N-VA maakte van de begroting een belangrijk punt in de kiescampagne. Voor Vlaanderen streeft de partij naar een begroting op evenwicht, bij de federale onderhandelingen speelt N-VA het begrotingstekort uit. Dat tekort naar beneden krijgen, zou een belangrijke opdracht van de nieuwe regering moeten zijn, vindt preformateur Bart De Wever (N-VA).
In het nieuws: De federale regeringsvorming gaat een volgende fase in, met een uitleg van de Nationale Bank.
- De Wever, die van informateur de sprong maakte naar preformateur, kan nu met de verschillende partijen die mogelijk een regering gaan vormen samen rond één tafel gaan zitten. Dat gaat hij dan ook doen, en daarbij pakt De Wever het voorzichtig aan. In plaats van besparingen, een belangrijke eis van zijn partij, op tafel te leggen, laat hij de Nationale Bank zelf uitleggen waar de financiële moeilijkheden zitten.
- De onderhandelende partijen krijgen een uiteenzetting van vicegouverneur Steven Vanackere. Daarbij zal er vooral aandacht zijn voor de budgettaire inspanningen die de Europese Commissie van België vraagt. Die Commissie hanteert opnieuw strenge regels om ervoor te zorgen dat het begrotingstekort van de lidstaten niet teveel ontspoort. Dat tekort mag maximum 3 procent van het bbp bedragen. België zit daar met 4,4 procent boven en heeft een ‘buitensporig tekort’.
- Daarmee zit het land officieel op het strafbankje. Europa verwacht dat België tegen 20 september met een plan komt om naar die 3 procent toe te gaan. Lukt dit niet, dan kan er gevraagd worden om een gedetailleerder rapport en kan er EU toezicht volgen. Een boete is een laatste stap.
- Vandaar dat preformateur De Wever druk achter de onderhandelingen wil zetten. Een snelle regeringsvorming is nodig om met een sterk plan naar Europa te trekken. En verder wil N-VA dat begrotingstekort aanpakken door besparingen door te voeren, met name op de gezondheidszorg en ontwikkelingssamenwerking. Volgens het Nationaal Planbureau zorgen die plannen ervoor dat N-VA tegen 2029 het dichtst in de buurt komt van de Europese norm, met 3,6 procent. Volgens de partij zelf zorgen alle plannen voor een nog openstaand tekort van 3,05 procent van het bbp.
De harde cijfers
Gevolgd: Een gesprek met de Nationale Bank is slim, want die instelling zit ook al een tijdje te waarschuwen.
- De druk om te saneren komt niet alleen van Europa of De Wever, maar ook van verschillende instellingen in België. Zo waarschuwde de Nationale Bank in maart zelf nog voor dringende veranderingen. Zonder ingrijpen zou het begrotingstekort toenemen met 2,5 miljard euro per jaar, berekende de instelling. Dat zou vooral komen door de hogere pensioenkosten en de vergrijzing.
- Het Federaal Planbureau trok eveneens aan de alarmbel. Bij een ongewijzigd beleid loopt het begrotingstekort op van 4,6 procent van het bbp naar 5,6 procent in 2029. Uitgedrukt in bedragen neemt het tekort toe van 27,7 miljard euro naar 39,4 miljard euro.
- De Wever heeft op die manier een stok achter de deur, die door de N-VA ook al werd toegepast bij de Vlaamse formatiegesprekken. Het eerste gesprek dat de Vlaamse onderhandelaars samen hadden, was met Koen Algoed, secretaris-generaal van het Departement Financiën en Begroting van de Vlaamse overheid. In dat gesprek werden de krijtlijnen geschetst van wat er budgettair mogelijk is.
- Met andere woorden: N-VA profileert zich als een partij die erg op de centen zal letten. N-VA maakt van het begrotingstekort een topprioriteit. Met deze zet geeft De Wever aan dat er ook binnen de federale regering weinig ruimte is voor extra investeringen.
De ‘schoolreisjes’ van De Wever
Om te volgen: Vooruit is niet onder de indruk van het ‘schoolreisje’.
- Ook Vooruit zal deelnemen aan de gesprekken, wat toch opmerkelijk is. Voor de socialisten lagen de standpunten nog te ver uiteen om al over te gaan naar formatiegesprekken. Vooruit wil niet dat er bespaard wordt op gezondheidszorg. Zij willen garanties over een vermogenstaks voor de hoogste inkomens en zetten zich in voor het versterken van de koopkracht.
- Bij de partij is dan ook te horen dat ze niet staan te springen om het ‘schoolreisje’ dat De Wever voorstelt, zo weet De Tijd. Naast de Nationale Bank gaan de Arizona-onderhandelaars dinsdag ook op bezoek bij Defensie en het FANC, de nucleaire waakhond.
- Tegelijk kiest De Wever bewust voor deze gesprekken. Meer investeren in defensie en het verlengen van de kerncentrales zijn bij geen enkele partij grote breekpunten. De vermogensbelasting of de fiscale hervorming (een breekpunt voor cd&v) liggen voorlopig nog niet op tafel. De Wever omzeilt zo de moeilijkere dossiers in de gesprekken.
- Maar Vooruit zou het liefst aan tafel willen gaan zitten om bevestiging te krijgen dat hun belangrijke punten worden uitgevoerd, straks. Kopstuk Conner Rousseau (Vooruit) ging stevig op de rem staan. “Het enige wat ik hoor is dat er een centrumrechtse regering komt. Maar waarom zou een centrumlinkse partij (…) zich daar zomaar aan verbinden?” vroeg hij zich vorige week af. “Je duwt Vooruit gewoon verder weg” met een dergelijk etiket, vatte Rousseau samen.
- Het was een duidelijke vraag om ook rekening te houden met de socialisten. Ondanks de poging van De Wever om de harde realiteit onder de neus van Vooruit te schuiven, kaatste Rousseau de bal terug. De Wever was degene die verantwoordelijkheid moest tonen, door dan toch premier te worden, zo klonk het. “Hij moet het eindelijk maar eens bewijzen. Wie gaat het anders doen? Ik zie niemand”, aldus Rousseau.
