Het is intussen meer dan drie weken sinds Mahsa Amini, een Iraanse vrouw van 22 jaar, stierf nadat ze gearresteerd werd door de islamitische zedenpolitie. Na haar dood barstte in Iran een golf van protesten uit, waarbij al meer dan 150 mensen zijn omgekomen. Wat is de situatie op dit moment?

Na Amini’s dood barstten in het land talloze protesten uit. Dat begon in het noordwesten van het land, de voornamelijk door Koerden bevolkte regio waar de vrouw leefde. Maar daar bleef het niet bij, en al gauw verspreidden de manifestaties zich over heel Iran.

De politie probeerde die vervolgens op een brutale manier in de kiem te smoren, waarbij tot nu toe al meer dan 150 mensen om het leven zijn gekomen. Ook werd de toegang tot Instagram en WhatsApp beperkt, zodat manifestanten zich minder goed kunnen organiseren. Op sommige plaatsen werd het internet zelfs volledig afgesloten.

Tijdens de protesten gooiden talloze vrouwen openlijk hun hijab af en knipten zij symbolisch lokken van hun haar af. Maar ook een groot aantal mannen deden mee. Zij eisen dat de ultraconservatieve wetgeving in het land wordt versoepeld en dat president Ebrahim Raisi en de spirituele leider Ali Khamenei opstappen. Nadat de protesten escaleerden, begonnen manifestanten ook zelf de politie aan te vallen. Al meer dan 20 agenten kwamen bij het geweld om het leven.

Middelvingers

Meer dan drie weken later blijven de protesten aanhouden. De weerstand tegen de regering werd zaterdag nog eens openlijk geüit toen Raisi een universiteit in hoofdstad Teheran bezocht. De president werd begroet door talloze middelvingers van studentes toen hij een toespraak deed waarin hij de protesten veroordeelde. Hij vergeleek de manifestanten met “vliegen” en beweerde dat de betogers “kwade doelen” nastreven. Volgens de overheid worden de manifestaties overigens mee georganiseerd door de vijanden van Iran, waaronder de Verenigde Staten. 

Zaterdag werd ook de Iraanse staatstelevisie gehackt. Rond 18:00 uur, tijdens het avondjournaal, werd de berichtgeving opeens onderbroken door een afbeelding van een masker, waarna de grootayatollah omgeven door vlammen met een vizier op zijn hoofd verscheen. Onder Khamenei was een foto van Amini te zien, samen met drie andere vrouwen die stierven tijdens de protesten. 

Boven de foto’s stond de tekst “het bloed van onze jongeren druipt van je poten’ te lezen, alsook een oproep aan kijkers om mee te protesteren, “doe mee en sta op”. De afbeelding was zo’n tien seconden te zien. Nadien beweerde de groep ‘Adalat Ali’, vertaald naar ‘Ali’s gerechtigheid’, achter de hack te zitten. 

Terwijl de staatstelevisie werd onderbroken, vonden in Teheran en andere steden grootschalige protesten plaats. Volgens de staatstelevisie waren die “gelimiteerd” in omvang en hebben veel handelaren op de bazaar hun winkels dicht gedaan omdat ze bang zouden zijn voor schade.

Maar volgens berichtgeving van meerdere media, waaronder de BBC en Reuters, sloten handelaren hun winkels juist uit solidariteit met de manifestanten. Dat is een belangrijke overwinning voor de protesteerders: de autoriteiten in Teheran zouden handelaren als een belangrijke bondgenoot hebben beschouwd.

Politieagenten

En hoewel de autoriteiten zeggen dat de protesten niet grootschalig zijn, doken zaterdag talloze filmpjes op sociale media op, waarin enorme mensenmassa’s te zien zijn. Velen onder hen scanderen “dood aan de dictator”. Op andere plaatsen zijn vrouwen te zien die zonder hoofddoek manifesteren. Er zijn zelfs beelden opgedoken van politieagenten in uniform die meedoen met de protesten.

Hijab

De situatie blijft dus woelig in Iran, ruim drie weken nadat Amini stierf. De Koerdisch-Iraanse vrouw werd gearresteerd door de zedenpolitie omdat ze zich niet zou hebben gehouden aan de hijab-voorschriften van de overheid.

Volgens de Iraanse politie stierf de vrouw twee dagen nadat haar hart het plotseling zou begeven hebben op het politiebureau. Maar ooggetuigen die bij de arrestatie aanwezig waren, zeggen dat Amini zwaar op haar hoofd geslagen werd door de zedenpolitie. Uit gelekte medische scans blijkt ook dat Amini schedelbreuken had, die veroorzaakt waren door “ernstig letsel”.

De Iraanse autoriteiten blijven elke verantwoordelijkheid ontkennen. De zedenpolitie beweert dat Amini stierf aan een hartaanval, terwijl de lijkschouwer vrijdag een autopsierapport publiceerde waarin stond dat ze stierf aan reeds bestaande medische aandoeningen. Die zouden het gevolg zijn van een operatie die Amini onderging toen ze acht jaar oud was om een hersentumor te verwijderen. De familie van de vrouw ontkent dat echter en beweert dat de politie verantwoordelijk is voor haar dood. 

(evb)