Migranten aan de buitengrenzen van Europa krijgen voortaan te maken met ‘digitaal fort’

Een aantal projecten is op poten gezet om de buitengrenzen van Europa beter te bewaken. De reacties hierop zijn niet onverdeeld positief. Wat we zien aan de grenzen (…) is (…) een experiment voor technologieën die later ook op Europeanen worden gebruikt. En daarom moet iedereen zich zorgen maken, in zijn eigen belang,’ aldus een vertegenwoordiger van de Duitse Piratenpartij tegen de Associated Press. Een overzicht.

  • Aan de 200 kilometer lange Griekse grens met Turkije worden tijdens de ‘kalme’ pandemiemaanden veel nieuwe technologische projecten uitgerold en getest. Onderzoekers van universiteiten in heel Europa hebben in samenwerking met particuliere bedrijven deze futuristische bewakings- en verificatietechnologie ontwikkeld.
  • De bedoeling van al deze projecten is om mensen tegen te houden die illegaal de Europese Unie binnenkomen.
  • De EU heeft 3 miljard euro gestoken in (onderzoek naar) veiligheidstechnologie na de vluchtelingencrisis in 2015-16. Toen trokken meer dan 1 miljoen mensen – velen op de vlucht voor oorlogen in Syrië, Irak en Afghanistan – door Griekenland naar andere EU-landen. 
  • Een paar voorbeelden van de bewakingsinnovaties aan de grens tussen Griekenland en Turkije:
    • Een nieuwe stalen muur, vergelijkbaar met de recente constructie aan de grens tussen de VS en Mexico, blokkeert veelgebruikte doorgangsposten langs de rivier de Evros (deze scheidt de twee landen van elkaar, red.)
    • Nabijgelegen observatietorens worden uitgerust met langeafstandscamera’s, nachtkijkers en meerdere sensoren. De gegevens worden doorgestuurd naar controlecentra om verdachte bewegingen te signaleren met behulp van kunstmatige intelligentieanalyse.
    • Het geautomatiseerd bewakingsnetwerk is bedoeld om migranten vroegtijdig op te sporen en hen ervan te weerhouden de grens over te steken, met patrouilles op rivieren en op het land die gebruikmaken van zoeklichten en akoestische apparatuur met een grote reikwijdte.
    • De belangrijkste onderdelen van het netwerk zullen tegen het einde van het jaar worden opgestart, aldus politiemajoor en hoofd grensbewaking Dimonsthenis Kamargios. ‘Onze taak is te voorkomen dat migranten illegaal het land binnenkomen. Daarvoor hebben we moderne apparatuur en instrumenten nodig.’
    • Ook kan de Griekse grenspolitie nu vanuit een gepantserde truck oorverdovende geluidsexplosies afvuren. Het op het voertuig gemonteerde lange-afstands akoestische apparaat, of ‘geluidskanon’, heeft de grootte van een kleine TV, maar kan het volume van een straalmotor evenaren.
    • Er zijn proeven gedaan met door artificiële intelligentie gestuurde leugendetectoren en virtuele grenswachter-bots. 
    • Handpalmscanners registreren het unieke aderpatroon in iemands hand om als biometrische identificatie te gebruiken. 
  • Er zijn ook tests uitgevoerd in Hongarije, Letland en elders langs de oostelijke grens van de EU.

Mensenrechten

Niet alle bewakingsprogramma’s die worden getest, zullen in het nieuwe opsporingssysteem worden opgenomen. Niettemin menen mensenrechtengroeperingen en sommige politici dat de nieuwe technologie het echte oorlogsvluchtelingen onterecht moeilijker zal maken om een veilig onderkomen te vinden.

Zo heeft Patrick Breyer, een Europees Parlementslid uit Duitsland, de verantwoordelijke EU-onderzoeksinstantie voor de rechter gedaagd. Hij eist dat de details van het AI-gestuurde leugendetectieprogramma openbaar worden gemaakt. Ook drong hij er bij de autoriteiten op aan om de verkoop van de technologie via particuliere partners aan autoritaire regimes buiten de EU te voorkomen.

Ella Jakubowska, van de groep voor digitale rechten EDRi, stelde dat EU-wetgevers ‘techno-oplossingen’ gebruiken om morele overwegingen opzij te schuiven bij de aanpak van het complexe migratievraagstuk.

‘Het is zeer verontrustend dat keer op keer EU-middelen worden gestoken in dure technologieën die worden gebruikt op manieren die mensen op reis criminaliseren, ermee experimenteren en ze ontmenselijken,’ zei ze.

De muur

In vele delen van Europa zijn de migratiestromen tijdens de pandemie vertraagd, waardoor een jarenlange stijging werd onderbroken. In Griekenland bijvoorbeeld daalde het aantal binnenkomsten van bijna 75.000 in 2019 tot 15.700 in 2020, een daling van 78 procent. 

Maar de druk zal zeker terugkeren. Tussen 2000 en 2020 is ‘s werelds migrantenpopulatie volgens gegevens van de Verenigde Naties met meer dan 80 procent gestegen tot 272 miljoen. Dat is sneller dan de internationale bevolkingstoename.

Panagiotis Kyrgiannis, een inwoner van Poros, meent dat de muur en andere preventieve maatregelen de oversteek van migranten een halt hebben toegeroepen. ‘We zijn gewend dat ze oversteken en in groepen van 80 of 100 door het dorp komen,’ zei hij tegen AP. ‘We waren niet bang. … Ze willen zich hier niet vestigen. Dit alles wat er om ons heen gebeurt, gaat niet over ons.’

Lees ook: Ook Spanje heeft nu genoeg van de vluchtelingen

(jvdh)

Meer