“Respect”, was de slogan die Sammy Mahdi (cd&v) recycleerde dit weekend voor zijn partij: Yves Leterme (cd&v) hanteerde hem al in de paarse periode. Zowel N-VA als cd&v riepen dit weekend de troepen samen, en hielden hun klassieke toespraken. Maar achter de schermen zit het grondig fout tussen beide partijen, die de afgelopen twintig jaar samen de Vlaamse politiek domineerden, zeker op lokaal en provinciaal niveau. Van ‘respect’ is geen sprake, eerder van wantrouwen. Want de crisis die Mahdi in september 2022 veroorzaakte in de Vlaamse regering, raakt maar niet weggespoeld. In een gesprek onder voorzitters, konden de brokken niet gelijmd, eind vorig jaar. Meer zelfs: een akkoord dat N-VA en cd&v hadden, om hoe dan ook samen in alle Vlaamse provinciebesturen op te trekken, werd opgezegd door Bart De Wever (N-VA). Bij N-VA spreekt men nog steeds van een “vertrouwensbreuk” rond Jambon I, waar men weinig tot geen uitleg ten gronde over kreeg. Het verklaart waarom Open Vld zich beter in z’n vel voelt, maar evengoed waarom de banden tussen Vooruit en N-VA tot de verbeelding blijven spreken. Een haast gezamenlijke aanval van zowel Vlaams Belang als PVDA dit weekend op N-VA en Vooruit was opvallend: zowel van extreemlinks als extreemrechts krijgen beiden het verwijt met elkaar in bed te liggen.

In het nieuws: Zowel Tom Van Grieken (Vlaams Belang) als Raoul Hedebouw (PVDA) zeggen hetzelfde, maar dan in spiegelbeeld.

De details: “Als je op de N-VA stemt, dan krijg je er ook de socialisten bij”, komt van extreemrechts, en “zogezegd progressieve partijen als Vooruit doen er alles aan om hun caravan aan te haken aan de auto van Bart De Wever”, komt van extreemlinks.

• Nieuwjaarsrecepties in de Wetstraat, en dus staat het bol van stevige uitspraken. Vier recepties zijn er ondertussen achter de rug, die van PVDA en Vlaams Belang zondag, zaterdagavond waren er al cd&v en N-VA. En overigens beet de MR over de taalgrens de spits af, en is het deze week aan de PS en sterke man Paul Magnette.
• Op zondag viel de gemeenschappelijke uitval van beide extreme partijen naar het duo N-VA en Vooruit op. Weliswaar komen beiden van de andere kant, maar toch stelden zowel Van Grieken als Hedebouw hetzelfde: een ‘waarschuwing’ voor hun potentiële kiezers op respectievelijk rechts en links en dus andermaal aandacht voor de fameuze ‘bromance’ tussen De Wever en Rousseau.
• Vlaams Belang blies verzamelen in Londerzeel, een traditionele locatie, waar het opviel dat Klaas Slotermans, voormalig partijwoordvoerder en nu Parlementslid, nog eens wilde onderstrepen dat het Belang “een massief granieten blok is, dat één en ondeelbaar is“. “En geen Rousseau, Zuhal Demir (N-VA) of De Wever die daar ooit een speld zal tussen krijgen”: een verwijzing naar uitspraken van de N-VA-top die het Belang opriep om de meeste extreme figuren, zoals Dries Van Langenhove en Filip Dewinter uit de partij te gooien.
• Van Grieken zelf zette daarna frontaal de aanval in op de “failed state België” en de Vivaldi-regering en deelde ook mee (net zoals in z’n kerstgesprek met Business AM) niet langer “het etiket ‘extreem’ te aanvaarden”. “De échte extremisten die zitten in de Wetstraat. De échte extremisten voeren een beleid tégen de wil van de bevolking. De Vivaldi-partijen zijn de échte extremisten”, zo stelde hij.
• Plus dus een aanval op het duo De Wever-Rousseau: “Als je op de N-VA stemt, dan krijg je er ook de socialisten bij, want De Wever wil een historisch akkoord sluiten met de socialisten.”
• PVDA bracht de kameraden bijeen in Kuregem, de slachthuiswijk in Brussel, op een locatie die zichtbaar te groot was voor de opkomst: nooit een goed idee voor de sfeer. Maar dat liet Hedebouw niet aan z’n hart komen, de voorzitter blijft zich optrekken aan het ledenbestand van zijn partij, dat de laatste jaren ontplofte, van 8.500 leden tot 24.000, zo stelt die zelf.
• Hedebouw worstelt net als Vlaams Belang met een (dreigend) cordon rond zijn partij: met hand en tand verdedigt hij z’n zeldzame gemeentelijke coalities in Zelzate en Borgerhout. Daarover zegde De Wever de andere partijen de wacht aan: wie met PVDA in zee gaat, moet hem geen lessen komen spellen over Vlaams Belang, zo deelde hij eind 2022 nog eens mee.
• “De Wever vreest dat het model van Zelzate en Borgerhout een warm exportproduct wordt voor het hele land. Het model-De Wever òf het progressieve model van Zelzate en Borgerhout, dat zal in grote mate de inzet worden van de lokale en bovenlokale verkiezingen van 2024″, zo hoopte Hedebouw openlijk.
• En kijk, opnieuw een sneer naar het duo Rousseau-De Wever: “Het is moeilijk te begrijpen waarom zogezegd progressieve partijen als Vooruit er alles aan doen om hun caravan aan te haken aan de auto van Bart De Wever. Zo spelen ze zijn spel mee”, zo stelde Hedebouw.

De essentie: Hebben Hedebouw en Van Grieken een punt? Liggen Vooruit en N-VA al samen in bed?

• De suggestie dat een ander soort coalitie, een as van N-VA en socialisten, al in de coulissen wordt voorbereid, is niet nieuw. Onder meer Open Vld herhaalde die kritiek al meermaals openlijk. En echt verwonderlijk kan het ook niet zijn: in 2020 was het grote alternatief voor Vivaldi ook die zogenaamde paars-gele regering, waar PS, Vooruit en N-VA met hun drieën de kern van vormden.
• De waarheid is ondertussen dat zeker de PS daar helemaal niet meer van wil weten: Paul Magnette (PS) is als de dood over lekken rond enige contacten tussen hem en De Wever, in die mate dat hij elk mogelijk gesprek afhoudt. Openlijk valt de PS ook regelmatig N-VA aan, en zweert ze het confederalisme af. Een regionaal congres werd vorig jaar zelfs achter gesloten deuren georganiseerd: ongezien in de geschiedenis van de Franstalige socialisten, die historisch altijd een sterke regionale reflex hadden.
• Magnette zelf paste ook handig de communicatie rond zijn plan van “drie of vier sterke regio’s”, dat hij in 2020 nog op tafel legde, aan. Om maar te zeggen: niets mag in 2024 nog openlijk herinneren aan die paars-gele vrijage van 2020.
• Rousseau heeft veel minder moeite gedaan om te ontkennen dat er toen, in de zomer van 2020, sterke toenadering was: Vooruit heeft zich dan wel in Vivaldi gegooid, echt onvoorwaardelijke fans van die coalitie zijn ze nooit geworden. Daarvoor is de ergernis over de leiding, en de chaos bij coalitiepartners als de MR of de groenen ook te groot.
• Plus, men kijkt bij Vooruit ook niet langer naar ‘progressieve frontvorming’ waar onder meer voorganger John Crombez (Vooruit) zo graag mee bezig was. Een mislukte kartelpoging in Antwerpen met Groen, en een gelukt kartel maar traumatische behandeling nadien in Gent, ook met Groen, lieten sporen na. In beide steden zal Vooruit in 2024 z’n eigen weg gaan, in Gent zelfs in een stadskartel met Mathias De Clercq. En dat Rousseau hoe dan ook al weinig liefde voelde voor de groenen, is ook algemeen geweten.
• Die centrumkoers van Rousseau leidt nadien ook onvermijdelijk tot mogelijke coalities met de grootste: de N-VA. Dat die op hun beurt de socialisten als een noodzakelijk kwaad zien, om federaal dan toch het confederalisme mee te forceren, is ook geen staatsgeheim. Dat er op Vlaams niveau al veel meer toenaderingen zijn evenmin: de leading lady van N-VA, Zuhal Demir, staat nu eenmaal veel dichter bij de linkerkant dan de huidige regeringsleider, Jan Jambon (N-VA).
• Maar om nu te spreken van een voorakkoord of een gedane deal: dat is twee bruggen te ver. Bij N-VA kijkt men met lede ogen naar de opmars van Vlaams Belang, met in het achterhoofd dat het wel één uitgesproken hefboom zou opleveren: de dreiging van samen op Vlaams niveau een meerderheid te hebben, zou de ogen van potentiële gesprekspartners op het federale niveau wel eens kunnen openen, en daar dan iets forceren. Alleen, dat soort berekeningen is allemaal wel erg vluchtig: pas in mei 2024 valt daar iets zinnig over te zeggen. En meer dan vermoedelijk wordt het echte spel zelfs pas gespeeld na oktober 2024, wanneer ook de lokale verkiezingen achter de rug zijn. 2024 wordt hoe dan ook een marathon.

The Big Picture: Het echte nieuws zit tussen N-VA en cd&v.

• De echte aardverschuiving naar 2024 toe zit hem niet tussen socialisten en Vlaams-nationalisten, maar tussen die laatsten en de christendemocraten. Want verschillende hoge bronnen wijzen erop dat de spanningen tussen beiden allerminst zijn weggewist. Dit weekend, op en rond de nieuwjaarsrecepties van beiden, werd dat ook bevestigd.
• Een overstap van een voormalige N-VA-woordvoerder, die nu naar eigen zeggen op het kabinet van Jo Brouns (cd&v) wel “een akkoord met Zuhal zal maken”, leidde andermaal tot zure oprispingen tussen beide kampen, op sociale media. Maar dat is slechts een topje van de ijsberg.
• Daarbij gaat alles terug naar september 2022: de diepe crisis die over de Vlaamse regering rolt tijdens het begrotingsoverleg vlak voor de Septemberverklaring. Dat met name cd&v-voorzitter Mahdi daar de coalitie in de chaos stort, met een eis over een verhoging van de kinderbijslag, en uiteindelijk dwingt om minister-president Jambon met lege handen naar het Vlaams Parlement te sturen, blijft hangen bij de N-VA-top.
• Zeker omdat Mahdi echt enkele dagen incommunicado bleef, en zo zowel bij N-VA als Open Vld, zijn coalitiepartners, de overtuiging creëerde dat hij uit de Vlaamse regering aan het marcheren was. Enkel nadat hij door z’n eigen fractie werd teruggefloten, en uiteindelijk met lege handen, ging Mahdi uiteindelijk toch door de knieën. “We hebben altijd de afspraak gehad, ook al waren er ruzies, om elkaar nooit helemaal los te laten, gezien de verwevenheid ideologisch en historisch. Dat heeft Mahdi wél gedaan”, zo is vandaag nog de analyse van de N-VA-top.
• Een poging om achteraf de brokken te lijmen, bij een gesprek onder voorzitters, leverde eind vorig jaar niets op. Integendeel. Op vragen van De Wever over het waarom van die actie kwam weinig tot geen antwoord. Het woord ‘vertrouwensbreuk’ viel, maar vooral, op de vraag of het voorakkoord tussen beide partijen nog gold, voor alle Vlaamse provincies, kwam een negatief antwoord van De Wever.
• Dat is allerminst onbeduidend: het provinciale niveau mag dan wel het minst doorslaggevende zijn, het zit zeker met de Vlaamse regering én met de gemeenten ook verweven in allerlei besluitvorming. Een hele reeks provinciebesturen waar N-VA en cd&v samen de as zouden vormen, zouden het alvast makkelijker maken voor zowel het politieke niveau erboven als eronder. Dergelijk voorakkoord was veelzeggend over de innige band tussen beide partijen, de opzeg ervan evenzeer.
• Ook andere partijvoorzitters in de Wetstraat zijn op de hoogte van die ‘breuk’ en bevestigen de opzeg: “Plots is het gedraaid, en zie je toenadering tussen N-VA en Open Vld. Ere wie ere toekomt: de liberalen hebben goed gezien dat daar strategisch een opportuniteit lag. En nu is het helemaal geschoven, je ziet die toenadering, niet met De Croo uiteraard, want ze hebben nog een vijand nodig bij N-VA. Maar wel met anderen.”
• En zo is cd&v straks helemaal niet meer zeker om nog in een Vlaamse coalitie te zitten, als die met drie partijen gemaakt kan worden. “Het klopt dat men door het vacuüm van Mahdi bij Open Vld heeft geprofiteerd van de kans, om die banden te herstellen. Bart kon zich ook niet blijven hullen in mutisme“, zo klinkt bij N-VA.
• Niet toevallig valt daarbij de naam van Bart Somers (Open Vld), de liberale kopman in de Vlaamse regering. “Wij hebben nog enige hoop dat Bart Somers en Hilde Crevits (cd&v) bondgenoten zijn om van de Vlaamse regering toch nog iets te maken”, zo is bij de N-VA-top te horen. “Ook hun politieke overleven is gebonden aan de perceptie van de Vlaamse regering. Ze zien in dat Vivaldi zodanig een train wreck is, dat ze daar niet mee moeten solidariseren.”

Ook genoteerd: Bij cd&v quota voor ouderen. Maar zijn die echt nodig voor de partij?

• Een opvallend lange speech van Mahdi, in Tour & Taxis, waar de partij haar nieuw hoofdkwartier krijgt, waar de zaal aardig volgelopen was: cd&v’ers zelf klopten zich op de borst over de “meer dan 2.000 aanwezigen”. Dat er vanuit de partij stevig was gewerkt op mobilisatie, met ook het vriendelijke maar dwingende aanbod om “een plus 1” mee te nemen, en zo de opkomst te vergroten: het effect was zichtbaar.
• Opvallend was dat Madhi als slogan “respect” introduceerde, of eerder recycleerde: het was ooit de vlag waaronder toenmalig boegbeeld Yves Leterme (cd&v) campagne voerde. Een sneertje naar “partijen voor hippe vogels met dure kleren” paste niet echt in die boodschap, maar goed: het idee was om één van de core kiesgroepen van cd&v nog eens extra ‘respect’ te geven: de ouderen.
• Meteen kondigde Mahdi, nochtans de man die tegen ‘betutteling’ ageert, een zogenaamd ouderenquote af: hij wil dat minstens 20 procent van zijn kandidaten op de cd&v-lijsten in 2024 tot de 60-plussers behoort. “Het is niet omdat een wagen versnelt, dat een wagen met extra kilometers bij het schroot moet.” Of de partij zo’n quote echt nodig heeft is maar de vraag: afgaande op de gemiddelde leeftijd van de aanwezigen haalt cd&v dat percentage straks met vlag en wimpel.
• Bovendien blijft het een pijnlijk feit dat de ‘ouderen’ in de partijtop ook niet als minister zijn ingezet bij de regeringsvorming voor cd&v: wie Koen Geens (cd&v) afgelopen week nog in de Kamer bezig zag, kan enkel maar betreuren dat een dergelijk zwaargewicht niet opnieuw in de regering stapte.
• Niet toevallig legde Mahdi twee grote stokpaardjes nog eens op tafel, verbonden aan het stopwoordje ‘respect’. Ten eerste de hervormingen, die zeker federaal nog moeten doorgevoerd worden. “De beste manier om dat respect vanuit de politiek terug te geven aan de mensen, is door op Vlaams en federaal niveau werk te maken van hervormingen in 2023″. Daarbij geldt de fiscale hervorming van Vincent Van Peteghem als dé grote trofee: de partij zet alles op alles om dat dit jaar binnen te halen.
• Daarnaast was er een heftig pleidooi voor de landbouwers. “De toekomst van onze voeding ligt hier, hier bij ons. De hetze tegen onze voedingsindustrie tegen onze landbouwindustrie, die moet stoppen. Voor cd&v geen Vlaanderen zonder boeren.” De partij zet hoog in, om straks het Stikstofakkoord op Vlaams niveau te kunnen aanpassen, en zo de zuil van de Boerenbond, die onder Mahdi helemaal herleeft, te kunnen gelukkig maken.

Ook genoteerd (2): “Après De Croo, le déluge”, zo sneert De Wever. Maar ook de eigen toppers moeten genoeg bloemen krijgen, om de vrede te bewaren.

• Een snoeiharde uitval naar Vivaldi: voor veel minder waren de N-VA-leden, toch opnieuw met zo’n 5.000, niet naar de Nekkerhal in Mechelen gekomen. De evergreens van de partij blijven het goed doen: “Geen hervormingen en een fake begroting met het grootste tekort van de hele EU. België kan zelfs niet meer naast de Zuid-Europese landen staan”, zo concludeerde De Wever in z’n speech. Daarbij zette die het “onverantwoorde federale beleid” af tegen de beleidsaanpak in Vlaanderen: de genesis van wat straks de N-VA -kiescampagne moet vormen.
• “Dat vergt brede schouders en als het nodig is ook zelfopoffering. Onze Vlaamse minister-president Jan Jambon heeft dat aan den lijve mogen ondervinden. In september moest hij spitsroeden lopen in het Vlaams Parlement en in de media omdat de Septemberverklaring drie dagen te laat kwam. Nochtans had hij gemakkelijk op tijd kunnen zijn, door toe te geven aan populaire eisen om meer geld uit te delen. Maar dan hadden wij Vlaanderen opgezadeld met een structureel ongezonde begroting. Dat hebben wij geweigerd. Goed Vlaams huisvaderschap is voor de N-VA essentieel”, zo kwam De Wever nog eens terug op het pijnlijke conflict met cd&v.
• En ook toen Zuhal Demir, die zeer uitgebreid in de bloemen werd gezet, haar obligate vermelding kreeg, was de uithaal naar cd&v nauwelijks verholen. “Er zijn er die vroeger valse hoop zaaiden en niet de moed hadden echt verantwoordelijkheid op te nemen. Het zijn dezelfden die vandaag het hardste tegen jou roepen. Laat ze roepen. De komende generaties Vlamingen zullen met goedkeuring terugkijken op jouw beleid.”
• Het moet gezegd: het viel op hoe vakkundig De Wever had nagedacht om toch maar de juiste mensen te vermelden, en de nodige aandacht te geven in z’n speech. Alle ministers hoorden daarbij, en ook rising star Sander Loones, die met zijn beukwerk op de begroting Vivaldi toch danig in de problemen bracht eind vorig jaar, en in ruil als DJ de openingsplaat mocht draaien. Op de tonen van Thunderstruck van AC/DC werd z’n naam gescandeerd. Maar even opvallend, ook Theo Francken, uiteindelijk ‘maar’ Kamerlid, kreeg speciaal een forse vermelding, en alle camera’s op zich: voor een zichtbaar sentimentele Francken een “speciaal moment”, naar eigen zeggen.
• Daarmee dekte De Wever perfect de interne spanningen af, die N-VA toch vaak kenmerken. De partij mag naar buiten toen als een ‘falanx’ gezien worden, de rivaliteit is er bij momenten even groot als binnen klassieke machtspartijen. Zo werd het incident met minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) in het Vlaams Parlement, waar die al dan niet boven z’n theewater zou geweest zijn, nog vaak aangehaald door partijgenoten, ook tegenover journalisten, op het nieuwjaarsfeest.
• Een beetje de schuld van Wilfried Vandaele (N-VA), die als fractieleider in het Vlaams Parlement eind vorig jaar een geestige speech afstak als bedanking voor het afgelopen jaar, maar daar toen zelf ook al de draak stak met de hele episode. Een precedent dat grote effecten had. De oppositie maakte er een zaak van: niet gebruikelijk in de Wetstraat.
• Weyts zag zich zelfs verplicht om vandaag in de kranten te reageren. In Het Laatste Nieuws ontkent hij met klem dronken te zijn geweest: “Ze zoeken een stok om mij mee te slaan”, zo stelt hij. “Het ging om een debat ’s avonds laat na een werkdag van vijftien uur. Dan kan je al eens op een andere manier praten of reageren, niet? Gelukkig zijn er beelden van dat debat. Mensen kunnen die bekijken en zelf oordelen”, is zijn commentaar.
• En het moet gezegd, het is geen scène zoals wijlen minister van Pensioenen Michel Daerden (PS) met z’n ‘groenboek’ en ‘witboek’, maar Weyts probeert wel herhaaldelijk op vreemde manier de oppositie te doen zwijgen door te pas en onpas een ‘shht’ te laten horen. Maar dat kan moeilijk als ‘bewijs’ worden ingeroepen.
• “De zeden verruwen, ook in de Wetstraat. Politiek is een hondenstiel en dit hoort er blijkbaar bij. Ik probeer mijn werk te doen als minister en jaag sommige mensen misschien tegen mij in het harnas. Men zoekt een stok om mij te slaan”, zo stelt hij.

Genoteerd: Open Vld schakelt een versnelling hoger in de war on drugs.

• Vorig weekend moest hij nog afzeggen omdat de deal met Engie niet rond was, maar gisteren was het dan toch aan premier De Croo om naar VTM Nieuws te trekken, en daar wat zaken aan te kondigden. En het moet gezegd: het viel op hoezeer hij en ook vicepremier Vincent Van Quickenborne (Open Vld), die bij de Zevende Dag langs ging, het gaspedaal induwden over drugs.
• Van Quickenborne, die deze week op Villa Politica nog bezwoer nooit coke gedaan te hebben en ook “niemand kende” die dat ooit deed, wil de boetes voor drugsgebruikers fors gaan verhogen. Die zouden kunnen stijgen tot 1.000 euro, voor mensen die betrapt worden met drugs. Dat is opmerkelijk voor liberalen, met Van Quickenborne op kop, die in het verleden heftige pleidooien hielden om onder meer cannabis te legaliseren. De huidige minister van Justitie rookte ooit een joint in de Senaat, om dat standpunt kracht bij te zetten.
• Maar andere tijden, andere gewoonten. Want hij en De Croo gaan nu verder. Zo kondigde de premier meteen ook aan dat hij een speciaal ‘havenkorps’ wil oprichten. “Meer mensen op het terrein moet helpen het gigantische domein beter in de gaten te houden.” Maar daarbij wil De Croo geen militairen maar net “meer politiemensen”. “Ze moeten arrestaties en ondervragingen kunnen uitvoeren en zijn daarvoor beter gewapend dan Defensie”.
• Concrete plannen over waar hij dat volk vandaan gaat halen zijn er niet. Maar het lokte wel bijzonder hevige reacties uit van zowel de politievakbond als de oppositie.
• “Blijkbaar is premier De Croo niet op de hoogte van het bestaan van de federale scheepvaartpolitie. Dat is die dienst die ’s nachts met één ploeg patrouilleert in de haven van Antwerpen omwille van personeelsgebrek en besparingen”, zo sneert de VSOA, de militante vakbond van de politie.
• En ook Antwerps burgemeester De Wever ging fors daarop door: “Mooi dat hij een havenkorps wil, want dat bestaat al. Het heet ‘de federale scheepvaartpolitie’ en ze zijn met minder dan 100. Op papier zouden ze met 180 moeten zijn. En dat zijn er nog eens de helft te weinig. Er zijn er minstens 350 nodig. Doe er iets aan.”
• Aan Franstalige kant herhaalde de MR nog eens haar pleidooi om meer volk in te zetten, en ja, daarbij kan wél het leger voor hen een rol spelen. Maar opvallend: ook daar wilde Georges-Louis Bouchez (MR) met geen woord meer reppen over de eventuele legalisering van bepaalde drugs, met name cannabis of marihuana.
• Op de nieuwjaarsrecepties van zowel cd&v als N-VA herhaalden daar de voorzitters beiden dat van legalisering geen sprake kan zijn. 

Op de agenda: Een ‘Belgian Power Reception’ op Davos.

• Voor wie denkt dat Engie straks een receptie host, neen, soms zijn namen wat misleidend. Maar op het Wereld Economisch Forum in Davos dit jaar toch ook weer veel schoon volk. Zo trekken zowel koning Filip als koningin Mathilde naar het Zwitsers bergdorp voor een reeks “bilaterale ontmoetingen en publieke sessies”.
• Uiteraard ook van de partij: eerste minister Alexander De Croo, minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib (MR), en ook minister van Ambtenarenzaken, Overheidsbedrijven, Telecommunicatie en de Post, Petra De Sutter (Groen). En ook wereldreiziger Jan Jambon (N-VA), die vaste gast is als Vlaams minister-president, is van de partij.
• Het centrale thema dit jaar is ‘Samenwerking in een gefragmenteerde wereld’. Morgen is er overigens dus die ‘Belgian Power Reception’, een andere naam voor de traditionele drink die België geeft daar. Jambon is alvast gewaarschuwd.