Normaal gezien zou België eind dit jaar de eerste F-35-gevechtsvliegtuigen voor de luchtcomponent ontvangen. Alleen, de eerste twee exemplaren worden geweigerd: ze zouden technisch niet voldoen aan de afgesproken eisen. Dat bericht VRT NWS.

In het nieuws: De levering van F-35’s loopt vertraging op, door problemen bij fabrikant Lockheed Martin.

• België kocht in 2019 34 F-35A-gevechtsvliegtuigen aan. De A is de standaard-variant, bedoeld voor luchtmachten over de hele wereld. Lockheed Martin fabriceerde al bijna 950 exemplaren, en leverde al aan negen landen. België moest eind dit jaar volgen, maar dat lijkt dus niet te gaan lukken.
• “Op basis van de huidige planning zal de hardware klaar zijn tegen december 2023. De certificatie en kwalificatie van de software en de uiteindelijke oplevering van het vliegtuig hangen af van de resultaten van de testcampagne en worden momenteel ingeschat op het tweede kwartaal van 2024”, zo wordt een bron binnen Defensie geciteerd door VRT NWS.
• Hierdoor loopt de volledige keten vertraging op. Normaal gezien zouden de eerste twee Belgische F-35’s eind dit jaar van de band rollen en vanuit de fabriek in Fort Worth, Texas, getransporteerd worden naar de Amerikaanse Luke Airforce Base in Arizona. Daar krijgen Belgische gevechtspiloten hun opleiding. Pas tegen 2025 zouden de vliegtuigen dan naar België komen. De opleiding zal hoe dan ook vertraging oplopen, het hangt van Lockheed Martin af hoelang.

De essentie: Hoewel ze trager toekomen, zal dit geen invloed hebben op de operationaliteit.

• Tegelijk moet ook naar de Belgische luchtmacht zelf gekeken worden. De eerste F-16’s worden al uit dienst genomen, maar het is nu dus langer wachten op de opvolger. Volgens Defensie hebben de F-35-vertragingen voorlopig weinig impact op de operationaliteit van de luchtcomponent, of op de graduele operationele opbouw van de F-35.

Certificatie

De problemen: Het schoentje knelt niet zozeer bij de hard- en software zelf, maar wel bij de veiligheidsprocedures errond.

• De F-35’s gaan momenteel een hele transformatie door, naar een nieuwe configuratie, TR-3 genoemd (Technology Refresh 3). Boordcomputers en schermen worden vervangen door modernere, betere versies. Daardoor kunnen de vliegtuigen nu gekoppeld worden aan nieuwere wapens of elektronische middelen, wat ze beter maakt in de moderne oorlogsvoering.
• Alle hardware zal ook tegen eind 2023 geïnstalleerd zijn op de vliegtuigen, dus ze zijn dan eigenlijk klaar. Alleen, voor de nieuwe apparatuur ook daadwerkelijk gebruikt mogen worden, moeten ze een fors certificatieprogramma doorstaan. Dat bestaat uit heel wat verschillende testen en wel tweehonderd testvluchten. Om die allemaal uit te voeren, is tijd nodig; een half jaar, zo blijkt nu.
• Het probleem beperkt zich niet enkel tot de Belgische F-35’s. Ook de Amerikaanse luchtmacht weigert enkele jets te aanvaarden, voor die uitvoerig getest zijn. Het voordeel is wel dat de Belgische luchtcomponent de laatste, meest moderne vliegtuigen krijgt. Dat zorgt meteen dat een latere upgrade naar TR-3, die hoe dan ook kostelijk zou zijn, wordt vermeden.

Kort samengevat: Hoewel de levering van de F-35’s vertraging oploopt, is dit geen al te groot probleem. Op dit moment blijven de F-16 instaan voor de missies boven en buiten België, en de indienstneming van de F-35 blijft ondanks de vertragingen in stand. Daarnaast zal België, eens alle vliegtuigen zijn gearriveerd, over een uniforme vloot beschikken, en moeten geen dure upgrades worden bekostigd achteraf.