Ecolo-boegbeeld en staatssecretaris voor Gelijke Kansen Sarah Schlitz haar lot binnen de regering hangt aan een zijden draadje. Schlitz werkte zichzelf in de nesten met manifeste leugens tegenover de Commissie Verkiezingsuitgaven in de Kamer, en zit nu in een hoogst penibele, en politiek vernederende positie: de meerderheid weigerde haar een vrijgeleide te geven, waardoor ze nu een week lang moet zweven tussen ontslag en blijven zitten. Nadat premier Alexander De Croo (Open Vld) haar eerst kwam verdedigen in de Kamer, pikten verschillende fracties van de meerderheid de feiten toch niet: niet alleen had ze manifest de regels overtreden rond overheidscommunicatie door op een pak campagnes haar persoonlijke logo te laten zetten, daarover bleek ze nadien ook gelogen te hebben in de Kamer. N-VA-Kamerlid Sander Loones eiste ontslag. In de vooravond volgde een schorsing van de zitting, en de MR wilde de zaak niet zomaar laten passeren. Schiltz werd andermaal geroepen, maar overtuigde niet in het meerderheidsoverleg. Een week lang zweeft Schlitz nu politiek tussen leven en dood, met als dreigement dat “als blijkt dat ze gelogen heeft, ze moet gaan”. Een onmogelijke situatie, zeker voor partijen Groen en Ecolo, die zich vaak als morele ridder opwerpen.

In het nieuws: Eerst kwam er een reddingsoperatie van premier De Croo, zo leek toch, voor zijn staatssecretaris.

De details: Vervolgens kregen Ecolo en Schlitz de boodschap van ‘curatele’: gedurende één week mag er niets meer gebeuren, of “het vertrouwen is weg”. Behoorlijk ongezien in de Wetstraat.

• “De meerderheid kwam samen, en we hebben haar heel veel vragen gesteld. We geven haar nu ‘voorwaardelijke steun’, als er zich nieuwe feiten voordoen, of als blijkt dat haar uitleg niet klopt, dan moet ze de eer aan zichzelf houden“, zo verklaarde Open Vld-fractieleider Maggie De Block gisterenavond, na afloop van overleg tussen de zeven fracties van Vivaldi in de Kamer.
• Een redelijk ongeziene toestand: een minister of staatssecretaris, waarvan de eigen fractie (in deze Groen-Ecolo) weigert de steun in te trekken, terwijl de andere meerderheidspartijen fors twijfelen of die staatssecretaris niet moet gaan. En vervolgens die staatssecretaris één week “voorwaardelijk” laten vrijuit gaan: een week waarin ze politiek de betrokkene verder laten spartelen, en eigenlijk een open uitnodiging geven aan oppositie en de pers, om verder te duwen.
• Maar dat is exact wat gebeurde met Sarah Schlitz (Ecolo), de 36-jarige Luikse die uit een politieke dynastie komt: haar grootvader was burgemeester in de vurige stede. Nochtans had Schlitz zichzelf al die ellende kunnen besparen, had ze de waarheid niet zoveel geweld aangedaan, dinsdag in de Kamer, voor de Commissie Verkiezingsuitgaven. Daar verklaarde Schlitz namelijk het volgende:
  • “Ik handelde te goeder trouw.”
  • “Het was een blunder.”
  • “We proberen een andere identiteit te ontwikkelen, naast die van mijn partij.”
  • “Maar dat plaatsten van mijn logo’s op de affiches was een vergeetachtigheid van mijn kabinet.”
• Het eigen persoonlijke logo van Schlitz dook de afgelopen jaren te pas en te onpas op in posters, mails en aankondigingen van infocampagnes en tentoonstellingen waar het kabinet van Schiltz subsidie voor gaf. Sander Loones (N-VA) bond de kat de bel aan: dit mag niet volgens de regels van de verkiezingsuitgaven.
• De Commissie oordeelde licht: een vermaning in het Staatsblad was het enige wat Schlitz na haar uitleg kreeg. Excuses leken te volstaan. Alleen dat was buiten La Dernière Heure gerekend, de krant kreeg de ‘subsidiegids’ in handen die vanuit het kabinet Schlitz was opgesteld, om te duiden aan welke regels een aanvrager moest voldoen om staatssteun te krijgen van de staatssecretaris. Daaruit bleek dat het logo plaatsen een expliciete vereiste was: geen ‘vergeetachtigheid’ of een ‘blunder’, maar een ingebakken voorwaarde, die manifest de overheidsregels schond.
• Pas na haar doortocht in de Commissie, maar voor premier Alexander De Croo (Open Vld) kritische vragen kreeg van Loones in de Kamer, gisterenmiddag, paste het kabinet Schlitz ook plots de regels in die gids aan.
• De premier stond dus voor een lastige opgave. “Er staat dus zwart op wit dat mevrouw Schlitz gevraagd heeft om het logo te gebruiken, terwijl ze dinsdag verzekerd heeft dat ze dat nooit
  gedaan heeft. Dat was dus gelogen. Is dat de stijl van uw regering?”, zo sneerde Loones naar De Croo.
• Daarbij nam de eerste minister wel de verdediging op van Schlitz, maar met een caveat: “Ik stel vast dat de staatssecretaris haar fout heeft erkend in de Commissie en hiervoor haar verontschuldigingen heeft aangeboden. Het lijkt mij dan ook logisch dat als er niet-toelaatbare zaken in een subsidiegids staan, die gids wordt aangepast. (…) Maar laat mij duidelijk zijn, dergelijke zaken zijn in mijn ogen niet voor herhaling vatbaar.”
• Met die uitleg nam Loones geen genoegen, hij diende een motie in om het ontslag van Schlitz te vragen. Binnen de meerderheid bleek plots dat alvast de MR niet zo mild oordeelde als de premier: de zitting werd geschorst en er volgde overleg. Schlitz zelf kwam afzakken naar de vergadering om de fractieleiders van de meerderheidspartijen tekst en uitleg te geven. Ook daar volgden weer excuses.
• Maar Schlitz overtuigde niet bepaald. Niet alleen de MR, maar ook PS en Vooruit toonden zich kritisch. Groen en Ecolo gingen zwaar in het defensief. Alleen, de staatssecretaris leek niet in staat de nodige helderheid te verschaffen. Tegelijk wilde niemand hierover echt een regeringscrisis: de groenen hielden duidelijk vast aan hun regeringslid. En de oudste regel over ontslag in een regering geldt nog steeds: het is de eigen partij die dat moet geven, niemand anders.
• Zo overleefde Schlitz, maar met een voor Ecolo bittere nieuwigheid: de meerderheid weigerde om “tot de orde van de dag” over te gaan, door een motie van hoogdringendheid. Zo blijft Loones z’n motie nog een week lang zweven, een week waarin Schlitz dus “voorwaardelijk” mag aanblijven.

De essentie: Dit vreet aan het cleane imago van de groenen, net op moment dat het brandt over deontologie in de Wetstraat.

• De timing voor Groen en Ecolo kan moeilijk slechter: de onthullingen over de pensioenen hebben een bijzonder kritisch klimaat doen ontstaan over de zeden en gewoonten van de politieke kaste. Daar komt nu een staatssecretaris bij die duidelijk, maar vooral op systematische wijze, de regels over overheidscommunicatie schond, en daarna er niet de waarheid over kwam vertellen.
• Dat staat diametraal op het imago dat de groenen jarenlang cultiveerden, waarbij ze niet als traditionele partij aan politiek zouden doen, maar een ethisch kompas hanteren dat qua waarden en normen strakker vaart. De houding die pakweg Kristof Calvo (Groen) neemt in heel het pensioenschandaal, met zijn herhaald aandringen om “de stal uit te mesten” en een algemene hervorming van het statuut te bekomen, is daarbij een goed voorbeeld.
• Alleen, door halsstarrig aan Schlitz vast te houden, krijgt dat imago een flinke deuk. Zeker omdat de staatssecretaris in het verleden al niet uitblonk in sterke communicatie. Haar beleidsbrief waarmee ze zich introduceerde bleek enkel in het Frans opgesteld, en onder meer de benoeming van een regeringscommissaris met hoofddoek bij het Instituut voor Gelijkheid van Mannen en Vrouwen en ook een wandeling van een actiegroep waar mannen niet welkom waren, bleken telkens moeilijk uit te leggen.
• Zo sijpelt ook hier de woke-discussie overigens weer in het debat: zeker voor de MR van Georges-Louis Bouchez is Schlitz de verpersoonlijking van een politiek waar ze van gruwen, als het over het woke-thema gaat. De gretigheid waarmee ze het ontslag eisten van Schlitz, deed de groenen hun stekels opstellen.
• Maar dat de socialisten tegelijk ook gas gaven, is even tekenend: al veel langer is men aan de Keizerlaan, op de beide verdiepen waar de socialistische voorzitters huizen, het beu om het morele vingertje van Ecolo en Groen te moeten slikken in allerlei dossiers. Een vrije aftocht werd dus ook hier Schlitz niet gegund.
• Op de achtergrond speelt ook dat andere staatssecretarissen of ministers, om Eva De Bleeker (Open Vld) niet te noemen, voor veel minder moesten gaan. De Bleeker gaf geen foute info mee in de begroting, zo bleek achteraf, en nog veel minder loog ze tegen de Kamer. Dat geldt in extenso ook voor Meryame Kitir (Vooruit), die vorig jaar vervangen werd door Caroline Gennez (Vooruit). Alleen, cruciaal verschil voor beiden: hun partij zelf steunde hen niet langer.
• De vraag rijst zo wel of staatssecretaris Schlitz niet beter de eer aan zichzelf houdt, wil ze haar politieke familie voor verdere schade behoeden: de week ‘probatie’ is op z’n minst een uiterst vernederende maatregel. Maar erger: de oppositie slijpt nu de messen. Er is immers bloed in het water.

Om te volgen: Het is nu weer N-VA versus Open Vld, in de Vlaamse regering. Maar of de soep deze keer zo heet wordt gegeten als opgediend?

• Het zit er al een tijdje aan te komen: een clash over de subsidie op grote installaties van zonnepanelen, via de daaraan verbonden groenestroomcertificaten. Dat is een erfenis uit het verleden, toen groene stroom nog lang niet zo rendabel was: wie tegenwoordig zonnepanelen legt, kan niet meer rekenen op zulke royale staatssteun.
• Het is uiteindelijk de consument, die via zijn factuur die steun betaalt. Daar wilde minister van Energie Zuhal Demir (N-VA) in volle energiecrisis komaf mee maken: dat zou vooral een aantal grote industriële spelers zoals Katoennatie van miljonair Fernand Huts treffen, maar “de burgers helpen de factuur te betalen”, zo stelde Demir.
• Alleen, nu het zover is, ligt Open Vld dwars. En eigenlijk cd&v ook wel wat, maar ze laten vooral deze keer Bart Somers, de liberale vice-ministerpresident de kastanjes uit het vuur halen.
• Somers herhaalt al weken dat die certificaten afschaffen juridisch hoogst onzeker is, dat het eigenlijk ook woordbreuk is naar die investeerders toe, en dat veel meer organisaties en bedrijven er van profiteren dan Demir denkt. “Problematisch”, zo stelde hij voor de ministerraad van vandaag, waarop Demir haar plan erdoor wilde krijgen.
• Beiden bikkelden de afgelopen tijd ook over hoeveel bedrijven nu getroffen zouden worden. Demir had het aanvankelijk over 200, Somers kwam plots met 2.200 gedupeerden, Demir had het begin deze week uiteindelijk over 900.
• Tegelijk zou Demir Demir niet zijn als ze niet fel blijft vechten voor haar dossier. Net voor de ministerraad van de Vlaamse regering gaf ze nog een sneer: “Het is onvoorstelbaar dat collega’s liever de werkende middenklasse extra belastingen en taksen opleggen, dan oversubsidies stop te zetten voor grote bedrijven. Afgelopen week de extra CO2-taks, morgen de BTW-verhoging op renovatie en overmorgen een kilometerheffing voor iedereen die naar zijn werk rijdt met de wagen? Nee, nee, nee. Stop met de middenklasse plat te bombarderen met taksen. Open VLd heeft het dossier al drie keer goedgekeurd, ik denk dat de voorbije maanden vooral veel gelobbyd is en sommigen zijn daar blijkbaar gevoelig voor.”
• Hoe dan ook gaat het niet om peanuts, maar zo’n 1,2 miljard euro in totaal aan staatssteun. Daar mag al eens voor gelobbyd worden: ook N-VA kreeg de afgelopen weken te maken met druk om het plan toch te laten varen.
• Maar het is vooral het gebrek aan een juridisch robuust kader dat ook wel wat mensen bij de N-VA doet twijfelen. Een stikstof-bis lijkt hier dus niet in de maak: bij de Vlaams-nationalisten wil men het niet op de spits drijven.
• Eerder lijkt het erop dat men naar een alternatieve methode zal zoeken om toch iets te doen aan de energiefactuur, zoals beloofd. En ook Open Vld is vragende partij voor nog wel wat dossier.
• Zo blaast minister van Mobiliteit Lydia Peeters (Open Vld) plots het stof van onder het rekeningrijden, een oud idee waar al veel over gebikkeld is. N-VA loopt daar niet bepaald warm voor. De regeling werd in een vorige Vlaamse regering afgevoerd, na forse kritiek op de plannen van toen minister van Mobiliteit Ben Weyts (N-VA). In het huidige regeerakkoord staat expliciet dat het er niet komt. 

Gespot: Veel ministers en héél veel geld, op en voor het Jubelpark in Brussel.

• Het was over de koppen van een reeks ministers lopen, gisteren bij de voorstelling van de grote renovatie van het Jubelpark. Die staat in het teken van 200 jaar België in 2030: dat moet stevig gevierd worden volgens Vivaldi, en daar mag dus wel wat geld tegenaan gesmeten worden om de site, destijds gebouwd door koning Leopold II, om 50 jaar België te vieren, opnieuw op te smukken.
• Zeker voor staatssecretaris voor Relance én Wetenschapsbeleid, Thomas Dermine (PS), kwam alles samen: niet alleen is hij bevoegd voor een paar van de musea op de site, maar hij wist ook Europees relancegeld los te peuteren voor de opsmuk.
• Daarnaast kwamen ook federale ministers Vincent Van Peteghem (cd&v), Karine Lalieux (PS) en zelfs Ludivine Dedonder (PS) (er is een militair museum op de site) opdraven. En de onvermijdelijke staatssecretaris Mathieu Michel (MR), die via zijn regie der gebouwen geld ophoest. Daarnaast uiteraard Brussels minister-president Rudi Vervoort (PS) die er miljoenen tegenaan smijt uit de Brusselse koffers en tenslotte nog Europees commissaris Johannes Hahn, die mee betaalt dus.
• De vier musea die er zijn op de site, het Museum voor Kunst en Geschiedenis, het Koninklijk Legermuseum, het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium en Autoworld moeten volgens Dermine “een landmark worden waar elke toerist in Brussel langs wil lopen”.
• Ook premier De Croo sprak eerder al in overdrive over een “moonshot”, een hyperambitieus project om het land naar een hoger niveau te tillen.
• Wat het allemaal moet kosten? Wel, het gaat finaal richting een verbluffende 250 miljoen euro, waarvan er nu al een budget klaar is van 155,9 miljoen. Daarvan komt zo’n 75 miljoen uit de federale kas, via de Regie der Gebouwen, en nog eens 80 miljoen uit het Beliris-fonds van Brussel. De rest moet nog bijeengeschraapt worden. Niet evident in de huidige budgettaire tijden, maar daar lag men bij de voorstelling niet bepaald wakker van.

Op de agenda: De hoogmis van de Noordzee, met hogepriester Alexander De Croo (Open Vld).

• “Let’s unlock our offshore ambitions, as we transform the North Sea into Europe’s largest green power plant”. Met een pak ronkende slogans roept de Belgische regering maandag een hele groep landen van rond de Noordzee bijeen in de koningin der badsteden, Oostende, voor een North Sea Summit. Het moet een stevige PR-show worden voor De Croo en zijn minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen).
• Het wordt celebrity-spotten in Oostende, met veel schoon volk: naast Ursula von der Leyen, de voorzitter van Europese Commissie, worden ook president Emmanuel Macron uit Frankrijk, premier Rishi Sunak uit de UK, premier Jonas Gharstor uit Noorwegen en ook ministers uit Denemarken, Ierland en Nederland verwacht. Het enige opvallende niet-Noordzee-land dat ook komt is Luxemburg.
• Premier Xavier Bettel van Luxemburg wilde absoluut mee komen praten: zij willen op de Noordzee ook een eigen windmolenpark, of minstens flink gaan investeren.
• Het idee van de conferentie is redelijk simpel: alle windmolenparken op de Noordzee met kabels connecteren, om zo veel meer permanent stroom te voorzien. De Croo legt het origineel initiatief daarvoor bij Van der Straeten, die met Denemarken een deal sloot om hun netwerk met dat van de Lage Landen te verbinden.
• Alleen, dat project op zich kost 3,6 miljard, volgens De Tijd, en gaat België 1,4 miljard kosten. Dat komt via Elia op de energiefactuur van alle Belgen. En vervelender: het project dreigde volgens de CREG, de waakhond, niet rendabel te worden. Dat is wél het geval als het één groot net wordt, en er nog veel meer stroom kan uitgewisseld worden.
• Vorig jaar was er al een soortgelijke top in Esbjerg in Denemarken. Daar bleek dat men gaat opteren voor een reeks energie-eilanden op de Noordzee, om de verbindingen te leggen. De Croo is erin geslaagd om de coalitie nu nog fors uit te breiden, met Frankrijk, Ierland, het VK, Noorwegen en zelfs Luxemburg. Dat zou de zaak veel rendabeler moeten maken op termijn.
• De cijfers van de toekomstige ambities doen alvast duizelen: de originele coalitie sprak al van tegen 2050 liefst 150 gigawatt groene stroom kunnen opwekken. Dat zijn ruwweg 150 kerncentrales. Vermoedelijk wordt dat cijfer in Oostende nog veel groter, als target. Kwestie van een groene toekomst lekker ambitieus te kunnen neerzetten.
• Grote winnaar van die ambities lijken voorlopig de twee Belgische baggerbedrijven, Jan De Nul en DEME, van Ackermans en Van Haaren. Die mogen voor in totaal bijna 2 miljard aan infrastructuurwerken voor het eiland en de kabels gaan uitvoeren. De factuur is andermaal voor de gezinnen, via de stroomfactuur. Beide bedrijven betalen mee de top, die 1 miljoen euro kost.

Opvallend: Oekraïnse vluchtelingen bewijzen pijnlijk hoe verschillend de arbeidsmarkt ineen zit.

• Deze week beslist in het Vlaams Parlement: de Oekraïense vluchtelingen in Vlaanderen moeten zich verplicht gaan inschrijven bij de VDAB. Op die manier wil men veel meer vluchtelingen aan het werk krijgen.
• De Europese vergelijking is immers pijnlijk: overal in Europa werden het afgelopen jaar Oekraïners ondergebracht, maar nergens zijn er zo weinig aan de slag als in België. De verklaring is simpel: ze kunnen vrijwel meteen van een royaal leefloon genieten, en hoeven dus niet (legaal) aan de slag. In Nederland is ondertussen meer dan 80 procent van de Oekraïners wél aan het werk.
• In Vlaanderen stopt dat systeem nu, omdat men via de regio’s kan beslissen om die inschrijving verplicht te maken. Iedereen in het Parlement was het daarover eigenlijk eens, alleen oppositiepartij PVDA onthield zich.
• Zo dreigt straks wel een stevig verschil te ontstaan tussen de ongeveer 35.000 Oekraïners die in Brussel en Wallonië verblijven en 25.000 landgenoten die in Vlaanderen wonen. De vluchtelingen zullen via de gemeente- en stadsbesturen op de hoogte gebracht worden van de verplichting. En er is een stok achter de deur: er komen afspraken met de lokale OCMW’s, die zo’n inschrijving kunnen verplichten, en eventueel sancties opleggen als ze dat niet doen. Zo kan een gedeelte van het leefloon straks ingehouden worden.
• De arbeidsmarkt in Vlaanderen is hoe dan ook veel krapper dan in Wallonië of Brussel: met werkloosheid onder de 5 procent in veel regio’s schreeuwt men om arbeidskrachten. Bovendien zijn Actiris en Forem, de tegenhangers van de VDAB in Brussel en Wallonië ook veel minder streng in opvolging en controle van werkzoekenden.