Vivaldi herleeft. Witte rook vanmiddag, of toch bijna (op moment dat we deze brief uitsturen las men de notificaties na), mét de bijhorende triomfantelijke ministers, vermoedelijk straks in de Kamer. Opluchting dus, binnen de meerderheid. Want vannacht was het, bijna letterlijk, oorlog in het kernkabinet. De socialisten en groenen raakten helemaal oververhit na de aanhoudende poging van premier De Croo om toch maar voor een besparing van 0,3 procent te gaan, met nadruk op besparingen in de pensioenen. Toen de eerste minister daar nog besparingen in de gezondheidszorg bijlegde, verscheurde Frank Vandenbroucke (Vooruit) symbolisch de papieren: PS en Vooruit vochten keihard de slag om de verhoging van het minimumpensioen. Eerder waren de potjes bij Ecolo ook overgekookt: daar had vicepremier Georges Gilkinet (Ecolo) gedreigd met een val van het kabinet. Maar het compromis, dat iedereen suste, bevat ook wel symbolische trofeeën voor de linkerflank. Zo komt er voor bijna 800 miljoen extra taksen voor multinationals, zo pochen ze. “Maar ze moeten tegelijk ook slikken, want er gaat 25 procent af van hun laatste schijf voor de pensioenen”, zo fluistert men elders. Dat is goed voor een besparing van 126 miljoen euro. Maar ook elders, onder meer bij de leeflonen en werkloosheidsuitkeringen, wordt er beknibbeld.

In het nieuws: De begrotingscontrole wordt toch een heuse saneringsoefening, de premier haalt z’n ambitie binnen.

De details: Daarbij verliest iedereen een beetje, zoals het hoort bij een begrotingsoefening. Zo komen er een pak nieuwe taksen, én krijgt een pak meer volk minder sterke stijgingen van de uitkeringen, dan voorzien.

• “We wilden zoveel mogelijk niet de gewone mensen pijn doen“. Zo vat men bij een vicepremier van Vivaldi mooi de begrotingscontrole samen. Die is, meer dan normaal de gewoonte is bij zo’n controle, uitgedraaid op een besparingsoefening. Want de premier en zijn staatssecretaris van Begroting Alexia Bertrand (Open Vld), voor wie het de vuurdoop was, waren toch met wat extra ambitie de onderhandelingen binnen het kernkabinet binnen getrokken.
• Daarbij schermde het duo onafgebroken met de externe druk, van onder meer de Europese Commissie, maar ook de ratingbureaus, die met argusogen de Belgische financiële cijfers volgen en waarschuwen voor het oplopende tekort. En hoewel zeker de socialisten en groenen met lange tanden die redenering volgden, was uiteindelijk toch iedereen akkoord om een extra inspanning te leveren. Die zou afklokken op 0,3 procent van het bbp over dit jaar en 2024, zoals de premier wilde. Dat is netto tussen de 1,7 en 1,8 miljard euro.
• Daarbij gingen de socialisten heel hard op de rem over de pensioenen, waar de premier aanvankelijk zowat de helft van de besparingen wilde doen. Dat kon, volgens de liberalen, relatief pijnloos, door de laatste, vierde verhoging van de minimumpensioenen niet meer door te voeren.
• Alleen was dat compleet onbespreekbaar voor de socialisten. De discussie eindigt nu op geen 800 miljoen daar, maar wel een kwart minder op die laatste verhoging, of 126 miljoen besparingen dus toch, op die pensioenen. Dat stond zelfs even op nul euro, en dus geen besparingen, maar uiteindelijk duwden de anderen toch door, dat ook de socialisten iets moesten lossen van ‘hun’ trofee.
• Maar tegelijk zijn er wel nog wat besparingen onder meer bij de toekomstige verhogingen van de leeflonen, of de werkloosheidsvergoedingen. Er zit ook een ‘onderbenutting’ van 200 miljoen in de gezondheidszorg in: geld dat voorzien was, maar niet uitgegeven wordt. Snoeien dus in de sociale zekerheid, wat pijn doet voor de socialisten.
• In ruil komen er wel een pak nieuwe lasten bij, die bijna allemaal bij de vennootschappen vallen, behalve nog een stukje verhoging van de accijnzen op tabak. “We treffen vooral de multinationals”, zo klopten de socialisten zich op de borst.
• “Hoe ze dat als conclusie hebben is mij toch niet helemaal duidelijk. Maar het klopt dat we wel al een deel van wat gepland was in de fiscale hervorming gaan doen, ook om toch rechtszekerheid te geven aan bedrijven: die weten dan waar ze aan toe zijn”, zo was elders te horen. Want in het pakket zit bijvoorbeeld ook een “verplichte aanvulling van het deposito-garantiefonds” voor banken: het is een allegaartje.
• Toch heerst er opluchting bij De Croo en co: “Dit is toch een zeer mooi resultaat voor de regering. Voor alle leden van de coalitie die er een evenwicht in vinden en voor de begroting zelf. We hebben een serieuze oefening gedaan op uitgaven, inkomsten en diversen. Iedereen levert een inspanning.  We kunnen trots zijn op het resultaat”, zo klonk het bij één van de toponderhandelaars, terwijl men de laatste teksten aan het nalezen was.
• Straks kunnen de premier en zijn ministers dan naar de Kamer, voor het vragenuurtje, om daar te triomferen. Want zo krijgt De Croo toch zijn ‘besparing’ en kan heel Vivaldi toch wat het ‘staatsmanschap’ uitspelen: men heeft actie ondernomen om het al te grote tekort terug te dringen. Al volstaat het om de reeks recente waarschuwingen (zie hieronder) te lezen, om te twijfelen of het genoeg zal zijn.

Om te onthouden: De ‘methode De Croo’ leidde tot diepe, diepe frustratie. Maar het werkte wel…

• “Dat is dus elke keer weer: improviseren en draaien en keren. Geen regie, geen plan. Ongezien toch.” Een deelnemer zucht en blaast: de manier waarop de premier dit soort onderhandelingen voert, met zijn zeven vicepremiers is op z’n minst gezegd onorthodox. Soms brute verbale kracht, soms met een voluntaristische omgang van wat andere partijen al toegezegd hadden.
• Daarbij duidde een bron “dat dit nu wel de laatste keer is dat we dit doen, misschien ging het daarom zo?”. De begrotingscontrole van maart is immers, algemeen aangenomen in de Wetstraat, de laatste echte keer dat deze ploeg samen zit om de cijfers ‘juist’ te krijgen. Vanaf het najaar zitten we immers midden in verkiezingssfeer, en kan niets meer.
• In die zin krijgt De Croo toch waar hij op aasde: een extra inspanning, om de begroting van 2023 toch wat beter op orde te krijgen. Daarbij hield hij dagenlang het doel voor ogen: 0,3 procent van het bbp van het tekort afkrijgen. Hoewel de linkerflank daarover bleef vechten, hield hij het been stijf. “Iedereen besefte uiteindelijk wel dat je toch iets moest doen, de cijfers zijn gewoon heel negatief”, zo geeft men vandaag ook bij de socialisten toe.
• De premier maakte daarbij handig gebruik van het éne element dat hij helemaal controleert: de agenda. Het is immers de eerste minister die het tempo bepaalt, en kan versnellen en vertragen. Woensdag nog zagen verschillende bronnen het somber in, al begon De Croo toen al in bilaterales met de socialisten wel wat openingen te maken.
• Maar andere regeringsbronnen maakten zich zorgen: “De Croo kondigde overal aan dat hij zaterdag de Ronde van Vlaanderen voor amateurs zou rijden, wij dachten al aan weekendwerk daarna nog”, zo stelt een betrokkene.
• Dat was dus buiten de versnelling gerekend die de premier vannacht plaatste. Daarbij zaten de vicepremiers al van half negen ’s avonds samen, en deden ze de hele nacht door. Het was duidelijk dat de premier daarbij mikte op donderdagmiddag, en het traditionele moment in de Kamer, om met een akkoord te kunnen zwaaien.

Het drama: “Zijn ‘vriend’ Vandenbroucke scheurde de papieren”, vertelt een insider gretig.

• Daarbij zinderde de vergadering van de dag ervoor nog na, zeker nadat daaruit lekte, in La Libre, dat Georges Gilkinet, de vicepremier van Ecolo het ongelofelijk op z’n heupen had gekregen over kernenergie. Daarbij lagen de kleine SMR-reactoren en het aantal kerncentrales dat open moet blijven, alweer op tafel. Daarover dreigde de MR, met de onvermijdelijke Georges-Louis Bouchez (MR) ook openlijk, op Twitter: “Als Tinne van der Straeten (Groen) over de SMR’s niet met een serieus project komt, zal het parlement zich met het dossier gaan bezighouden.”
• Ecolo wilde daar de deur potdicht houden. “Als het zo zit, dan kunnen we in mei echt naar de verkiezingen gaan”, zo dreigde Gilkinet zo’n drie keer zelfs. Alleen, de vicepremier van Ecolo weegt niet echt aan tafel: iedereen weet dat hij niet de ruziemaker of duwer is, die de ploeg doet wankelen.
• Een veel lastiger moment volgde vannacht, toen vicepremier Vandenbroucke echt genoeg had van de aanhoudende pogingen van De Croo om de verhoging van de minimumpensioenen tegen te gaan. Zeker toen daar nog voorstellen voor besparing in de gezondheidszorg, zijn domein, bijkwamen, was de maat vol. Vandenbroucke verscheurde kwaad gewoon de papieren met daarop de voorstellen. Socialisten stonden diametraal tegenover de premier.
• “Het viel echt op. Normaal zijn het anderen, maar deze keer waren de socialisten echt kwaad op de premier. En zijn ‘vriend’ Vandenbroucke nog het meest. Want ja, plots raakte men aan ‘zijn’ gezondheidszorg.
• Maar na een hele vroege ochtend met overleg heen en weer, bluste de premier de brand: de pensioenen bleven overeind, maar gaan trager omhoog. En de socialisten kregen een naar eigen zeggen vette vis: bijna 800 miljoen aan nieuwe taksen voor de multinationals, zoals men het dus verkoopt. “Wij hebben hier keihard voor gevochten, dit is eindelijk een eerlijke verdeling van de inspanningen”, zo zegt een hoge rode bron.
• “Tja, men moet erkennen dat ze veel hebben toegegeven op ‘hun’ sociale uitgaven. Dan moeten ze dat verhaal van die fiscaliteit oppompen en dat verkopen als hun overwinning zeker?”, zo klinkt toch een andere verhaal elders bij de vicepremiers.
• Bij de eigen liberalen klinkt ondertussen niets dan lof voor de premier. En met die methode? “Helemaal niets mis mee, het is juist constructief en respectvol”, zo duwt men terug. Maar de conflicten dan, en het drama, aan tafel? “Dat maakt deel van het proces. Logisch dat er frustraties ontstaan. Dat er crisismomenten komen. En dat we nadien kunnen landen, toont dat iedereen aan tafel blijft en blijft samenwerken.”
• Overigens was het opvallend dat de MR deze keer niet de hoofdrol claimde in het drama. Zo had MR-vicepremier David Clarinval de afgelopen dagen een andere bekommernis: het zout in de boter. Letterlijk. Clarinval was bevraagd door de landbouwsector, waar hij federaal minister van is overigens, voor wat daar nog rest van bevoegdheden: die kloegen omdat de regels voor zout in boter bijzonder streng zijn in België, terwijl dat niet het geval is in de buurlanden. Het gevolg: in de winkels bij ons ligt wel zoute boter, maar niet van eigen land.
• Clarinval wilde dat recht trekken en botste daarbij volgens LN24 onvermijdelijk op Vandenbroucke, die als minister van Volksgezondheid waarschuwt voor zout, en de medische gevolgen. Zelf zou die, hoe kan het anders, zelf liefhebber zijn van margarine. Maar, nog volgens bronnen van de TV-zender, zou het uiteindelijk de vrouw van Vandenbroucke geweest zijn, die van boter houdt, die hem overstag deed gaan. Hoe dan ook: Clarinval verkreeg dus deze keer wat hij wilde: boter mét zout.

Belangrijke bedenking: Vivaldi gaat nu extra besparen op de begroting. Volstaat dat? Zowel elke instelling en expert waarschuwt en zal dat meer dan vermoedelijk blijven doen.

• Het was een alarmerend rapport van de Europese commissie in december: de Belgische staatsschuld zou groeien tot 106 procent van het bbp. België kwam daarmee in het lijstje, samen met vijf andere landen, die een schuld van meer dan 100 procent van het bbp hadden, ook wel de Club Med genoemd. Uit die lijst is België dan nog het enige land dat haar schuld nog eens ziet toenemen, tussen 2022 en 2024, met 2,4 procent.
• Veel recenter was er de Nationale Bank, met voorzitter Pierre Wunsch in de Kamer. Die waarschuwde: “Ik zeg niet dat we volgend jaar failliet gaan, maar het tekort is op lange termijn onhoudbaar.” Daarbij gaf hij aan dat een verhoging van de werkzaamheidsgraad een minimum vereiste is, maar niet volstaat. “We mogen niet alles daarop inzetten. Bij ongewijzigd beleid stevenen we af op een muur.” Intern suggereerde de Nationale Bank al om toch nog 0,3 procent te besparen bij de begrotingscontrole nu. Daarop trok De Croo dan ten oorlog.
• Het Agentschap van de Schuld kwam ook met een eigen analyse. Dat maakte ramingen over de rentelast op die gigantische staatsschuld. Er is sprake van 10,69 miljard euro per jaar, tegen 2027. Daarbij altijd dezelfde conclusie: nu beginnen met besparingen, en een ‘delta’ in de opwaartse curve maken, zorgt voor enorme effecten op lange termijn. Dat niet doen ook, in negatieve zin dan. 
• Een extra inspanning van niet 0,3 procent, maar wel 1 procent is eigenlijk elk jaar nodig om begrotingstekort af te bouwen, staatsschuld te stabiliseren en eurozone-regels te respecteren. Dat becijferde het Federaal Planbureau tenslotte.
• Vanuit de oppositie reageerde de N-VA vanmorgen al meteen kritisch: “Het ambitieniveau van De Croo ligt dus nog 3x te laag. België blokkeert”, zo tweette Kamerlid en begrotingsexpert Sander Loones. “We knallen recht tegen de muur als Vivaldi gewoon door doet zoals ze bezig zijn.”Het IMF vraagt 0,8 procent, de Europese Commissie 1 procent. Als je dat in perspectief plaatst zouden we drie keer meer moeten doen, De Croo stelt drie keer minder voor, en dan nog staan PS en Ecolo te steigeren.”

Kamer kiest voor harde lijn: De oud-voorzitters Siegfried Bracke (N-VA) en Raymond Langendries (Les Engagés) worden vriendelijk verzocht terug te betalen, zo niet volgt een proces.

• De Kamer neemt deze beslissing tegen het advies van de eigen diensten in. De leden van het Bureau hadden daarbij grofweg de keuze tussen de pragmatische aanpak (niets doen, want procederen kan uiteindelijk een duurder worden waar bovendien de uitkomst onzeker is) of de principiële route en alles terugeisen. Politiek was er eigenlijk geen keuze: het werd dat laatste. Iedereen gelijk voor de wet, zeker met zoveel media-aandacht op het dossier gericht.
• PVDA en Vlaams Belang gebruikten deze kans om fel uit te halen. De communisten eisten een onderzoekscommissie en Vlaams Belang stond voor een keer aan hun kant. Andere partijen weerlegden dit omdat het niet aangewezen is om het parlement zichzelf te laten onderzoeken. Onder meer Peter De Roover, fractieleider van N-VA, benadrukte net het belang van een “juridisch robuust” onderzoek van het parket.
• Concreet kan er door verjaring van al het overige wat uitgekeerd is aan de oud-voorzitters maar voor tien jaar aan te veel gekregen pensioenvergoedingen teruggeëist worden.
• Maar het proces verliep andermaal chaotisch: het Bureau vergaderde weer zeer lang, en achteraf vertoonde kamervoorzitter Eliane Tillieux (PS) zich ook nergens om aan de Vlaamse media wat tekst en uitleg te geven. “Dit toonde voor de zoveelste keer dat Tillieux die job niet kan, en eigenlijk niet alleen omdat ze geen Nederlands kent, het zit breder”, zegt vooraanstaand kamerlid uit meerderheid.
• Het Bureau besloot wel om bij het parket aan te kloppen als benadeelde partij. Dit verschilt van een strafklacht met burgerlijke partij, waar een schadevergoeding geëist kan worden en bijkomende handelingen in het onderzoek kunnen gevraagd worden. Toch is het juridisch al een stevige actie, waarbij men er toch vanuit gaat dat er sprake is van een fout of misdrijf.
• Toen de Federale pensioendienst eerder het parket inschakelde om het teveel aan betaalde pensioenen terug te vorderen, was sprake van een vermoeden van “collusie tussen ambtenaren”, of ‘knevelarij’, zoals het juridisch heet.
• Door de beslissing van de Kamer zijn de ogen vooral op Siegfried Bracke gericht, want die en Langendries moeten terugbetalen. Het valt nu te zien of zij zich hierbij neerleggen. Bracke werd door onze redactie gecontacteerd, maar wenst geen reactie te geven.
• Of de Kamer hier op het einde van de rit netto iets aan overhoudt, valt dus nog te bezien. “Maar het gaat over meer dan kosten en baten”, zegt Raoul Hedebouw (PVDA). “Als een gepensioneerde te veel betaald krijgt, vallen we ook niet over procedures.”

Genoteerd: De sensatie van de Nederlandse verkiezingen, BBB-partijleider en fractieleider in de Tweede Kamer Caroline van der Plas, wil graag meehelpen om van de BBB in Vlaanderen een succes te maken.

• Dat vertelde van der Plas vanmorgen in The Morning Drive op Business AM, bij host Lennart Creël. “Een heel goed initiatief. Ze mogen altijd contact opnemen over hoe ze de zaak best aanpakken”, zo zegt ze. Eerder feliciteerde ze op Twitter al de Kempische Tine Hermans. Die heeft ondertussen aangekondigd dat ze, net als in Nederland, een BoerBurgerBeweging wil oprichten als heuse partij. Hermans wil in 2024 al naar de kiezer stappen.
• “Als ze hier serieus mee bezig zijn, om niet als actiegroep aan de slag gaan, maar echt als een heuse partij, dan kan dat zeker werken”, zo geeft van der Plas meteen al raad mee. En ze heeft nog wel meer richtlijnen: “Het komt erop aan om heel goed te gaan luisteren naar wat er leeft op het platteland, niet enkel bij de boeren maar veel breder. Dat hebben wij ook altijd proberen doen.”
• “Daarnaast moet je toch ook proberen om goeie, bekwame mensen aan te trekken. Dan kan je een mix maken van ervarenheid en ook jonge, vernieuwende mensen. Maar omring je goed”, zo adviseert van der Plas Hermans. Die laatste gaf in meerdere gesprekken al aan “met zeer kundige mensen te werken”, die haar kunnen helpen in heel het proces om lijsten in te dienen en deel te nemen aan de verkiezingen.
• Concreet is de raad en daad van van der Plas aan Hermans verder niet. Nog niet, zo geeft ze aan. “We hebben nog geen contact gehad, ook door al de drukte hier, dat is het gevolg van ons succes. Maar ze mogen altijd contact opnemen, ik wil graag helpen.”
• Wel geeft van der Plas aan “dat het niet zo is dat wij deze kar verder gaan trekken”, “daar hebben wij niet de mogelijkheden voor”. “Het is niet de bedoeling dat de Belgische versie een onderdeel van onze partij wordt. Maar we willen wel steunen.”

Onder de hamer? Een diepvries, een espresso-machine en een schrijfbord.

• De advocaten van ‘Progress Lawyers Network’, een kantoor dat al jaren dicht aanleunt bij de PVDA of zelfs als satelliet wordt beschouwd, zijn al maanden bezig te procederen tegen de overheid, omdat die niet genoeg opvangplaatsen kan voorzien midden in een vloedgolf van asielzoekers. De rechters gaan gretig mee in het veroordelen van de staat, waardoor de dwangsommen oplopen tot in de honderden miljoenen euro’s.
• In dat absurde circus weigert de overheid te betalen: politiek gezien is het ondenkbaar om plots tienduizenden euro’s per asielzoeker die geen plaats krijgt, te gaan uitbetalen. Dat leidde bij de activistische advocaten dan tot het idee om de beslagrechter in te schakelen, en spullen van de dienst Fedasil aan te slaan.
• Nu blijkt ook, na heel de procedure van militante advocate Marie Doutrepont, die vaak in de media als expert wordt opgevoerd, dat ze welgeteld drie items op het kabinet van staatssecretaris voor Asiel en Migratie de Moor heeft aangeslagen gekregen: een diepvries, de bewuste koffiezet (eigenlijk een espressomachine, zowaar) en een schrijfbord. Al de rest is ‘noodzakelijk’ om te kunnen werken.
• Maar Doutrepont wil het circus graag nog verder laten draaien, zij spreekt overigens ook nog van een plant, naast die drie items: “Dit is niet genoeg om de dwangsommen te betalen. Toch zie ik de uitspraak als een overwinning. De rechter bevestigt dat we wel degelijk kabinetten kunnen aanspreken om dwangsommen te innen”, zo kraait men weer victorie.
• De volgende stap is er ook al: het kabinet van premier De Croo viseren. Daarvoor werd al een lijst gevraagd, om ook daar goederen in beslag te laten nemen.