De Vlaamse regeringsvorming zit in de laatste rechte lijn, volgens N-VA dan. Formateur Matthias Diependaele (N-VA) legt alle onderhandelingen drie dagen stil om in alle rust te werken aan ‘landingsteksten’. Daar moet dan een regeerakkoord uit voortvloeien. Al zijn er nog wat hindernissen te overwinnen.

In het nieuws: Matthias Diependaele werkt aan zijn ‘landingsteksten’, maar cd&v en Vooruit zijn voorzichtiger.

• Diependaele is er van overtuigd dat de Vlaamse regeringsvorming in de laatste rechte lijn zit. Hij heeft gevraagd om in alle rust ‘landingsteksten’ te schrijven, die het resultaat zijn van het werk in de thematische werkgroepen. De afgelopen weken werden moeilijkere onderwerpen telkens doorgeschoven naar de centrale overleggroep. Over nog niet alles is een akkoord, maar Diependaele denkt wel dat hij een goed compromis op tafel kan leggen. Daarom sprak hij eerst apart met de onderhandelingsdelegaties van N-VA, cd&v en Vooruit. Begin deze week zaten de hoofdonderhandelaars weer samen.
• Door die doorschuifmethode zien cd&v en Vooruit het wat minder rooskleurig, schrijft Het Nieuwsblad. “Er zijn nog enorm veel knelpunten over ongeveer alle belangrijke punten”, vertelt een onderhandelaar in die krant. “We hebben ongeveer dertig procent van de knelpunten opgelost. Er rest ons dus nog 70 procent”, is bij een ander te horen. De lijst waarin die knelpunten beschreven staan, zou 30 tot 40 pagina’s lang zijn.
• De aanpak van de landingsteksten van Diependaele krijgt dan ook kritiek van de rest. “Je kan ook niet zomaar alles op één hoop gooien en afvinken welke partij welke trofee krijgt”, is te lezen in Het Nieuwsblad. “Sommige thema’s verdienen gewoon een coherente aanpak, zonder meegenomen te worden in een politieke puzzel”.

Nog veel onenigheid

De details: De knelpunten zijn nog altijd dezelfde.

• Er ligt effectief een politieke puzzel op Matthias Diependaele te wachten. Onderwijs blijft een belangrijk struikelblok. N-VA en Vooruit hebben elkaar gevonden in meer controle vanuit de overheid, waarbij de regering kan ingrijpen in het onderwijsbeleid van scholen en meer toezicht houdt op de werking van inspectie en onderwijskoepels. Cd&v verzet zich daartegen: het vindt dat schooldirecties meer vrijheid moeten krijgen in hun aanpak. Maar ook tussen Vooruit en N-VA zijn er nog onenigheden, zoals de opvoedkundige taak van scholen. N-VA vindt dat vooral een prioriteit van de ouders, terwijl Vooruit daar ook een taak voor het onderwijs weggelegd ziet. De aanhoudende vraag van Vooruit om gratis warme maaltijden te voorzien is daar exemplarisch voor.
• Ook op welzijn staan cd&v en N-VA tegenover elkaar. In de kiescampagne gaf Zuhal Demir (N-VA) geregeld af op het gevoerde beleid, dat al lang door cd&v wordt geclaimd. N-VA wil een breuk met dat beleid en doet dan ook verregaande voorstellen, zoals het koppelen van het Groeipakket voor kinderen aan de kennis van het Nederlands van de ouders.
• Cd&v hoopt dan weer een overwinning te boeken op omgeving. Ondanks het Stikstofakkoord van de vorige regering, willen de christendemocraten dat herzien. Ze staan daarbij onder druk van de Boerenbond en de landelijke kiezers, die vinden dat het huidige akkoord te nadelig is voor de landbouwers. Hardliners binnen de partij, zoals Bart Dochy (cd&v), spreken stevige taal als het over de boeren gaat.
• Binnenlands bestuur is een andere belangrijke post voor cd&v. N-VA wil fusies van kleine gemeentes verplichten en wil ook de provinciebesturen afschaffen. Cd&v vreest wederom tegenstand van de landelijke achterban en hoopt die ideeën van tafel te krijgen. “Computer says no”, was het duidelijke antwoord van voorzitter Sammy Mahdi (cd&v) op
• En dan is er nog de alles overkoepelende vraag rond de begroting. N-VA ijvert voor een begroting in evenwicht tegen 2027, voor cd&v en Vooruit maakt dat minder uit. De Hoge Raad van Financiën berekende dat de Vlaamse regering meer mag uitgeven in de komende legislatuur als het dat wil. Vooruit wil dat alvast aangrijpen om een paar extra investeringen te doen, zoals in het openbaar vervoer bij De Lijn.

Wie claimt wat?

Om te volgen: Uiteindelijk draait het om de ministersposten.

• De tegenstellingen in de discussies zorgen ervoor dat de drie partijen azen op verschillende ministersposten om hun gedroomde beleid kracht bij te zetten. Zo wil Ben Weyts (N-VA) aanblijven als minister van Onderwijs, maar heeft ook Vooruit zijn zinnen daarop gezet.
• Voor welzijn is N-VA vastberaden om dat departement naar zich toe te trekken. Die job zou wel eens naar Demir kunnen gaan.
• Cd&v heeft electoraal weinig overwicht en vermoedt dus dat het vooral inhoudelijk moet inzetten op onderwijs en welzijn. De christendemocraten hopen landbouw te behouden, wat nu de bevoegdheid van Jo Brouns (cd&v) is. Of anders zien ze binnenlands bestuur ook wel zitten. Die post wordt in de ontslagnemende regering door Open Vld ingevuld, achtereenvolgens door Bart Somers (Open Vld), Gwendolyn Rutten (Open Vld) en nu Lydia Peeters (Open Vld).
• Er wacht Matthias Diependaele dus nog een flinke kluif aan denkwerk en overleg. Bij N-VA blijft men optimistisch en denkt men aan een regeerakkoord tegen 23 september. Dat is de dag waarop de Vlaamse minister-president zijn Septemberverklaring houdt. Voor Diependaele is het hopen dat hij op die dag kan speechen als het nieuwe hoofd van de regering.