De wereld maakt een periode met relatief weinig oorlogsvoering mee, maar toch moeten er over de hele planeet massale overlijdens worden gemeld. Twee jaar geleden werden wereldwijd 560.000 gewelddadige sterfgevallen geregistreerd. Oorlogsvoering bleek daarbij verantwoordelijk voor 18 procent van de overlijdens. Moorden hadden daarentegen een aandeel van 68 procent.

In rijkere landen is het aantal moorden weliswaar meestal gedaald, maar vooral Latijns-Amerika is op het gebied van allerlei vormen van doodslag al langer een probleemregio. Er wordt nu echter ook een toename opgetekend in sommige delen van Zuidelijke Afrika, het Midden-Oosten en Azië.

Zwakke regeringen en veel wapens

“Achter hoge moordcijfers kunnen verschillende redenen schuilgaan,” aldus het magazine The Economist. “Enerzijds kan worden gewezen worden naar de impact van zwakke regeringen, maar ook moet rekening worden gehouden met wapens en strijders die zijn achtergebleven van voorbije oorlogen, armoedige levensomstandigheden, drugs en georganiseerde misdaad en grote groepen jonge werkloze mannen.”

De mengeling van de risico’s kan volgens het magazine tussen de landen weliswaar grote verschillen laten optekenen, maar toch kon worden vastgesteld dat een snelle en chaotische verstedelijking het probleem erger maakt.

Verstedelijking positief of negatief?

“Verstedelijking op zich is positief, aangezien inkomens en economische groei worden gestimuleerd,” zegt The Economist nog. “Deze evoluties hoeven niet noodzakelijk tot geweld te leiden. India en China kennen een grote verstedelijking, maar kunnen toch een beperkte criminaliteit melden.”

“Er kan echter een vicieuze cirkel ontstaan indien het geweld het vertrouwen tussen de bevolking en de politie ondermijnt. Dan verdwijnt immers ook de steun voor de autoriteiten, waardoor de straffeloosheid verder kan toenemen en de problemen steeds erger worden. Een groot aantal steden zal met dergelijke scenario’s rekening moeten houden.”

“Vele steden hebben nu al de ingrediënten van een moordcultuur,” betoogt het magazine. “Ongeveer 90 procent van de stedelijke groei zal in de ontwikkelingsmarkten zijn gesitueerd. Tegen eind volgend decennium zullen tweeënveertig van de vijftig grootste metropolen in opkomende markten zijn gelegen.”

“In Latijns-Amerika heeft men al de gevolgen van de verstedelijking kunnen vaststellen. Daaruit kunnen lessen voor de rest van de wereld worden getrokken. Een goed inzicht in de problematiek en een aangepaste aanpak kunnen immers een groot verschil maken, zoals onder meer in El Salvador en Colombia kan worden vastgesteld.”

Dodelijk El Salvador

El Salvador, gelegen op een grote internationale corridor voor de trafiek van drugs, probeert na het einde van de burgeroorlog al meer dan vijfentwintig jaar een vreedzame samenleving uit te bouwen. De overheid is echter niet in geslaagd de nodige voorzieningen te treffen, waardoor in de steden honderdduizenden nieuwkomers in uitzichtloze krottenwijken terecht kwamen.

De autoriteiten waren niet in staat om de dreigende situatie te ontmijnen en de politie is er niet in gelukt het geweld onder controle te houden. Drie jaar geleden werd El Salvador na Syrië het meest dodelijke land van de wereld. Ook op dit ogenblik blijven nog altijd 95 procent van de moorden onopgelost.

Repressief optreden in Colombia

In Colombia, dat in de jaren negentig de meest dodelijke steden van de wereld telde, is er volgens The Economist beter in geslaagd om het probleem aan te pakken. “Hoewel het land geregeld met drugsoorlogen werden geconfronteerd, kon worden vastgesteld dat bij de meeste moorden sprake was van dronkenschap,” aldus het magazine. “Door strengere wetten op alcohol en wapens kon in sommige Colombiaanse steden het aantal moorden met 35 procent worden afgebouwd. In Medellin werden ook bijzondere acties tegen de drugskartels georganiseerd. Tevens werden bij de politie en het gerecht hervormingen doorgevoerd, terwijl ook hulp uit de Verenigde Staten werd gekregen.”

Een vergelijking tussen El Salvador en Colombia maakt volgens The Economist tevens duidelijk dat een repressief optreden slechts onder bepaalde voorwaarden resultaten kan opleveren. “In El Salvador werden soldaten de straat opgestuurd, waardoor echter ook de bevolking werd onderdrukt. Uiteindelijk zou dat beleid het geweld nog hebben aangejaagd. In Colombia werden echter gerichte acties gevoerd. In Latijns-Amerika blijken immers 80 procent van alle moorden in amper 2 procent van de wijken te worden gepleegd. Rekening houdend met dat gegeven, wordt het ook gemakkelijker om in te grijpen.”

Indien alle landen de moordcijfers tot de laagste niveaus in hun regio zouden kunnen verminderen, zouden tegen eind volgend decennium volgens de Small Arms Survey wereldwijd 1,35 miljoen levens kunnen worden gered. Indien echter het meest ongunstige scenario realiteit wordt, zouden 1,25 miljoen bijkomende slachtoffers moeten worden gevreesd. “Een betrouwbare politie en goede statistieken kunnen miljoenen levens sparen,” aldus nog The Economist.