NAVO staat voor grote uitdagingen onder nieuw leiderschap

NAVO staat voor grote uitdagingen onder nieuw leiderschap
Mark Rutte – Krisztian Bocsi/Bloomberg via Getty Images

Key takeaways

  • Het vermogen van Mark Rutte om het NAVO-bondgenootschap te verenigen te midden van de aanhoudende oorlog in Oekraïne, Russische agressie en politieke instabiliteit zal cruciaal zijn.
  • Rutte staat onder druk van Oost-Europese bondgenoten die meer defensiesteun vragen tegen Rusland en het aanhoudende pleidooi van Oekraïne voor meer militaire hulp.
  • Lidstaten overtuigen om prioriteit te geven aan defensie-investeringen en de aanschaf van geavanceerde militaire capaciteiten te versnellen is een belangrijke uitdaging voor Rutte.

De nieuwe secretaris-generaal van de NAVO, Mark Rutte, staat voor grote uitdagingen om het bondgenootschap te verenigen te midden van de aanhoudende oorlog in Oekraïne, Russische agressie en politieke instabiliteit in Washington.
Ruttes ambtstermijn begint dinsdag en markeert de eerste verandering in leiderschap voor de NAVO in tien jaar. Zijn vermogen om consensus te bereiken tussen de 32 lidstaten zal cruciaal zijn, aangezien hun gezamenlijke kracht niet alleen afhangt van militaire macht, maar ook van politieke eenheid.

Uitdagingen

Rutte erft een complex landschap met verschillende dringende problemen: de mogelijke terugkeer van Donald Trump als president van de VS en zijn scepticisme tegenover de NAVO, Oost-Europese bondgenoten die meer defensiesteun tegen Rusland eisen en het aanhoudende pleidooi van Oekraïne voor meer militaire hulp.

NAVO-functionarissen verwachten dat Rutte zal vasthouden aan de prioriteiten die zijn vastgesteld door aftredend secretaris-generaal Jens Stoltenberg: het versterken van de steun voor Oekraïne, het aanmoedigen van lidstaten om de defensie-uitgaven te verhogen, en het waarborgen van blijvende betrokkenheid van de VS bij de Europese veiligheid.

In een speech na zijn aanstelling focuste Rutte op de vraag van Oekraïne om lid te worden van de NAVO. Dat moet volgens hem snel gebeuren. “Er kan geen sprake zijn van blijvende veiligheid in Europa zonder een sterk, onafhankelijk Oekraïne”, tekende persagentschap ANP op. “Ik weet uit persoonlijke ervaring met het neerhalen van vlucht MH17 in 2014 hoe het conflict in Oekraïne niet beperkt blijft tot de frontlinies”, vertelde Rutte.

Daarnaast blijft China handel drijven met Rusland, wat de Russische oorlogskas spekt. Daarmee is China een “beslissende facilitator” geworden van het geweld in de regio, zei Rutte. Hij riep China op om per direct te stoppen met de banden met Rusland te behouden. “China kan het grootste conflict in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog niet blijven voeden, zonder dat dit gevolgen heeft voor zijn belangen en reputatie”, stelde hij. De relatie tussen China en de NAVO kan dus eveneens een uitdaging worden.

Ruttes leiderschapsstijl

Met veertien jaar ervaring als Nederlandse premier – de langst dienende in de Nederlandse geschiedenis – is Rutte een doorgewinterde politicus op het wereldtoneel. Hij staat echter bekend om zijn vriendelijke houding, maar hij heeft ook bewezen een directe criticus van andere regeringen te zijn, die pleit voor LGBTQ+-rechten en vraagtekens zet bij de rechtsstaat in bepaalde landen.
Zijn diplomatieke vaardigheden die hij heeft opgedaan als coalitiebouwer en manager zullen van vitaal belang zijn bij het navigeren door de ingewikkelde dynamiek binnen de NAVO.

Druk vanuit Oost-Europa

Omschreven door de voormalige Nederlandse minister van Defensie Kajsa Ollongren als “extreem gedreven en hands-on”, kan Rutte’s leiderschapsstijl een afwijking betekenen van de hiërarchische structuur van de organisatie.
Ollongren benadrukt Ruttes vermogen om een balans te vinden tussen diplomatie en een krachtige boodschap, wat duidelijk naar voren komt in zijn eerdere interacties met leiders als Donald Trump en Vladimir Poetin.

NAVO’s veiligheidsbelangen

Rutte’s internationale bekendheid groeide na het neerhalen van vlucht MH17 van Malaysian Airlines boven Oekraïne in 2014, waar hij beloofde de verantwoordelijken ter verantwoording te roepen. In zijn nieuwe rol zal hij onder druk komen te staan van Oost-Europese leden om begrip te tonen voor hun veiligheidsproblemen en met tastbare oplossingen te komen.

Uitgaven voor defensie

Oost-Europa wil meer troepen en geavanceerd wapentuig, met name luchtverdedigingssystemen, waardoor Rutte westerse leden moet overtuigen om middelen naar het oosten te verplaatsen.
Aangezien NAVO-besluiten bij consensus worden genomen, ligt de macht van de secretaris-generaal in het formuleren van beleidsideeën en het overtuigen van nationale leiders om deze te onderschrijven.

De weg vooruit

Oana Lungescu, een voormalig woordvoerder van de NAVO, benadrukt de noodzaak voor de Secretaris-Generaal om “niet alleen de kleinste gemene deler te bereiken, maar ook het bondgenootschap vooruit te helpen.”
Rutte kan ook onder druk komen te staan om zijn typisch Nederlandse focus op fiscale soberheid te heroverwegen. Tijdens een EU-top in juni leverde Ruttes verzet tegen gezamenlijke leningen voor defensie-uitgaven kritiek op van andere leiders, die hem herinnerden aan zijn aanstaande rol bij de NAVO.

Versnelde defensie-investeringen

De NAVO erkent de noodzaak van hogere defensie-uitgaven om een aanzienlijke uitbreiding van haar defensieplannen mogelijk te maken. Hoewel 23 van de 32 leden dit jaar naar verwachting de doelstelling van 2 procent van het BBP aan defensie zullen halen, geloven veel functionarissen dat verdere verhogingen, mogelijk tot 2,5 procent of hoger, noodzakelijk zijn.
Dit stelt Rutte voor een uitdaging: lidstaten overtuigen om prioriteit te geven aan defensie-investeringen en de aanschaf van geavanceerde militaire capaciteiten te versnellen.

Wil je toegang tot alle artikelen, geniet tijdelijk van onze promo en abonneer je hier!

Meer premium artikelen
Meer

Ontvang de Business AM nieuwsbrieven

De wereld verandert snel en voor je het weet, hol je achter de feiten aan. Wees mee met verandering, wees mee met Business AM. Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en houd de vinger aan de pols.