Kan je de montage voor paars-groen lastiger maken voor partijen zoals Open VLD en CD&V? Het is nauwelijks denkbaar.

Wat gebeurt er precies? De MR lijkt de deur naar paars-geel en de N-VA dicht te doen. Terwijl z’n voorzitter Georges-Louis Bouchez (MR) aan een koninklijke opdracht als verkenner bezig is, mag z’n luitenant David Clarinval (MR) een stevig pleidooi opzetten voor een regenboogcoalitie. Of heel de MR op die lijn zit valt te betwijfelen (de partij is intern verdeeld, net als de Vlaamse liberalen), maar z’n woorden zijn er wel niet naast.

De details: Opvallend is dat Clarinval helemaal op de lijn van de PS zit: ofwel moet die regenboogcoalitie er komen, paars-groen met CD&V, ofwel nieuwe verkiezingen. Dat zegt hij in La Libre Belgique en La Dernière Heure. Hij verwijt de N-VA en Bart De Wever ‘geïsoleerd te staan’, waardoor ‘Bart De Wever de vader van de regenboogcoalitie aan het worden is’. Hij wil dus opnieuw naar paars-groen, maar mét CD&V. ‘Er moet dus een Vlaamse partij bij, die voor evenwicht zorgt tussen Franstaligen en Nederlandstaligen. Als dat CD&V is, komen we aan aanvaardbare verhoudingen.’ Voor de vorm herhaalt de MR-vicepremier wel nog eens dat de nota-Magnette, die nog eens extra uitgaven in de sociale zekerheid plant, moet worden aangepast richting de liberalen.

Waarom dit van tel is: Het afhaken van (een deel van) de MR luidt het einde in van elke paars-gele discussie. De Franstaligen hebben dan één front, tegenover een verdeelde Vlaamse kant. Want Groen en sp.a hebben geen probleem met de regenboogcoalitie, integendeel. De echte knoop zit bij Open VLD en CD&V. Die zitten wél in een Vlaamse regering met de N-VA, maar moeten dan toch federaal een totaal andere keuze maken, en in een centrum-linkse regering stappen.

De grote vraag? Is er een slechtere choreografie mogelijk om dit scenario van een regenboogcoalitie door te duwen?

• Een stomende Magnette op de RTBF die fulmineert alsof het verkiezingen zijn, die helemaal de N-VA gaat afbranden, het is communicatief niet meteen de methode om aan Vlaamse kant te scoren. Het beeld ontstaat dat partijen als Open VLD en CD&V het dictaat van de PS lijdzaam ondergaan.
• De Wever pakte meteen die gouden kans door zelf op VTM Nieuws te gaan vertellen dat hij wel degelijk initiatief wil nemen: ‘Ik wilde wél informateur worden. Ik ben trouwens nog altijd kandidaat’, zo stelde hij koudweg.
• Door hem die kans ook effectief te ontzeggen, misten de linkse partijen een kans om De Wever zélf te laten aantonen dat hij geen meerderheid op de been krijgt. Want zowel de PS als Groen als Ecolo stelden op het Paleis een veto tegen een informateurschap voor de N-VA. De sp.a deed dat overigens niet, bij de Open VLD-top willen ze niet zeggen wat hun houding was.
• De uitval van de PS (‘ons plan of verkiezingen‘) en nu nog de bijkomende druk van een MR-kopstuk als Clarinval maakt de rol van informateurs Joachim Coens (CD&V) en ook Georges-Louis Bouchez (MR) kwetsbaar: blijkbaar wil niemand hun conclusies afwachten. Het is vreemd, zeker voor de jonge MR-voorzitter, om zo vanuit de eigen partij die bewegingsvrijheid niet te krijgen, net op moment dat ze diezelfde week aankondigden ‘alle opties te onderzoeken’.
• Met andere woorden: zelfs als Open VLD en CD&V uiteindelijk in een regenboogcoalitie willen belanden en daar op aansturen, is de manier waarop het nu loopt bijzonder nefast voor de beeldvorming.

Om het allemaal nog een tikje erger te maken: Een peiling van VTM/RTL/HLN/Le Soir, met foutenmarge van 3,1 procent, maakt brandhout van de drie traditionele partijen:

• Open VLD: verschrompelt tot 9,9 procent, een significante daling ten opzichte van de 13,3 procent in de vorige peiling en 13,5 procent bij de verkiezingen. De bevraging bij 999 Vlamingen werd gedaan net op het moment dat de partij openlijk twijfelde tussen paars-groen en paars-geel.
• CD&V: verliest verder ten opzichte van de verkiezingen en zit op nog amper 11,4 procent, nog lager dan de 11,7 procent in de peilingen. Bij de verkiezingen was het nog 14,2 procent.
• De sp.a: blijft op historische dieptes met 8,9 procent. Dat is lichtjes beter dan de vorige peiling met 8,4 procent, maar bij de verkiezingen was het nog net 10,8 procent.

Ondertussen is de Vlaams-nationale flank oppermachtig, zo lijkt:

• Vlaams Belang: piekt naar 27,3 procent en triomfeert. Zij genieten met volle teugen van het federale schouwspel. Elk dreigement van Magnette is kassa kassa voor Tom Van Grieken (Vlaams Belang). In de vorige peiling stond de partij nog op 24,9 procent, en bij de verkiezingen was het maar 18,7 procent
• N-VA: is de junior partner geworden van het VB, in de peilingen. De partij blijft groot, op 22,1 procent, maar verliest wel ten opzichte van de vorige peiling toen het 22,7 procent was, maar zeker ten opzichte van verkiezingen toen het nog 25,5 procent was.

Op links wint enkel de PVDA verder:

• De communisten van Peter Mertens: zitten nu op 8,4 procent, terwijl ze in de vorige peiling nog op 6,2 procent zaten, en bij de verkiezingen nipt over de kiesdrempel gingen.
• Groen: wint heel lichtjes ten opzichte van verkiezingen. Ze halen nu 10,7 procent, op 26 mei was dat 9,8 procent. Ze zakken wel licht ten opzichte van de vorige peiling.

Waarom dit van tel is: Met zo’n donkere wolken boven het Vlaams partijlandschap lijkt het echt niet evident om te doen waar de PS zo op aanstuurt: een regering zonder de N-VA. Onderhandelingstechnisch zet dit vooral CD&V in een zetel: zij zijn nu echt de begeerde bruid geworden voor een regenboogcoalitie.

The big picture? De vraag of er na deze regering en deze legislatuur, als het een regenboog wordt, nog veel zal zijn om over te regeren, wordt wel prominenter. Het hele systeem kraakt in z’n voegen, met Vlaams Belang dat beukt op de poorten.