De lekken leidden ertoe dat de paars-groene onderhandelaars nauwelijks aan een begrotingsbespreking toekomen. Ondertussen geven meer en meer betrokkenen toe dat het een week te lang duurt: het momentum is weg.

Wat gebeurt er precies? Paul Magnette (PS) is aan z’n laatste dagen bezig als (in)formateur. Woensdag zag hij de zes cruciale partijen die hij nodig heeft om paars-groen te starten voor een begrotingsoverleg, maar dat liep niet zoals sommigen gehoopt hadden. ‘Het ging quasi heel de tijd over de lekken, men was op zoek naar de schuldige. Daarbij moest vooral Alexander De Croo (Open Vld) zich uitvoerig verdedigen, hij beweerde bij hoog en laag niet ‘de mol’ te zijn’, vertelt een aanwezige.

De details: Dat het onder de onderhandelaars over het lek en het onderling vertrouwen ging, mag niet verwonderen. Immers, nog voor de vergadering goed en wel begonnen was, lag de nota al open en bloot op straat. Maar bij de informateur hebben ze wel een stevig idee van wie de mol dan wel is. ‘Sowieso passen we de nota’s telkens aan, in functie van het vorige en volgende gesprek. We kunnen dus perfect zien wie welke versie kreeg’, klinkt het in de entourage. De vraag die Magnette daarbij echt bezighield? ‘Komt het lek altijd uit dezelfde hoek, of zitten we met een breder probleem? Want dan werd het ambetant om toch constructief verder te doen. Maar dat was niet het geval’, is te horen. Eén bron dus van de lekken. Een discrete rondvraag onder de onderhandelaars leert dat iedereen dezelfde verdachte partij voor ogen heeft: de MR.

Tussen de regels: Wat eigenlijk interessanter is: hoe was de sfeer onder de zes partijen? Zijn we naar een stroomversnelling aan het gaan? Het antwoord is ontnuchterend.

• ‘Dit duurt één week te lang, vorige week was de schwung er, nu lijkt het momentum helemaal weg’, is bij de één te horen.
• ‘Door zo’n periode moet je vliegen, niet aarzelen. Nu hapert het te veel’, zegt een ervaren topper van paars-groen.
• ‘De vergadering woensdag was geen vreugdedans of bezegeling. Er is nauwelijks over de inhoud gepraat. Een keuze over de begroting was er hoe dan ook niet: Magnette legde zeer clever een heel menu aan begrotingsopties voor, zodat niemand hoefde te kiezen’, stelt een blauwe bron.
• ‘In een informatieronde is dat ook helemaal niet nodig al begrotingen te gaan maken, waarom zou hij zich daaraan verbranden’, zegt een bron.
• ‘Het viel op dat vooral George-Louis Bouchez zich als een alfamannetje zat te gedragen, die Magnette helemaal in de schaduw wilde zetten. Niet echt bevorderlijk allemaal. De vraag is of ze eruit gaan komen’, zegt een onderhandelaar.

Om ook rekening mee te houden: De fletse begrotingsmeeting was woensdagavond, maar donderdag liep er verder lucht uit de paars-groene ballon. Open Vld zette zichzelf weer volop in de contramine, met dank aan rebels Kamerlid Christian Leysen. Die Antwerpenaar, behoorlijk onafhankelijk van geest en middelen, luchtte op Radio 1 z’n hart. Hij hield een pleidooi voor Open Vld ‘om zich niet in het fuik van één bepaalde coalitie te laten duwen’, met name paars-groen. Hij wil dat de koning nu Bart De Wever (N-VA) aan zet brengt. Maar nog straffer: ‘In een door links gedomineerde coalitie past geen liberale premier. Want je betaalt een fameuze prijs voor het premierschap’, stelde Leysen, die eraan toevoegde ‘dat Open Vld geen partij van ja-knikkers is’. Quod erat demonstrandum.

Tussen de lijnen: De uitval van Leysen is het teken van een diepere onvrede bij de fractie van Open Vld in de Kamer. Daar zouden van de twaalf Kamerleden liefst tien voor paars-geel en tegen paars-groen zijn, wist VRT-journalist Ivan De Vadder. Die verhouding wordt door leden van de fractie zelf bevestigd. Het argument ‘dat niet de fractie, maar wel het partijbureau beslist wat men gaat doen’, valt bij sommigen op een koude steen. ‘Als Magnette denkt dat hij nu 76 zetels heeft, dan vergist hij zich. Het zijn er een pak minder’, klinkt het strijdvaardig vanuit de Kamerfractie.

Wat dit betekent: Na de onvrede van de blauwe burgemeesters, is dit een zoveelste teken dat het in de partij rommelt over paars-groen. De manier en de snelheid waarmee de bocht gemaakt wordt, nadat de partij wel een Vlaamse regering met N-VA en CD&V maakte, ligt intern moeilijk. Meerdere hoge bronnen bij Open Vld wijzen erop dat alles met de voorzittersverkiezingen te maken heeft. Vanaf januari start de race, die in maart tot een nieuwe voorzitter moet leiden. ‘Rutten haar tijd tikt genadeloos. Als het nu aan Bart De Wever (N-VA) is, als informateur voor paars-geel, in plaats van Rutten als formateur voor paars-groen, is het over and out voor haar.’ Een andere bron heeft het over ‘het fameuze Caroline Gennez-complex’. ‘Een voorzitter voor wie de leegte dreigt als ze niet voor zichzelf zorgt op het eind van haar mandaat.’

Wat opvalt: Terwijl er bij Open Vld vooral mensen rondlopen die het Rutten niet lijken te gunnen, knuffelt men bij de groenen en de socialisten de Open Vld-voorzitster bijna dood. Achter de schermen krijgt ze lof en respect voor haar ‘correcte, constructieve houding’, voor de schermen dook zelfs de Leuvense sp.a-burgemeester Mohamed Ridouani op om te zeggen ‘dat ze de jongste dagen wel een goede indruk heeft gemaakt.’ Of dat allemaal helpt om Open Vld intern over de streep te trekken, valt te betwijfelen. De strijdkreet is daar sinds een week immers: ‘Wij beslissen wel zélf’.

Wat er nu verder gebeurt: In kringen rond de informateur verliest men het optimisme niet. ‘Paul blijft er filosofisch over, de lekken, de spanningen. Tegen maandag is nog heel veel mogelijk. Er zijn nog wel wat pistes.’ Daarmee bedoelt men onder meer de aparte gesprekken die de informateur heeft met de christendemocraten. Daar werd wat lacherig over gedaan ‘in de familie’. Zo vroeg minister Pieter De Crem (CD&V) badinerend aan z’n collega’s van cdH in de Kamer ‘of ze al rond waren met Magnette?’. Maar kunnen de christendemocraten een levenslijn bieden aan paars-groen?

• Het cdH deed de deur daarover niet dicht, wat Magnette opties geeft. Alleen is het niet duidelijk of ze echt in de regering willen, of gedoogsteun prefereren. Dat eerste zou vreemd en wat vernederend zijn, vermits ze niet bij ‘de zes’ zijn die de ruggengraat van paars-groen vormen en al even in groep onderhandelen. Gedoogsteun zou dan weer wankel overkomen, in een al krakende constructie.
• Bij CD&V is er weinig enthousiasme. Na de forse uitspraken van Koen Geens (CD&V) dat hij ‘de N-VA er absoluut bij wil’ is het nauwelijks denkbaar dat die in deze fase een bocht neemt. De anderen zijn overigens niet bepaald enthousiast over die houding van Geens. ‘Nu Joachim Pohlmann weg is, heeft De Wever blijkbaar zijn nieuwe woordvoerder gevonden: Geens’, is op te tekenen bij een paars-groene onderhandelaar.

De grote vraag: Heeft paars-groen genoeg levensvatbaarheid om naar een volgende fase te gaan? Het worden bijzonder lastige momenten voor koning Filip. Want die kan maar moeilijk negeren dat de grootste partij van Vlaanderen, met haar voorzitter Bart De Wever (N-VA) expliciet heeft gesolliciteerd naar een opdracht. Maar tegelijk kan informateur Magnette, die weliswaar z’n koninklijke opdracht al zeer ruim heeft ingevuld, om het mild uit te drukken, wel plots met 76 zetels of meer komen opdraven, en duwen in de richting van een heuse formateur. Wat het paleis dan moet doen? Dat is de vraag van ondertussen 1 miljoen, die velen in de Wetstraat zich wel stellen. En het paleis heeft niet de gewoonte om op de dag zelf dergelijke zaken te beslissen, maar de vraag is of ze deze keer al voor het weekend iets kunnen weten: het lijkt er minstens op dat paars-groen nog een serieuze cruciale vergadering nodig heeft. En zelfs dan…