Eind vorig jaar nam de Chinese groep Cosco de containeractiviteiten van APM Terminals in de haven van Zeebrugge over. Door de transactie verwierf China ook een bruggenhoofd voor de maritieme trafieken in het noordwesten van Europa, nadat eerder ook in onder meer Spanje, Italië en Griekenland gelijkaardige acquisities werden gerealiseerd.

Momenteel heeft China al ongeveer 10 procent van de volledige Europese havencapaciteit in handen. De operaties vertegenwoordigen volgens analisten een strategie waarmee China de kaart van de wereldwijde handel en politieke invloed wil hertekenen.

Inmiddels beschikken Chinese bedrijven zoals Cosco Shipping Ports en China Merchants Ports Holdings een keten van havenactiviteiten langsheen de Indiase Oceaan, de Middellandse Zee en de Atlantische Oceaan.

Vergelding

“De transacties vormen een duidelijk beeld van de ambitieuze Chinese plannen om Europa gemakkelijk te bereiken langs de zee, de weg, het spoor en de pijplijn,” zegt Keith Johnson, correspondent internationale handel bij ForeignPolicy.com.

“De inspanningen vormen voor China tevens een middel om opnieuw een leidende positie in de wereldwijde economie op te eisen. Het is tevens een vergelding omdat het land door militaire dwang in het verleden werd verplicht zijn havens voor westerse machten open te stellen.”

Die toenemende Chinese economische druk wordt in Europa door diverse partijen met argwaan bekeken. Gevreesd wordt immers dat de Chinese president Xi Jinping die macht zal gebruiken om ook politiek aan gewicht te winnen.

Daarbij wordt onder meer verwezen naar de zware investeringen die de Chinese groep Cosco in de Grieks haven Pireaus heeft gedaan. “Sindsdien kan China op de hulp van Griekenland rekenen om protesten van de Europese Unie over gevoelige punten zoals mensenrechten of territoriale ambities in de Zuid-Chinese Zee af te wakken,” betoogt Keith Johnson.

Eerder heeft China ook al gelijkaardige investeringen gedaan in Oost-Europa. “Met het Belt and Road Initiative – de nieuwe Zijderoute – wil China duidelijk ook aan politieke invloed winnen,” zegt Turloch Mooney, havenspecialist bij consulent IHS Markit.

Strategische belangen

Lange tijd werden de internationale havenactiviteiten gedomineerd door groepen zoals AP Möller-Maersk en Hutchison Ports. Het internationale marktaandeel van de Chinese operatoren bleef beperkt. Twee jaar geleden werden een aantal van die Chinese activiteiten echter samengevoegd tot China Ocean Shipping Company (Cosco), die eigenaar is van een rederij, een terminaluitbater en een aantal andere maritieme activiteiten.

Naast Costco is er bovendien ook nog China Merchants Port Holdings, dat terminals heeft in Azië, Afrika, Zuid-Amerika en Europa.

“Beide groepen kunnen dankzij voordelige staatsleningen agressief bieden op interessante activa over de hele wereld,” aldus nog Keith Johnson. “Dat kan bijzonder handig zijn wanneer een haven voor de Chinese interesses strategisch belangrijker is dan commercieel. Dat is onder meer het geval in Djibouti, waar de enige buitenlandse Chinese militaire basis is gevestigd en de toegang tot belangrijke scheepsroutes in de Indiase Oceaan kan worden gegarandeerd.”

Europese leiders stellen zich argwanend op tegenover de Chinese initiatieven. China investeert immers niet alleen in havens, maar laat ook interesse blijken in onder meer energie en technologie.

Onder meer Jean-Claude Juncker, voorzitter van de Europese Commissie, heeft al gewaarschuwd voor de buitenlandse aankoop van cruciale activa, zoals haveninfrastructuur. Ook de Franse president Emmanuel Macron heeft recent opgeroepen tot een verenigde Europees front tegen Chinese overnames. Daarbij waarschuwde Macron voor het gevaar dat China door commerciële investeringen in Europa politiek aan macht zou kunnen winnen.