Niemand gunt De Croo nog wat: minimaal pensioenakkoord meteen door de eigen regeringspartijen cd&v, Vooruit en Groen afgedaan als 'te weinig'

Vivaldi heeft wat het moet hebben, voor men de zomervakantie ingaat: een deal rond de pensioenen. Daarbij stond PS-voorzitter Paul Magnette zodanig onder druk, van de premier, maar evengoed van Vooruit, dat hij uiteindelijk toch toegaf. Minimaal weliswaar. Vannacht was er dus witte rook, vanmorgen moest een triomfantelijke persconferentie volgen. Maar de magie is al lang weg, uit deze ploeg. Niemand kon of wilde zich opwarmen om deze minimale hervormingen aan te prijzen. Integendeel, de eigen regeringspartijen, de ene al wat agressiever dan de andere, zetten hun ongenoegen in de markt. “Ik ben ontgoocheld”, stelde Conner Rousseau (Vooruit). “De grote pensioenhervorming bleef uit”, zei Sammy Mahdi (cd&v). De oppositie had nauwelijks moeite om gaten te schieten in de deal: de meerderheid deed het andermaal voor hen. “De Croo gaat nog maar eens op de knieën voor de PS”, stelde Bart De Wever (N-VA) droogjes.

In het nieuws: Na tien marathonvergaderingen eindelijk een deal.

De details: Vivaldi verbrodt zelf haar feestje.

“Nice job”, tweette Egbert Lachaert (Open Vld), vannacht, nadat ‘zijn’ premier De Croo witte rook had aangekondigd: rond 1.30 uur vannacht raakte men er toch eindelijk uit bij Vivaldi, voor een akkoord rond een minimumpakket, dat eigenlijk maar drie grote maatregelen bevat. Dat zijn:
- De invoering van een pensioenbonus, een beloning voor wie aan de slag blijft na het bereiken van de leeftijd van het vervroegd pensioen.
- Een beter pensioen voor vrouwen die deeltijds werk en gezin combineerden.
- En voorwaarden rond effectieve tewerkstelling voor het minimumpensioen, namelijk op papier 20 jaar.
Dat laatste was het grote strijdpunt geweest, waarbij de liberalen vochten om toch maar die 20 jaar te krijgen. Dat werd een feit, langs de voordeur. Want langs de achterdeur verkreeg de PS, die dagenlang dwars lag, toch allerlei voorwaarden die de ’20 jaar gewerkt’ toch wat hol maken.
De duivel zit hem immers in de details: die gewerkte jaren zijn er wel met 250 werkdagen, dus in totaal 5.000 werkdagen. Maar de overgangsperiode is zeer groot: ze geldt voor al wie 53 jaar is of minder. Al wie boven de 54 jaar is, zit in een ander, veel minder streng regime. En ook voor mensen die arbeidsongeschikt waren of zijn, zijn er mechanismen ingebouwd.
Dat laatste was voor de PS dé manier om vrouwen, bij wie langdurige ziekte vaker voorkomt, toch ook vaker toegang te geven tot dat minimumpensioen. Want ook zwangerschapsverlof, borstvoedingsverlof en palliatief zorgverlof tellen nu als “daadwerkelijke arbeid”.
Gisterenavond zette premier De Croo zijn slotoffensief in, door tot de essentie van de blokkering te gaan: een contact met PS-voorzitter Paul Magnette, dat volgens insiders “eigenlijk al veel langer had moeten gebeuren”, kon de zaak ‘dedouaneren’, en eindelijk de PS over de streep trekken, zo luidt één versie. Maar dat beiden elkaar fysiek gezien hadden, een gerucht dat circuleerde, ontkende men op de Keizerlaan.
Dat had ondertussen wel het nodige drama, inclusief bloed, zweet en tranen opgeleverd binnen de federale ploeg: tien marathonvergaderingen van de kern, waarbij iedereen tot dezelfde conclusie kwam. De PS-ministers bleken geen mandaat los van hun partijhoofdkwartier te hebben. En ze onderhandelden vanuit een zetel: de tijdsdruk zat bij de premier, die een akkoord nodig had, niet bij de PS.
Maar met de nodige concessies dus, een symbolische 20 jaar werken, met een heleboel details die het verteerbaar maakten voor Magnette. Vervolgens konden bevoegd minister Karine Lalieux (PS) en vicepremier Pierre-Yves Dermagne (PS) eindelijk akkoord gaan, waarna heel de kern op een drafje volgde.
De consternatie bij de regeringspartners was uiteindelijk wel nog groot, over waar De Croo ultiem mee akkoord ging. “Hoe kan hij dit ooit aan zijn eigen achterban uitleggen? Door die symbolische twintig jaar rond te dragen, waarachter van alles verstoken zit?”, zo was bij een coalitiepartner te horen. En meer ten gronde: “Na dit alles blijft het echt de grote vraag wat deze regering nog gaat doen.” Niet bepaald bemoedigende woorden.

Wat opvalt: De partijvoorzitters van Vivaldi verstoren vervolgens het feestje, nog voor het begint.

Niemand van de voorzitters van de meerderheid leek het politieke respect te kunnen opbrengen om te wachten op de effectieve aankondiging, met de traditioneel triomfantelijke persconferentie na een akkoord. Want meteen struikelden ze over elkaar, om hun meningen al te geven. En die waren er niet naast.
Conner Rousseau (Vooruit) zette de toon: “Het pensioenakkoord van de federale regering is geen grote hervorming. Mijn generatie maakt zich zorgen om haar pensioen later. Om dat veilig te stellen, moeten we echt durven hervormen. Zowel fiscaal als op pensioenen. En dat is niet het geval. Ik ben ontgoocheld.”
Dat zijn vicepremier Frank Vandenbroucke (Vooruit) ondertussen op Radio 1 wel de zaak probeerde te verdedigen, zegt veel over het rollenspel bij de Vlaamse socialisten: de voorzitter in de spits, de ervaren beleidsman als libero. “Ik kan u zeggen dat ik voorbije weken zeer hard gewerkt heb achter de schermen, om een akkoord te krijgen, ook over een breder pakket”, zo zette Vandenbroucke zich breed. Daarbij kon hij het niet laten om aan te stippen dat de pensioenbonus, die nu is goedgekeurd “al acht jaar geleden werd voorgesteld door de experten in de Pensioencommissie”, een commissie die hij destijds leidde.
Feit is dat Vandenbroucke achter de schermen wel degelijk trok en sleur, aan zijn politieke familie van de PS. Maar die plooiden uiteindelijk niet. En Vandenbroucke liet zich niet verleiden om hen publiek af te vallen. “Er waren meerdere partijen die het moeilijk maakten om een meer vooruitstrevend en doortastender progressief pakket te maken.” Maar ook hij drong opnieuw aan op een meer ambitieuze hervorming: “Het zou gek zijn hier te stoppen. Maar met zeven regeringspartijen moet je met zeven akkoord gaan.”
Bij cd&v een soortgelijk rollenspel. Haar vicepremier Vincent Van Petegem (cd&v) deed nog minder moeite dan Vandenbroucke om op de radio het akkoord te verdedigen. Hij kon nog net over zijn lippen krijgen dat het “goed is, wat nu beslist is”, om meteen daarna te stellen “dat op termijn meer nodig zal zijn, willen we het systeem betaalbaar houden”.
Op zijn beurt ging cd&v-voorzitter Sammy Mahdi dan nog verder: “De grote pensioenhervorming blijft uit, heel wat absurde voorstellen die werk allesbehalve valoriseren gelukkig ook. Wanneer je dagen en nachten nodig hebt om sommigen te overtuigen dat 20 jaar werken een absolute minimumvoorwaarde is, weet je genoeg”, zo sneerde hij naar De Croo en zijn ploeg.
Het doet fel denken aan de stijl van MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez, die ook nog nauwelijks enig respect voor het regeringswerk kan opbrengen, en die door Bart De Wever (N-VA), “mijn beste woordvoerder” genoemd wordt. Bouchez was op de afspraak, vanmorgen al: “Deze pensioenhervorming gaat zeker niet ver genoeg als we de financiering van ons systeem willen waarborgen”, zo stelde hij. Tegelijk noemde hij het toch “een belangrijke stap in de goede richting met een betere beloning voor geleverde inspanningen”, waarbij de ‘blauwe trofee van “20 jaar effectief werken voor het minimumpensioen”, werd onderlijnd. De vraag is hoeveel die dus waard is.
“Beperkt tevreden”, klonk het een tikje milder bij Groen, en voorzitter Jeremie Vaneeckhout. “Onze ambitie ligt hoger. Dit akkoord is niet het eindpunt van de pensioenhervorming, maar een redelijke eerste stap. Een akkoord mét een sociale blik.” Opvallend ook: de drang om het als ‘hun’ overwinning te claimen: “We hebben als groenen het verschil gemaakt. We hebben gevochten voor de pensioenrechten van vrouwen. Dit akkoord houdt rekening met mensen die een deeltijdse job hadden en gunt zo ook veel vrouwen een leefbaar minimumpensioen.”
Overigens klonk vanuit Open Vld ook wel wat reserve, klassiek verwoord door de staatssecretaris van Begroting, Eva De Bleeker (Open Vld). “Het akkoord is een eerste stap, maar er zijn uiteraard in de toekomst nog hervormingen nodig zijn om de pensioenuitdaging aan te gaan, dat is een evidentie.” En daarbij zette ze de deal zelf ook onder ‘voorbehoud’: “Nu is het belangrijk dat voorstellen worden doorgerekend door het Federaal Planbureau op hun betaalbaarheid, zodat ze kunnen worden bijgestuurd waar nodig.”

De oppositie: Het is lastig ‘beter’ te doen dan de kritiek van de meerderheid zelf.

“In een land waar alle financiële parameters op donkerrood staan, gaat De Croo nog maar eens op de knieën voor de PS. Grotendeels niet werken bijna gelijk aan een leven lang wel werken voor een pensioen. Onbetaalbaar en schandalig”, zo reageerde Bart De Wever (N-VA).
Daarbij verwees die gretig naar de professor arbeidseconomie van de UGent, Stijn Baert: een erg graag geziene expert in de media. Die had zijn tijdelijke exit van Twitter aan de wereld verkondigd deze week, maar keerde vannacht al terug, om een hele reeks kritieken te schieten op de deal van De Croo. “Nu al lijkt zeker dat deze schijnhervorming dé ontgoocheling is van de bijna vijf jaar dat ik het sociaal-economisch beleid op de voet volg. En dat wil wat zeggen.”
Ook Vlaams Belang had geen goed woord over voor het akkoord: “Een symptoom voor Vivaldi: men doet alsof men oplossingen vindt, maar ze geloven er zelf niet in. Ze schuiven de pensioenfactuur voor zich uit door een gebrek aan samenhang, gebrek aan visie en gebrek aan leiderschap”, reageert Tom Van Grieken.

Tegelijk op de persconferentie: De Vivaldi-victorie moet worden verkocht, hoe klein ze ook is.

Een zichtbaar vermoeide premier De Croo probeerde de schwung in de persconferentie te houden, en ‘zijn’ kern voor te stellen als een ploeg, die samen aan hetzelfde zeel trok. Een moeilijke oefening, na zoveel marathonvergaderingen. Maar De Croo houdt de schijn op, ondanks dat de partijvoorzitters net daarvoor één voor één de keizer al van zijn kleren ontdaan hadden.
“Ik moet waken dat het regeerakkoord wordt uitgevoerd. Wie mij kent, weet dat ik ambitieus ben en ambitie is een goede zaak. Maar om verder te gaan moet iedereen rond tafel het eens zijn met elkaar, en dat was niet het geval”, zo erkent de premier ook zelf, op het eind van de persconferentie. Merk vooral het fonkellachje op het gezicht van PS-minister Lalieux op tijdens de repliek van De Croo.
Nog een vaststelling: het relativeren van de martelgang, in liefst tien ellenlange sessies van de kern: “Het is normaal dat we er veel tijd voor hebben genomen: de pensioenen zijn het leven van de mensen. We nemen beslissingen daarover, dus het is normaal dat we daar veel tijd voor nodig hebben om alles goed te evalueren.”
Petra De Sutter (Groen), vicepremier van Groen, en in een vorig leven professor in de fertiliteit, vat het beter samen, in haar vakjargon: “De bevalling heeft lang geduurd, maar we hebben deze nacht een pensioendeal gebaard.”
Overigen was Lalieux ook niet te beroerd om namens de PS te erkennen, na een hele ochtend van kritische opmerkingen, dat dit niet is waar de pensioenhervormingen zullen eindigen: “Dit is een eerste en belangrijke stap.”
Op het eind van de persconferentie geeft De Croo mee dat Vivaldi nog niet op vakantie kan: deze namiddag is er opnieuw een kern, aangezien er nog wat andere dossiers moeten worden afgewerkt. Of daar nog een gesprek over de begroting bij komt, is maar de vraag. Het laatste rapport van het Monitoringscomité was rampzalig, maar Vivaldi heeft niet meer de politieke energie om nog die discussies aan te vatten.

Nog een bevalling: Vincent Van Peteghem (cd&v) heeft eindelijk zijn fiscale voorstellen klaar.

De cd&v-vicepremier was al dagen aan het wachten op een goed moment, om zijn langverwachte plannen te lanceren. Dat die lancering in de media moet, is veelzeggend: aan de regeringstafel zelf lukt het voorlopig niet. En dus kreeg zowat elke krant gisteren al de ‘primeur’, om vandaag op de voorpagina af te drukken.
Helaas voor Van Peteghem sloot dan net vannacht Vivaldi haar akkoord over de pensioenen: meteen stonden zijn plannen dus media-technisch wat in de schaduw van het Vivaldi-enthousiasme (of het gebrek eraan) over de pensioenen.
Belangrijkste nieuws daarbij overigens: in september komt de vicepremier met een echt voorstel, naar de kern. Dat kondigde hij vanmorgen aan. Daarbij herkende hij dat een deel van de voorstellen “normaal iets is voor een regeringsonderhandeling”, maar dat op een aantal vlakken de regering wél iets kan doen, bij de begrotingscontrole van het najaar. Daar beloven zo weer een pak dossiers samen te komen voor Vivaldi: het gevolg van het feit dat de “zomerdeal” een veel zwakkere “zomeragenda” werd, en eigenlijk niet veel beslist werd, minimale pensioenhervorming incluis.
Waar Van Peteghem dan concreet aan denkt? Vooral een “verdere lastenverlaging” zoals hij het verkoopt, handig voor de liberalen. In werkelijkheid wordt het een nieuwe taxshift, want “er moeten dan ook alternatieve financieringen gezocht worden”, zo is in één adem te horen.
Meest voor de hand liggend: de verdere verlaging van de lasten op arbeid, zoals Van Peteghem al eens deed met een deel van de Bijzondere Bijdrage op het deel van de sociale zekerheid in de lasten op lonen. Meer dan vermoedelijk gaat hij daarin verder. Maar dat is dus, alweer, een Vivaldi-discussie voor het najaar.

Wat staat nu in de plannen? Veel ‘logische’ ideeën, weinig radicale revoluties.

Geen ingreep in de bedrijfswagens en geen afschaffen van de maaltijdcheques: een aantal heilige huisjes zijn ook voor Van Peteghem duidelijk een ‘no go’. Een beetje bizar, als je radicaal de lasten op arbeid wil hervormen en omlaag krijgen.
De ambitie is er wel: Van Peteghem streeft naar een verlaging van de lasten op arbeid van liefst 10 miljard euro. Hij wil dat doen door de belastingvrije som te verhogen van 9.270 euro naar 13.390 euro, het niveau van het leefloon voor een alleenstaande. Hij voorziet ook in een belastingvrije som van 6.000 euro per jaar voor wie bijklust naast een reguliere job. Ook is hij voorstander van de afschaffing van de bijzondere bijdrage op de sociale zekerheid en uitbreiding van de werkbonus.
Bij cd&v zeggen ze het al jaren, en dus staat het ook in de plannen: een zogenaamde dual income tax. Daarbij wordt een onderscheid gemaakt tussen inkomsten uit arbeid en vermogenswinsten. Die eerste categorie wordt progressief belast en bij de tweede categorie wordt er gewerkt met een vast tarief.
Daarnaast ligt er een hervorming van de belastingtarieven op tafel. Bedoeling is om de bestaande tarieven van 40, 45 en 50 procent te verlagen naar 35, 40 en 45 procent. Daar staat wel een nieuwe belastingschijf van 50 procent voor inkomsten vanaf 84.740 euro tegenover. “Dat is dubbel zo hoog als het bedrag van de hoogste schijf vandaag”, zegt de minister. “Met dat tarief van 50 procent voor de hoogste inkomens versterken we de progressiviteit van de personenbelasting.”
Daarnaast moeten alle vermogensinkomsten belast worden, dus ook de spaaropbrengsten. “Op die manier zorgen we voor een evenwichtige en rechtvaardige behandeling van alle vermogensinkomsten, en komen we tot een eerlijk evenwicht in de behandeling van arbeids- en vermogensinkomsten”, merkt hij op.
Daar staat wel tegenover dat de fiscus de eerste 6.000 euro aan vermogensinkomsten (per jaar) niet zal belasten: de kleine spaarders worden dus niet geraakt. De minister wil daarnaast de roerende voorheffing verlagen van 30 naar 25 procent. Hij heeft ook een meerwaardebelasting opgenomen in de blauwdruk. Bedoeling is om de gerealiseerde meerwaarden op aandelen, obligaties en andere financiële producten te belasten tegen 15 procent.
Ook nog verwacht: de werkelijke huurinkomsten moeten belast worden, het oude systeem van het kadastrale inkomen, dat al jaren niet aangepast werd, moet eraan. Alles gaat aan een tarief van 25 procent. Daarbij geldt een jaarlijks aangepast “vermoed rendement” als minimale belastbare grondslag.
Ten slotte is er de fameuze vereenvoudiging: de belastingbrief telde dit jaar maar liefst 839 codes. De minister wil daar komaf mee maken en een op de vier codes te schrappen.