Eind september loopt het mandaat van NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg af. Verschillende namen passeerden al de revue om de Noor op te volgen. Ook de Nederlandse minister-president Mark Rutte wordt genoemd, en maakt kans om de Verdragsorganisatie te gaan leiden.
‘Teflon Mark’ als nieuwe NAVO-baas? “Dat zal in grote mate afhangen van Rutte zelf”

Waarom is dit belangrijk?
De Noord-Atlantische Verdragsorganisatie werd in 1949 geboren als militair bondgenootschap tussen tien Europese landen en de twee Noord-Amerikaanse naties, de Verenigde Staten en Canada. Later sloten verschillende andere West-Europese landen zich aan, en na de val van het IJzeren Gordijn werden ook enkele Oost-Europese landen lid. Vandaag telt de NAVO 31 leden, na de recente toevoeging van Zweden.De essentie: Op BNR Nieuwsradio wordt de naam ‘Mark Rutte’ nadrukkelijk naar voren geschoven.
- Ook Bernard Hammelburg, buitenlandcommentator bij BNR, en voormalig NAVO-ambassadeur Pieter Feith, noemen de Nederlandse minister-president een kanshebber om de defensie-organisatie te gaan leiden. Wel halen ze aan aan dat Rutte zelf al verschillende keren aangaf geen interesse hebben in de job.
- “Of hij het inderdaad zal worden, zal in grote mate afhangen van Rutte zelf”, zo haalt Hammelburg aan. “Rutte onderhoudt bovendien een heel goed contact met de Amerikaanse president Joe Biden. Wat dat betreft zit hij goed”. Vooral die relatie met de VS is cruciaal: als medeoprichter van de organisatie, en in verhouding de grootste bijdrager aan de militaire slagkracht ervan, heeft het een grote zeg in wie de baas van de NAVO wordt.
- Ook Feith is niet gekant tegen Rutte als opvolger van Stoltenberg: “Hij is welbespraakt en kan naar de internationale pers eenheid en solidariteit uitstralen.” Rutte heeft bovendien de eigenschap om gelijk welke crisis te overleven. Met twaalf jaar op de teller is hij de langst zittende premier van Nederland. Zijn bijzondere eigenschap leverde hem de bijnaam ‘Teflon Mark’ op; de chemische stof teflon wordt gebruikt in anti-aanbaklagen van kookpannen; niets blijft eraan plakken.
- Wel waarschuwt oud-ambassadeur Feith meteen: tussen 2004 en 2009 was de Nederlander Jaap de Hoop Scheffer al secretaris-generaal; dit kan in het nadeel spelen van Rutte.
- Daarnaast zit met luitenant-admiraal Rob Bauer ook een Nederlander op de post van voorzitter van het Militair Comité van de NAVO. Dit comité adviseert de lidstaten over zaken als militair beleid of strategie. Daarmee staat Bauer mee aan het hoofd van de organisatie, naast Stoltenberg (die diplomatiek de leiding heeft) en de Amerikaanse generaal Christopher Cavoli. Hij is SACEUR, of Supreme Allied Commander Europe, en daarmee de militair opperbevelhebber van de NAVO.
Andere kandidaten: Rutte is niet de enige naam die genoemd wordt.
- Al een dozijn namen doen de laatste maanden de ronde, met die van Europese Commissievoorzitter Ursula Von der Leyen als laatste toevoeging. Een andere mogelijkheid is de Italiaanse ex-premier en voormalig voorzitter van de Europese Centrale Bank Mario Draghi. “Dat lijkt me een verstandige keuze. Al is hij wat aan de oudere kant”, zo duidde Hammelburg op BNR.
- Ook de Canadese vicepremier Chrystia Freeland wordt genoemd. Zij heeft Oekraïense roots, wat volgens de buitenlandcommentator “een voor- of nadeel kan zijn”. Terwijl dit van een verdere betrokkenheid met het belegerde land getuigd, kan het ook extra voer zijn voor vijandige landen om de NAVO te beschuldigen van verregaande partijdigheid.
- Verschillende andere Europese landen beschikken eveneens over goede kandidaten voor de hoogste diplomatieke zetel van de organisatie. Uit de Baltische Staten maakt Ests premier Kaja Kallas een goede beurt, Polen schuift ex-voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk naar voren. Vanuit Spanje wordt premier Pedro Sanchez aangeduid: hij is echter, net als Stoltenberg, een socialist van signatuur; iets dat in zijn nadeel kan spelen.
En België? Een Belg maakt al bij al weinig kans om NAVO-secretaris-generaal te worden.
- De kanshebbers uit België komen vooral uit blauwe hoek: zowel Sophie Wilmès (MR) als Alexander De Croo (Open Vld) beschikken over voldoende ervaring op het hoogste nationale niveau om mee te dingen naar het zitje. Maar de Belgische defensie-investeringen kunnen hen wel eens de das om doen: België komt met een investering van 1,54 procent van het bbp niet in de buurt van de door de NAVO gevraagde twee procent. Daarnaast is de kans ook klein dat de NAVO een leider met dezelfde nationaliteit krijgt als die van een van de andere toppolitici in Europa. Charles Michel, de huidige voorzitter van de Europese Raad, zit dus nog zeker tot 2024 in de weg. Al weet je maar nooit natuurlijk.