Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Hilde Crevits (cd&v) denkt na over aanpassingen rond de regels voor de gemeenteraadsverkiezingen. Het gaat dan om het initiatiefrecht dat voor twee weken kwam te liggen bij de grootste partij. De evaluatie daarover is positief, maar toch komen er waarschijnlijk hervormingen.

Key Takeaways

• Het Agentschap Binnenlands Bestuur heeft een bevraging gehouden over de nieuwe spelregels bij de meest recente gemeenteraadsverkiezingen.
• De evaluatie over het semi-rechtsreeks verkiezen van burgemeesters is over het algemeen positief.
• Toch komen er waarschijnlijk beperkte aanpassingen aan het systeem van het doorschuivende initiatiefrecht.

De meeste recente gemeenteraadsverkiezingen in oktober vorig jaar gebeurden voor het eerst volgens nieuwe spelregels. Die regels zijn terug te vinden in het decreet ‘Versterking lokale democratie’ van voormalig minister Bart Somers (Open Vld).

Burgemeesters meer rechtstreeks laten verkiezen

Daarin staat dat het initiatiefrecht voor twee weken komt te liggen bij de grootste partij. Als die niet tot een akkoord komt, schuift dat initiatiefrecht door naar de tweede grootste partij, enzovoort. Uiteindelijk wordt de burgemeester het stemmenkanon van de grootste partij in de coalitie.

De bedoeling van die nieuwe spelregels was om burgemeesters meer rechtstreeks te laten verkiezen. Uit een evaluatie blijkt dat dat een succes was. Het aantal gevallen waarbij de burgemeester effectief de stemmenkampioen van de sterkste lijst in de coalitie is, is toegenomen met 8 procent in vergelijking met de situatie na de verkiezingen van 2018. 

67 procent van de lijsttrekkers staan ook positief tegenover deze nieuwe regels. Dat blijkt uit een bevraging van het Agentschap Binnenlands Bestuur. Toch komen er lichte aanpassingen. Dat meldt minister Crevits in een persbericht.

Initiatiefrecht schuift niet meer door

Het initiatiefrecht blijft ook in de toekomst liggen bij de grootste partij. 7 op 10 bevraagde lijsttrekkers zijn van mening dat het initiatiefrecht ervoor zorgt dat de stem van de kiezer zichtbaarder en effectiever wordt bij de coalitievorming.

Het doorschuifsysteem daarna zal wel verdwijnen. Volgens Hilde Crevits zorgde dat er in de praktijk vooral voor dat onderhandelingen soms extra lang aansleepten. Bij sommige partijen was namelijk al na enkele dagen duidelijk dat er geen coalitie zou gevormd worden, waardoor nog meer dan een week moest gewacht worden voor het initiatief naar de volgende partij ging.

1 op 3 lijsttrekkers vindt daarnaast het tijdsbestek van 14 dagen te kort, vooral in grote steden en gemeenten. Mogelijk zal dat dus ook aangepast worden.

Wil je toegang tot alle artikelen, geniet tijdelijk van onze promo en abonneer je hier!