De Europese Unie kan dan toch sancties opleggen aan leden van Loekasjenko’s regime in Wit-Rusland voor het vervalsen van verkiezingen en het daaropvolgende geweld tegen zijn burgers. Donderdagavond liet Cyprus tijdens een Europese top zijn veto vallen.

‘Dit is een duidelijk signaal dat we geloofwaardig zijn’, zei de voorzitter van de Europese Raad Charles Michel nogal optimistisch. 

Cyprus blokkeerde de voorbije maand alle strafmaatregelen tegen Minsk. De eilandstaat is principieel vóór sancties tegen Loekasjenko, maar vond dat de EU consequent moest zijn in haar buitenlandbeleid en ook Turkije moest straffen voor de gasboringen en de militaire fregatten in Cypriotische en Griekse wateren. 

(Zee)grenzen aftasten

Maar Ankara speelde het zeer handig. Turkse president Erdogan trok vlak voor het begin van de Europese top zijn schepen terug uit Griekse wateren, en haalde zo de angel uit het conflict. Er zijn wel nog steeds boorschepen actief rond het Cypriotische eiland.

Via de NAVO – Turkije is nog steeds een NAVO-bondgenoot van Europa – kondigde Griekenland en Turkije aan dat ze een ‘de-escalatiemechanisme waren overeengekomen om gevechten op zee te vermijden. 

Het is een mooi voorbeeld van hoe Ankara telkens opnieuw test hoe ver het kan gaan met Europa, en al doende de rode lijn telkens wat verlegt. Erdogan weet heel goed dat Europese beleidsmakers belang hechten aan een stabiele relatie met zijn land. Er verblijven zo’n 4 miljoen vluchtelingen in Turkije (volgens de vluchtelingenorganisatie van de VN). Brussel is er als de dood voor dat Erdogan het migratieakkoord uit 2016 volledig opblaast en de poorten naar Europa openzet. Turkije heeft ook een vinger in de pap te brokken in zowat elk conflict in de regio, Brussel wil de lijnen openhouden om de boel niet te laten ontploffen. 

‘Het doel is om ruimte te creëren voor een constructieve dialoog met Turkije, om zo veiligheid en stabliliteit te bereiken in de hele regio’, schreef Charles Michel in een open brief naar de regeringsleiders van de lidstaten in de aanloop naar de EU-top van donderdag. 

Uitstelgedrag

De diplomatische patstelling was dus net genoeg verzacht en Cyprus, de kleinste EU-lidstaat, was uiteindelijk te vinden voor een compromis: in December gaan de lidstaten het gedrag van Turkije en de Middellandse Zee herbekijken. Als de provocaties dan niet gestopt zijn zouden er sancties volgen. Het is zowat de standaardreactie geworden van de EU wat Turkije betreft: de zaken op de lange baan schuiven. 

Toen Cyprus na uren onderhandelen zijn veto liet vallen, kwamen de 27 lidstaten overeen om sancties op te leggen aan zo’n 40 personen uit Loekasjenko’s entourage die banden hebben met de verkiezingsfraude en repressie in Wit-Rusland. De Wit-Russische president zelf wordt voorlopig niet geviseerd.