Lahbib belde smekend PS-kopstukken op, maar voorlopig geven ze op links front niet af: topoverleg via whatsappjes tussen partijvoorzitters Vivaldi loopt over compromis

Lahbib belde smekend PS-kopstukken op, maar voorlopig geven ze op links front niet af: topoverleg via whatsappjes tussen partijvoorzitters Vivaldi loopt over compromis
Hadja Lahbib (MR) – NICOLAS MAETERLINCK/BELGA MAG/AFP via Getty Images

“Geen vrije baan”, zo is vandaag het ordewoord bij vier partijen van Vivaldi voor minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib (MR). Die kreeg een onverwachte levenslijn, door de crisis dit weekend in Rusland: prompt verschoof de aandacht, met crisismeetings én een Europese raad vandaag voor Lahbib. Maar daarmee is ze niet gered. Vrijdag probeerde de MR alle regeringspartners op één lijn te krijgen, achter een verklaring die Lahbib moest uitspreken. De rest weigerde. De afgelopen dagen belde Lahbib ook PS-kopstukken, haar oude netwerk, om begrip te bepleiten. Een techniek die ze ook al met Pascal Smet (PS) probeerde, nadat ze hem onder de bus had gegooid. Het viel op een koude steen bij de rode partijen, die vandaag niets anders dan een perfect examen eisen van Lahbib. Binnen de meerderheid zijn de voorwaarden geschetst: “Volledigheid, nederigheid én introspectie”, zo wordt verwacht. Binnen de whatsapp-groep van de voorzitters van Vivaldi stuurt men erop aan de woorden “fouten”, “verantwoordelijkheid” en “correcte informatie” deze keer te horen zijn bij Lahbib. Want er was dit weekend ook paniek in de Vivaldi-rangen: cd&v-voorzitter Sammy Mahdi, die bijzonder weinig contacten onderhoudt, belde plots de afgelopen dagen al zijn collega-voorzitters op, met een smeekbede de regering niet te laten vallen. De cd&v-voorzitter zijn lot zou immers snel bezegeld kunnen zijn, als er nu verkiezingen komen. De anderen zoeken nu een compromis.

In het nieuws: Vanavond om 17 uur komt Hadja Lahbib (MR) naar de Kamer.

De details: De minister van Buitenlandse Zaken moet haar vel redden met een doortastend optreden. Doet ze dat niet, dan zit Vivaldi met een huizenhoog probleem.

  • “Ze heeft heel haar oude netwerk afgebeld. Plots kregen ze allemaal een telefoontje. Met de vraag om toch ‘begrip te tonen’, bijna smekend. Maar zo werkt het niet hé. Ze heeft vrij koud de boodschap gekregen dat ze het zelf zal moeten doen, overtuigen in de Commissie.” Een hoge bron bij de Franstalige socialisten is duidelijk: geen vrije baan voor Lahbib.
  • Een hoge bron bij de Vlaamse socialisten beaamt: “Dat gaat nu niet meer pakken hoor. Ze kan proberen Ahmed Laaouej (de PS-fractieleider in de Kamer, red.) zoveel te bellen als ze wil, maar het is nu wel wat laat.”
  • Bij Vooruit smaakt het charme-offensief dat Lahbib persoonlijk voert ook wel wat bitter. Want ze erkennen er een patroon in: ook Pascal Smet (Vooruit) kreeg een dergelijk telefoontje. Nadat hij als staatssecretaris van Internationale Betrekkingen met Lahbib in het oog van de storm over de Iraanse visa terecht was gekomen, probeerde hij zelf de minister van Buitenlandse Zaken te bellen, om even af te stemmen. Eerst weigerde die op te nemen, een tweede telefoontje, voor ze zelf naar de Kamer moest, leverde enkel een tirade op van Lahbib, die de lijn dichtgooide.
  • Vervolgens hakte ze in de Kamer op donderdag keihard in op Smet, en gooide hem compleet onder de bus. Vrijdag moest Smet daarop zelf naar het Brusselse Parlement, voor tekst en uitleg. Daarvoor belde Lahbib hem op: “Of ze geen akkoordje konden maken?“. Daar ging Smet niet op in: in het weekend nam hij uiteindelijk zijn politieke verantwoordelijkheid, en vertrok als staatssecretaris.
  • Dat Lahbib haar ‘oude vrienden’ bij de socialisten nu contacteert, wordt eigenlijk meer als beledigend ervaren. Zeker omdat de voormalige RTBF-journaliste haar netwerk voor haar job als minister van Buitenlandse Zaken bij de MR, eerder op links zat in Brussel. In februari 2021 kreeg ze de opdracht om de kandidatuur van Brussel als culturele hoofdstad van Europa in 2030 te trekken, samen met toneelman Jan Goossens. Haar opdrachtgevers toen? Brussels minister-president Rudi Vervoort, uiteraard een PS’er, diezelfde Pascal Smet, én Brussels burgemeester Philippe Close, ook van de PS.
  • Toen Lahbib in juli 2022 plots Sophie Wilmès (MR) op buitenlandse Zaken opvolgde, voor de Franstalige liberalen, was dat voor velen een verrassing van formaat. Op de vraag of ze dan liberaal was, antwoordde ze, dat ze “niet links of rechts was, maar vrij“.
  • Maar het oude netwerk, dat onder meer ook via de loge loopt, lijkt niet bereid om Lahbib nu veel te gaan toespelen. De manier waarop alles is gespeeld, met name de felle aanval vanuit de MR op Smet, en de parmantige houding plus warrige uitleg waarmee Lahbib voor de Kamer verscheen vorige week: het is te veel om een vrijgeleide te geven.

Opvallend: De omstandigheden zaten plots wél weer mee voor Lahbib, dit weekend.

  • De huidige partij van Lahbib, de MR, deed er de afgelopen dagen ook alles aan om toch maar Lahbib te kunnen redden. Zo eiste David Clarinval, de vicepremier van de MR, op vrijdag plots dat de crisis rond Lahbib zou worden opgelost, voor er verder kon vergaderd worden met de kern, in het weekend, over de fiscale hervorming. Er moest een tekst komen, door iedere regeringspartij gevalideerd, die Lahbib dan maandag kon brengen voor de Kamer.
  • Maar die chantage ging niet op: de rest, onder impuls van PS’er Pierre-Yves Dermagne en Ecolo-vicepremier Georges Gilkinet in de kern, weigerde op die vraag van de MR in te gaan. Lahbib moest zelf maar haar teksten schrijven, om een deftige politieke knieval te maken. “Als ze dat al niet kan, kan ze zeker niet haar job als baas van heel de Belgische diplomatie aan.”
  • Clarinval moest dus met de staart tussen de benen terug, en verscheen toch op de discussie over de fiscale hervorming: ook Bouchez durfde het niet langer keihard te spelen. In de week had die nog hoog van de toren geblazen, “Lahbib had geen enkele fout gemaakt, dus waarom zou ze excuses aanbieden?” was zijn lijn. Maar bij de MR begon het te dagen dat de vier linkse partijen het meenden.
  • Een dag later veranderde de context compleet: in Rusland rukten de Wagner-huurlingen plots op naar Moskou, de hele wereld keek verbijsterd en angstig toe. Politiek dier premier Alexander De Croo (Open Vld) rook z’n kans: hij ging meteen vol door op die crisisstemming, toonde zich ‘staatsman’ en riep zowaar een Veiligheidsraad samen op zondag. Dat daar bitter weinig te vertellen viel, deed er niet toe: Lahbib kreeg de kans om zich ook als ‘leider in crisis’ te tonen.
  • Feilloos voerde de voormalige tv-presentatrice vervolgens zondag de doorstep-interviews uit aan de Zestien, op de juiste toon voor wat een imminente crisis leek: “We hebben alle Belgen, de 780 in Rusland, kunnen contacteren. We bestuderen de gebeurtenissen in Rusland, en de consequenties op het terrein.”
  • Alleen: nog geen 24 uur later was de hele Russische ‘rebellie’ verdampt. Vandaag is er nog een Europese raad van ministers van Buitenlandse Zaken in Luxemburg, waar Lahbib ook naartoe gaat: de commissie in de Kamer waar ze verwacht wordt, is zo verlaat naar 17 uur. De MR zal niet nalaten straks de crisis te benadrukken, maar doordat de Wagner-rebellie alweer voorbij is, is andermaal de focus gedraaid, en ligt die weer op Lahbib en haar capaciteit om de Kamer gesust te krijgen.
  • Vanuit de kern kwamen er ook geen verdere afspraken, wat tot wat ergernis bij de partijvoorzitters van Vivaldi leidde. Die begonnen dan maar te discussiëren over een compromis rond wat Lahbib haar houding moest zijn.

De essentie: PS, Vooruit, Ecolo én Groen verwachten een duidelijk, helder betoog. Maar tegelijk zijn een pak partijen aan het sussen, om een crisis te vermijden.

  • Vanavond moet Lahbib dus overtuigen, op eigen houtje. Een eerste optreden, plenair in de Kamer, leverde een salvo aanvallen op aan de Brusselse regering en elk afschuiven van verantwoordelijkheid. Een tweede optreden, in de Commissie, werd een warrig en emotioneel betoog, plus opnieuw geen opnemen van verantwoordelijkheid.
  • Voor de schermen waren afgelopen weekend vooral PS en Ecolo opnieuw duidelijk: Lahbib moet overtuigen, op eigen houtje. Ook Groen-fractieleider Wouter De Vriendt onderstreepte dat nog eens in De Zevende Dag: “Ze trekt morgen (vandaag, red.) naar de Kamer zonder een meerderheid achter haar”.
  • In hetzelfde programma was ook Paul Magnette (PS) duidelijk: “Mevrouw Lahbib heeft in opdracht van Bouchez gehandeld, ze was een instrument van hem. Ze hebben deze zaak gebruikt om de Brusselse regering aan te vallen. Nu moet Lahbib aantonen dat zij een onafhankelijk minister is en niet de woordvoerder van haar partijvoorzitter. En zelfs dan wil de PS haar nog wel wat laten bengelen: “De motie van wantrouwen van de oppositie moet pas donderdag gestemd”, zo laat men fijntjes weten.
  • Achter de schermen was zeker aan Vlaamse kant een heel ander signaal te horen. Zo belde cd&v-voorzitter Sammy Mahdi plots een hele reeks van z’n collega-partijvoorzitters binnen Vivaldi én premier De Croo op, met één duidelijke boodschap: “Geen verkiezingen nu. Want dan wint enkel het Vlaams Belang.” Mahdi, die anders bijzonder spaarzaam is in contacten met collega-voorzitters, wilde een “de-escalatie”: het is duidelijk dat de cd&v-voorzitter absoluut niet klaar is voor verkiezingen. Indien zijn partij haalt wat de peilingen zeggen, rolt zijn kop.
  • Vanmorgen was die oefening verder aan de gang. Op Radio 1 ging Open Vld-vicepremier Vincent Van Quickenborne al de contouren schetsen van waar Lahbib zich aan moet houden: “Volledigheid, nederigheid en introspectie“, noemde die als de drie elementen die ze moet tonen.
  • In de Whatsappgroep van de Vivaldi-partijvoorzitters gingen wat voorstellen heen en weer die in dezelfde lijn liggen: in haar openingsverklaring zou ze het over “fouten” moeten hebben, maar ook “haar verantwoordelijkheid nemen”. En tenslotte wil men vooral dat ze transparant over alles communiceert, en geen bochten meer neemt. Daarbij sturen ook Open Vld en Vooruit duidelijk aan op een consensus, eerder dan een conflict.

Ten gronde: Lahbib zal het hebben over de Staatsveiligheid. Om over OCAD toch wat te kunnen zwijgen.

  • Bijzonder vervelend voor de minister van Buitenlandse Zaken: in haar eerste optreden voor de Kamer stelde ze letterlijk het advies van OCAD te hebben ingewonnen, voor ze de visa gaf. In de tweede zitting moest ze dat bijsturen, en danste ze rond de kwestie, door te stellen dat dat advies over het bezoek in Brussel ging.
  • Maar de tijdslijn is dodelijk: de visa kwamen er 8 juni, de OCAD-aanbevelingen op 9 juni. Net daarom dienden N-VA en Vlaams Belang hun motie van wantrouwen in: de minister had gelogen.
  • In haar verdediging, die al ruim lekte aan de Franstalige pers, wordt nu de nadruk gelegd op de Staatsveiligheid, die wél op tijd hun advies gaf, wat nodig was. Daarover worden hele tijdslijnen gemaakt: het is duidelijk dat Lahbib daar haar verdediging op zal bouwen, om het OCAD-verhaal te kunnen counteren. Als de Vivaldi-voorzitters het eens raken, over een compromis, zal dat verhaal dan volstaan om de minister verder te laten gaan, oppositie of niet.
  • Bijkomend lastig vandaag voor Lahbib is overigens een artikel in de Italiaanse krant Corriere della Sera, over Qatargate. Daarbij worden grote vragen gesteld over de onafhankelijkheid van het Belgische gerecht, maar wordt plots ook Lahbib in combinatie met Qatargate genoemd. Zij had immers als minister van Buitenlandse Zaken tijdens het WK in Qatar ook contacten met politici daar, die gelinkt zijn aan het onderzoek.

The Big Picture: Vivaldi met horten en stoten verder.

  • Dat Vivaldi ondertussen enkel nog met haken en ogen aan elkaar hing, bewees het fysieke incident tussen vicepremiers Frank Vandenbroucke (Vooruit) en Van Quickenborne dat vorige vrijdag lekte, en tot felle reacties leidde. Beide heren legden het bij op de kern dit weekend, met een stevige knuffel.
  • Zand erover zou je denken, maar het geheel laat sporen. Want bij Vooruit nemen ze het de premier bijzonder kwalijk dat hij er vrijdag opsprong en met een heus statement kwam, om de aandacht op de zaak te zetten, en de houding van Vandenbroucke “ontoelaatbaar te noemen”. Zelf ontkende die vrijdag al voor de camera’s van VTM en VRT dat het om een echte fysieke confrontatie was gegaan, een “hand op de arm”, was de uitleg die Vooruit bleef geven.
  • Dat men vanuit de regering dit non-incident lekt, dat is voor ons toch echt de verantwoordelijkheid van de premier”, was bij de Vlaamse socialisten achteraf te horen.
  • En opvallend, het onbegrip voor die houding van de eerste minister, om zelf het incident tussen twee vicepremiers aan te blazen, werd zelfs in zijn eigen Open Vld op vragen onthaald: waarom was dit nu nodig?

Nog te volgen: Engie en Vivaldi deze week met een akkoord?

  • De Croo probeerde dit weekend ook nog een andere verhaallijn te zetten: een bijna-akkoord met Engie, die altijd gezegd hadden voor eind juni te willen afronden met hun onderhandelingen over de kostprijs van het nucleaire afval, werd plots opgepompt, zonder enige concreet nieuws. Er was “een belangrijke doorbraak” bereikt in de onderhandelingen, zo klonk het.
  • Wat dat dan precies was, kon niet verteld worden omdat “Engie beursgenoteerd is”: een zeer bizarre redenering in het weekend, op een moment dat de beurs net gesloten is. Hoe dan ook: deze week wordt daar finaal een akkoord verwacht. Meer nieuws was er eigenlijk niet. En de kernvraag al zeker niet: hoeveel zal Engie nu ophoesten als maximumfactuur voor de opkuis van de kerncentrales, en in welke vorm?
  • Zeker voor Ecolo en Groen dreigt dat een bittere pil te worden: “Elk plafond op die maximumfactuur voor Engie zal altijd te laag zijn voor Ecolo-voorzitter Jean-Marc Nollet, dat weten we nu al. Ze hebben dat zelf maandenlang opgepompt, en gaan dus nu hun communicatieve aftocht ook maar zelf moeten organiseren, zo vrezen we”, vertelt een hoge bron binnen Vivaldi daarover.

Opvallend: Paul Magnette (PS) herhaalt publiek wat hij in 2020 al vertelde aan Bart De Wever (N-VA).

  • “Wallonië, met Brussel erbij: zéker wel. Brussel is de motor van onze welvaart. Wij zijn daarom niet bang voor Vlaamse onafhankelijkheid. Dat is een scenario dat in 2007 al eens goed bestudeerd werd en die nota’s liggen nog altijd in mijn schuif. Let wel: dat is niet mijn ambitie. Maar áls Vlaanderen onafhankelijk wil worden, dan gaan Brussel en Wallonië alleen verder als België. Dat zou geen drama zijn, als u dat zou denken.”
  • Dat Paul Magnette (PS) wel al eens durft na te denken over het einde van België, zoals in 2020 met Bart De Wever (N-VA), werd dit weekend weer duidelijk, in een opvallend gesprek met De Zondag. Daarbij blaast de PS-voorzitter wel warm en koud. Want hij is “niet bang”, maar tegelijk wil hij wel “nooit onderhandelen over confederalisme” en wil hij zelfs kindergeld opnieuw een federale bevoegdheid maken, én een federale kieskring.
  • Dus Magnette toch “verdediger van België”, een titel die elk Franstalig politicus voor de verkiezingen moet claimen. Met De Wever heeft hij sindsdien ook geen contact meer gehad, zo gaf hij toe: “Als ik nu met De Wever zou spreken, dan zou ik de kritiek krijgen dat ik niet loyaal ben tegenover Vivaldi. Wij hebben voor Vivaldi gekozen en tot het einde van deze legislatuur zal ik alleen met voorzitters van deze coalitie praten. Dat is toch logisch? Na de verkiezingen kan dat veranderen.”
  • Tegelijk haalde Magnette ook nog eens snoeihard uit naar zijn collega-voorzitter Bouchez: “Die heeft van in het begin ruzie gemaakt, beslissingen bekritiseerd, hervormingen tegengehouden. In het VTM-programma ‘Special Forces’ werd Bouchez door een van de instructeurs het ‘dood gewicht van de groep genoemd. Wel, ik kan het niet beter verwoorden. De regering heeft te veel energie en tijd verspild aan hem.”
  • Daarbij suggereerde Magnette, voor de zoveelste keer, dat de MR ook kan vervangen worden door Les Engagés, de kleinere christendemocraten, in Vivaldi. Niemand is echt onder de indruk van dat dreigement: het is al iets te veel geuit, en nooit uitgevoerd.

Ook gevolgd: Georges-Louis Bouchez (MR) beleeft een incident in Knokke.

  • Er was een raid naar Moskou dit weekend, overal in het nieuws, maar er was ook de MR-voorzitter. Die raakte met zijn wagen in Knokke in een ruzie verwikkeld met fietsers, waarbij een filmpje gemaakt werd van het hele incident, dat meteen op HLN verscheen.
  • Opvallend daarbij: de sang froid van Bouchez: de voorzitter krijgt een duw van de boze fietser, maar duwt niet terug. Zijn vriendin, Lucie Demaret blijkt ietsje bozer: zij roept na een verbale woordenwisseling wel “sales Flamands”, vuile Vlamingen, naar de fietsers.
  • Opvallende mediakloof daarbij wel, tussen Noord en Zuid. In HLN werd de titel: “Bouchez krijgt duw bij verkeersruzie in Knokke: “Hij viel mij aan, ik bleef kalm”, met dus een quote van de voorzitter. In La Libre werd de titel: “Ze riepen naar ons dat wij ‘Vuile Walen’ waren”, de versie van Demaret dus, die daarop dus zou geantwoord hebben met een soortgelijk verwijt.
  • Later op de dag kwamen Bouchez en Demaret nog met wat meer uitleg: “Ze meent dat niet, want we komen allebei graag in Vlaanderen”, stelde Bouchez. “Wat ik zei, komt helemaal niet overeen met wat ik denk: ik hou veel van Vlamingen en Vlaanderen”, voegde Demaret nog toe.
Meer premium artikelen
Meer

Ontvang de Business AM nieuwsbrieven

De wereld verandert snel en voor je het weet, hol je achter de feiten aan. Wees mee met verandering, wees mee met Business AM. Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en houd de vinger aan de pols.