Key takeaways
- De Nederlandse overheid moet de stikstofvervuiling in beschermde natuurgebieden tegen 2030 aanzienlijk hebben teruggedrongen.
- Als deze doelstelling niet wordt gehaald, zal dat resulteren in een boete van 10 miljoen euro, waardoor de druk op de regering om dit probleem aan te pakken toeneemt.
- Een reeks gerechtelijke uitspraken heeft beperkingen opgelegd aan bouwprojecten en strengere regels voor diervoeder ingevoerd, wat de protesten van boeren in heel Nederland heeft aangewakkerd.
Een Nederlandse rechtbank heeft onlangs bepaald dat de overheid haar inspanningen om de stikstofvervuiling in beschermde natuurgebieden te verminderen aanzienlijk moet vergroten. Deze overwinning voor Greenpeace Nederland schrijft voor dat in 2030 ten minste de helft van de meest kwetsbare habitats van het land onder de schadelijke stikstofdrempels moeten vallen. Als dit doel niet wordt gehaald, zal dat resulteren in een boete van 10 miljoen euro, een substantieel bedrag dat de druk op de regering verhoogt om dit al lang bestaande probleem aan te pakken.
De huidige regering, onder leiding van minister-president Dick Schoof, is in juni 2024 aangetreden en heeft het milieubeleid van haar voorganger ingrijpend gewijzigd. Een overgangsfonds van 24,3 miljard euro, bedoeld om duurzame landbouwpraktijken te ondersteunen, werd verminderd, en in plaats daarvan richtte het nieuwe kabinet zich op technologische oplossingen en vrijwillige maatregelen om de uitstoot te verminderen. Deze aanpak was gericht op het minimaliseren van mogelijke onrust onder boeren, een belangrijk punt van zorg in de Nederlandse politiek.
Maatregelen
Het Hof benadrukte echter dat zonder concrete financiële en regelgevende maatregelen, met name gericht op landbouw, transport en industrie, de regering het risico loopt op verdere milieuschade en niet-naleving van de milieuwetgeving van de Europese Unie. Greenpeace Nederland vierde de uitspraak, maar benadrukte de dringende noodzaak van onmiddellijke actie en riep de regering op om boeren duidelijke ondersteuning en begeleiding te bieden bij de overgang naar meer ecologische landbouwpraktijken.
Deze juridische overwinning staat niet op zichzelf in de Nederlandse milieuwetgeving. Sinds 2019 heeft een reeks rechterlijke uitspraken beperkingen opgelegd aan bouwprojecten, strengere regels voor diervoeders ingevoerd en kritiek geuit op de manier waarop de overheid omgaat met de bescherming van biodiversiteit. Deze uitspraken hebben in heel Nederland aanzienlijke boerenprotesten aangewakkerd, met demonstraties met tractoren die snelwegen en stadscentra verstoppen als reactie op de verwachte inkrimping van de veestapel en de nieuwe landbouwnormen.
Gevolgen en uitdagingen
De implicaties van dit Nederlandse geval reiken verder dan de landsgrenzen omdat andere EU-landen worstelen met vergelijkbare problemen op het gebied van stikstofvervuiling. Intensieve veehouderij, industriële emissies en transport dragen allemaal bij aan te hoge stikstofniveaus, wat in strijd is met de Europese natuurwetgeving. Rechtbanken hebben zich ontpopt als een cruciaal instrument voor de burgermaatschappij om regeringen onder druk te zetten om milieumaatregelen te nemen in het licht van politieke verschuivingen ten gunste van landbouwbelangen en scepticisme tegenover milieuregelgeving.
Juridische uitdagingen in heel Europa zetten regeringen ertoe aan om klimaat- en biodiversiteitsdoelen te versterken, wat wijst op een bredere trend van rechterlijke tussenkomst wanneer nationale leiders de complexe balans tussen milieuverplichtingen, politieke druk en economische overwegingen proberen te vinden. De reactie van de Nederlandse regering blijft onduidelijk en er zal waarschijnlijk formeel beroep worden aangetekend. Niet-naleving kan leiden tot verdere rechtszaken of EU-sancties voor het overtreden van milieuregels. Het doorvoeren van strengere beperkingen van de vervuiling kan echter weer leiden tot protesten van boeren, wat een dilemma creëert voor premier Schoof die dergelijke onrust wil voorkomen.
Wil je toegang tot alle artikelen, geniet tijdelijk van onze promo en abonneer je hier!