Gevreesd moet worden dat de koningspinguïn, de beroemdste bewoner van het Zuidpoolgebied, tegen het einde van deze eeuw zal zijn uitgestorven. Dat is de conclusie van een onderzoek onder leiding van wetenschappers aan de Université de Strasbourg in Frankrijk. Gewaarschuwd wordt dat klimaatverandering en overbevissing een gevaar kunnen vormen waartegen de koningspinguïn niet is gewapend.

Indien geen beschermende maatregelen zullen volgens de onderzoekers 70 procent van de koningspinguïns sterven of gedwongen zijn Antarctica te verlaten en elders broedgebieden te zoeken.

Nieuwe locaties?

“Door de opwarming van de aarde loopt ook de temperatuur van het oceaanwater op Antarctica op,” betoogt onderzoeksleider Céline Le Bohec, specialist biodiversiteit aan de Université de Strasbourg. “Dat veroorzaakt een significante verandering in het karakter van de lokale biotoop.”

“Als de uitstoot van broeikasgassen niet wordt teruggeschroefd, zullen bij de koningspinguïn uiteindelijk 1,1 miljoen broedparen een nieuwe thuisbasis moeten zoeken, indien ze willen vermijden dat hun soort voor het einde van deze eeuw van de planeet zal zijn verdwenen. Maar ook de zoektocht naar een nieuwe broedlocatie wordt wellicht geen sinecure.”

De koningspinguïns – de tweede grootste soort van alle pinguïns – hebben voor hun broedactiviteit immers slechts een select groep geïsoleerde eilanden in de Zuidelijke Oceaan gekozen. De broedzones zijn ijsvrij en bieden gemakkelijk toegang tot het zeewater.

“Door de opwarming van de aarde ontstaat in de oceaan echter een stroom die voedselrijke wateren verder naar het zuiden duwt,” verduidelijkt Le Bohec. “Daardoor wordt de koningspinguïn, die op vissen en kril leeft, verplicht om voor zijn voedselvoorziening verder te reizen, waarbij de dieren verplicht worden hun jongen voor langere tijd achter te laten. Naarmate die afstand groter wordt, neemt ook de kans op uitsterven toe.”

Indicator

Eerder onderzoek heeft ook al gewaarschuwd dat een combinatie van klimaatverandering en industriële visserij een bedreiging zouden kunnen vormen voor de aanwezigheid van krill in de regio. Daarmee zou dan ook een belangrijke voedingsbron voor walvissen, zeehonden en pinguïns worden weggenomen.

“Het lot van de koningspinguïn kan echter beschouwd worden als een waarschuwingssignaal over de toekomst van de volledige Zuidpool,” aldus nog Le Bohec. “De koningspinguïn bevindt zich, net zoals andere zeevogels en zeezoogdieren, in de hogere niveaus van de ecosystemen en kan dan ook een indicator zijn voor het lot dat de volledige biotoop te wachten staat.”

Er wordt nog opgemerkt dat de koningspinguïn mogelijk naar een andere broedplaatsen op zoek zou kunnen gaan om dichter bij zijn voedselvoorraden te komen. De wetenschappers wijzen er echter op dat geschikte locaties bijzonder zeldzaam zijn. Bovendien zouden de levensomstandigheden nog veel moeilijker zijn, terwijl tevens rekening moet gehouden worden met concurrentie van de huidige bewoners, zoals de keelbandpinguïn, de ezelspinguïn of de Adélie-pinguïn.

“Welke keuzes er ook worden gemaakt, men zal met verliezen rekening moeten houden,” zegt Le Bohec. “Alleen een drastisch en onmiddellijk ingrijpen kan soelaas brengen.”

Wetenschappers en milieuactivisten hopen dat op Antarctica het grootste maritieme reservaat van de wereld kan worden gecreëerd. Door die maatregel zou in het gebied een visserijvrije zone van 1,8 miljoen vierkante kilometer kunnen worden uitgebouwd.

Daarmee zouden niet alleen diersoorten kunnen worden gered, maar ook zou een bescherming de opwarming van de aarde kunnen afremmen. Antarctica kan immers grote hoeveelheden koolstofdioxide uit de atmosfeer halen en op grote diepte onder het wateroppervlak worden opgeslagen.

Het voorstel wordt door een aantal landen gesteund en zal later dit jaar aan de Convention for the Conservation of Antarctic Marine Living Resources (CCAMLR) worden voorgelegd.

Naast Céline Le Bohec namen ook Robin Cristofari van het Centre Scientifique de Monaco en Emiliano Trucchi van de Università di Ferrara in Italië.