Terugblik: Vooruit had eind vorige maand een wetsvoorstel ingediend om de spaarrente te koppelen aan de vergoeding die de banken ontvangen op het kapitaal dat ze stallen bij de ECB. De zogenaamde depositorente bedraagt momenteel 3,25 procent, tegenover -0,5 procent vorig jaar.

• “Door de renteverhogingen van de ECB kunnen de banken hun winsten fors opkrikken. Sommigen maken tot vier keer zoveel winst als vorig jaar”, zei Melissa Depraetere, volksvertegenwoordiger voor Vooruit, in een gesprek met onze site. “Ze verdienen geld door de spaardeposito’s van hun spaarders bij de centrale bank te parkeren. Alleen laten banken diezelfde spaarders niet meegenieten van de extra winsten die ze realiseren.”

Het nieuws: Vincent Van Peteghem (cd&v), minister van Financiën, heeft daarover advies gevraagd bij de NBB. Die reageert nu dat het geen goed idee is om de banken te verplichten de spaarrente naar boven bij te stellen.

• “De spaarrekeningen zijn een belangrijke bron voor de financiering van de leningen aan Belgische huishoudens en ondernemingen”, klinkt het. “Het behoud van het stabiele karakter van die deposito’s is daarom belangrijk voor zowel de financiële intermediatie in België als voor de stabiliteit van het Belgisch financieel systeem.”
• Daarom is het volgens de NBB een slecht idee om als overheid in te grijpen. Dat kan belangrijke ongewenste neveneffecten genereren en een reële bedreiging inhouden voor de stabiliteit van onze banksector en zo de financiële stabiliteit in het gedrang brengen. De kredietverlening wordt voornamelijk verzekerd door de banken, die deposito’s van hun klanten omzetten in leningen. Dat verdienmodel brengt enkele risico’s met zich mee, zoals wanbetalingen. Om zich daartegen in te dekken, is het belangrijk dat de banken zorgen dat ze financieel voldoende stabiel zijn.
  • De Nationale Bank duidt met een voorbeeld hoe groot de impact is van een (verplichte) renteverhoging op de kosten van de banken: Een rentestijging van 1,5 procent op de gereglementeerde spaarrekeningen vertegenwoordigt een toename met 4,5 miljard euro van de te betalen rente op het uitstaande bedrag van 300 miljard euro.
  • “Die meerkost van 4,5 miljard euro wordt gedragen door de banken die gereglementeerde spaarrekeningen aanbieden aan hun retailklanten en weegt dus proportioneel gezien zwaarder door voor banken die zich hebben toegespitst op de financiële dienstverlening aan huishoudens”, waarschuwt de NBB. “Die meerkost komt overigens overeen met 60 procent van de nettowinst van de Belgische banksector in 2022 ( 7,6 miljard euro).”

Unicum: In ons land zijn de banken hoe dan ook verplicht om een spaarrente van minstens 0,11 procent uit te betalen op de gereglementeerde spaarboekjes.

• De NBB merkt op dat een bij wet vastgelegde minimumrente vrij uniek is in de eurozone. Enkel in Frankrijk bestaat er met de Livret A iets soortgelijks. “Die gereglementeerde spaarrekeningen in Frankrijk vertonen echter een aantal belangrijke verschillen met de Belgische gereglementeerde spaarrekeningen. Zo wordt de rente door de Franse overheid uitbetaald op het deel van deze spaarrekeningen (65 procent) dat wordt overgenomen door de Caisse des dépôts et consignations”, verduidelijkt de monetaire instelling in haar advies.

Nood aan concurrentie

De details: Tegelijk herhaalt de NBB de boodschap die de gouverneur Pierre Wunsch eerder dit jaar met ons deelde: De rente moet op termijn dichter komen te liggen bij de ECB-rente.

• Volgens de Nationale Bank is dat noodzakelijk om de stabiliteit van de deposito’s als financieringsbron voor de Belgische banksector te vrijwaren. “Zo niet lopen de banken het risico dat een deel van deze stabiele financieringsbron voor de banken, en uiteindelijk ook voor de leningen aan Belgische huishoudens en bedrijven, wegvloeit naar andere beleggingen”, klinkt het.
• “Mocht een dergelijke evolutie naar een hogere, maar marktconforme, vergoeding van het spaarboekje op termijn uitblijven, dan zou dat wijzen op een structureel probleem van concurrentie”, voegt ze eraan toe.

Politiek reactie

Hoe reageren de regeringspartijen? Of de zaak daarmee binnen Vivaldi is afgeklopt, is allerminst duidelijk.

• Voor cd&v dat met Van Peteghem altijd pleitte voor voorzichtigheid, is het advies in elk geval een overwinning, of een extra argument om niet in te grijpen. Idem voor de liberalen, die ook huiverachtig stonden tegen de sector zelf iets gaan opleggen.
• Maar aan de andere kant blijft men duwen. Bij het binnengaan van de vergadering vanmorgen toonde Vooruit-vicepremier Frank Vandenbroucke zich opnieuw strijdvaardig: zij willen wél dat er een wettelijke verplichting komt. “Tja, met wie is Pierre Wunsch (de gouverneur van de Nationale Bank, red.) dan gaan eten, waarna dat advies is opgesteld? Juist met Febelfin, de lobbygroep van de banken”, zo klinkt bij een hoge socialistische bron. Daar kondigen ze aan “hoe dan ook dit dossier niet te gaan lossen.” Advies of geen advies. (as)