Kris Peeters (CD&V) wil zichzelf een laatste keer op het podium zetten als minister van Werk. CD&V wil mee het succes claimen van de meer dan 200.000 jobs die onder deze regering werden gecreëerd. Alleen is z’n keuze een beetje vreemd: hij komt nu, zonder overleg met de collega’s, met zijn eigen plannen voor de hervorming van de werkloosheidsuitkeringen. Dat was het sluitstuk van de arbeidsdeal, die er nooit kwam.
Het was zeker voor Open Vld en N-VA een hard bevochten overwinning, de hervorming van de werkloosheidsuitkeringen in de arbeidsdeal. Die sloot de regering in de zomer, en moest België verder voorbereiden op hervormingen op vlak van de arbeidsmarkt.
Over die uitkeringen was een stevig robbertje gevochten. N-VA en Open Vld wilden eigenlijk liefst van al dat de werkloosheid niet langer oneindig kon doorlopen. Dat is een heel symbolisch punt geworden: België is een van de weinige landen in Europa waar de vergoedingen steeds blijven doorlopen. In de meeste landen stopt die uitkering op een bepaald moment, en valt de persoon dan terug op een ander sociaal vangnet, zoals het OCMW.
De rechterflank binnen de regering drong aan op veranderen, en uiteindelijk was CD&V bereid om een stukje mee te gaan. Niet de uitkering eindig maken, maar wel “meer activerend” of “degressief”. Dat wil zeggen: naarmate de werkloosheid langer duurt, krijgt een persoon een steeds minder hoge uitkering.
Vicepremier en minister van Werk Kris Peeters (CD&V) kwam er voor een zoveelste keer lijnrecht te staan tegenover z’n collega’s Jan Jambon (N-VA) en Alexander De Croo (Open Vld). Want Peeters schepte weinig duidelijkheid over hoe hij precies dat deel van de arbeidsdeal wilde uitvoeren. De coalitiepartners vreesden dat ze, na lang dralen, opnieuw een verwaterde versie zouden moeten slikken: een techniek die het kabinet van Peeters systematisch toepaste de afgelopen legislatuur.
Uiteindelijk viel de regering, en kwam er niets meer in huis van de plannen. N-VA drong er vanuit de oppositie nog op aan om de arbeidsdeal uit te voeren, het was hun pasmunt om steun te geven aan de regering Michel II. Maar ook dat plan ging niet door.
Nieuwe plannen van Peeters
Nu, op zes weken van de verkiezingen, komt Peeters alsnog met plannen over de werkloosheid. Aan De Standaard lekt hij het voorstel, zonder dat het in de regering is doorgepraat. Het is dan ook meer een verkiezingsvoorstel dan nog echt een regeringsinitiatief. De regering heeft geen meerderheid in de Kamer, en zelfs Open Vld en de premier zijn niet geraadpleegd.
Peeters gaat dan ook de linkse flank opzoeken: vooral de lage inkomens zouden veel hogere werkloosheidsvergoedingen krijgen onder zijn voorstel. Nu worden die vergoedingen berekend als een percentage van het laatste loon dat iemand had voor hij/zij ontslagen werd. Maar de lage lonen hebben minder loonlasten, en dus houden zij bij uitkeringen netto minder over. Peeters wil het huidig loon nog maar voor één derde laten meetellen. Daarnaast zouden de uitkeringen na één jaar wel sneller dalen. Maar niet voor wie een opleiding volgt bij de VDAB, dan worden de uitkeringen bevroren.
Met het voorstel legt Peeters z’n kaarten op tafel: een hervorming die vooral de lage inkomens tegemoet komt. Dat staat haaks op de hernieuwde eisen van zowel Open Vld als N-VA. De liberalen willen gewoon de beperking van de werkloosheid in de tijd. N-VA wil alle werklozen na twee jaar op een minimumuitkering zetten. Voorlopig is dat nog absoluut geen thema. Maar CD&V is vast van plan om de resultaten over de arbeidsmarkt (meer dan 200.000 nieuwe jobs erbij) te claimen, en die pluim op haar hoed te steken.
Vraag is of het plan rond werkloosheid dan de beste manier is: het is immers een werf die net is blijven openstaan, ook al had Peeters beloofd het op te lossen. Maar hij heeft een antwoord klaar: “Sommigen steigeren al bij het woord degressiviteit, anderen zijn gefixeerd op het botweg stoppen van de uitkeringen in de tijd. Dat leidt af van de echte uitdaging: hoe activeren we werkzoekenden? Ik maak me sterk dat dit voorstel een model biedt voor de komende decennia.”