De hoge energieprijzen zet de vakbonden in Nederland en Duitsland aan om ter compensatie hogere lonen te eisen. Daardoor lijkt de gevreesde loon-prijsspiraal in de maak.

Bij een loon-prijsspiraal leiden hogere consumentenprijzen tot hogere lonen, wat de kosten verhoogt voor de bedrijven, die daarom hun prijzen verhogen. In het doemscenario ontstaat daardoor oplopende inflatie en komt de economie in een vicieuze cirkel terecht die de groei doet wegsmelten: stagflatie.

Enkele weken geleden achtten de meeste economen zo’n gevaarlijke wisselwerking onwaarschijnlijk, maar de piek van de energieprijzen maakt de mensen nu zo ongerust, dat de vakbonden onder druk van hun basis komen om hogere lonen te onderhandelen.

Duitsland

De watchers van de Europese economie houden vooral de ontwikkelingen in Duitsland in de gaten, want die kunnen richtinggevend zijn voor de rest van de eurozone. Er zijn almaar meer signalen dat de Duitse vakbonden van koopkracht de hoogste prioriteit maken, en niet van jobzekerheid.

“De stijgende prijzen treffen vooral werknemers met lagere en middeninkomens. We pleiten voor forse loonsverhogingen in de komende cao-onderhandelingen om de gevolgen van de hoge inflatie op te vangen”, verklaarde Frank Werneke, de voorzitter van de dienstenvakbond Ver.di, donderdag. Die bond vertegenwoordigt 2 miljoen Duitse werknemers.

Nederland

In Nederland zijn gelijkaardige geluiden te horen. FNV, de grootste vakbond van Nederland, eist een volledige compensatie van de inflatie, plus nog wat extra daarbovenop.

België

België is een geval apart door de automatische loonindexering. Via dat mechanisme worden lonen, pensioenen en sociale uitkeringen automatisch aangepast aan de prijzen. Daarbovenop heeft de federale regering de zogeheten loonnorm, het richtcijfer voor bijkomende loonkostenstijgingen, vastgelegd op 0,4 procent voor 2021-2022.

De koopkracht van de gezinnen is daardoor beschermd, maar bedrijven kunnen straks voor onverwacht hoge personeelskosten komen te staan. “België is, naast Luxemburg en Cyprus, het enige land met een veralgemeende automatische loonindexering. Bij een inflatie-opstoot, zoals nu weer het geval is, dreigt een loon-prijsspiraal in gang te worden gezet die onze bedrijven meteen in een nadelige positie brengt”, waarschuwt Fa Quix, topman van de textiel- en houtkoepel Fedustria.

Als de lonen in Duitsland en Nederland stijgen, heeft dat op middellange termijn ook effect op België. De loonnorm wordt immers tweejaarlijks bepaald door de sociale partners, of als ze niet eens raken zoals eerder dit jaar door de regering, en als criterium wordt daarbij de gemiddelde loonkostenontwikkeling in Duitsland, Frankrijk en Nederland genomen.

Het idee erachter is dat de loonkosten bij ons niet sneller mogen stijgen dan de ons omringende landen om onze internationale concurrentiekracht te beschermen. Maar als de Nederlandse en Duitse lonen sneller stijgen dan eerder gedacht, ontstaat er meer ruimte voor een hogere loonnorm.

(am)