lidmaatschap heeft zowel sterke als zwakke punten. Hoewel het land in bepaalde sectoren goed presteert, is de vooruitgang op vijf belangrijke gebieden beperkt.

Ondanks zijn pro-Russische politieke voorkeur presteert Servië beter dan Oekraïne op de ranglijst. Deze ongelijke vooruitgang houdt risico’s in: het kan misvattingen voeden over de mate waarin Oekraïne klaar is voor de EU-normen, terwijl het verwaarlozen van kritieke hervormingssectoren knelpunten in het toetredingsproces kan veroorzaken. De selectieve aanpak van hervormingen door Oekraïne bemoeilijkt de weg nog verder. In het verslag wordt gewezen op de bezorgdheid over het feit dat bepaalde sectoren prioriteit krijgen en andere worden verwaarloosd, waardoor binnen de EU de indruk ontstaat dat Oekraïne zich niet volledig inzet om aan de EU-normen te voldoen.

Conclusie

Oekraïne moet van strategie veranderen en zich verbinden tot alomvattende en versnelde hervormingen in alle sectoren als het zijn EU-ambities binnen het huidige tijdsbestek wil verwezenlijken. Aanhoudend uitstel dreigt de kloof tussen Oekraïne en zijn EU-lidmaatschapsdoelstelling te vergroten, wat de urgentie van doortastend optreden onderstreept.

Wil je toegang tot alle artikelen, geniet tijdelijk van onze promo en abonneer je hier!