De verkiezingscampagne van Donald Trump heeft meer dan 50 miljoen profielen van Facebookgebruikers zonder hun toestemming en medeweten gekopieerd. Dat gebeurde dankzij het werk van het Britse Cambridge Analytica, melden de kranten The Observer en de New York Times, op basis van de getuigenis van Christopher Wylie. Dat is een Canadees die in dienst was van het bedrijf, dat daarmee achter de grootste hack in de geschiedenis van Facebook zou zitten. 

Een ‘full service propaganda machine’

“We hebben Facebook misbruikt om miljoenen profielen uit te lezen. Die informatie werd daarna gebruikt om de die mensen persoonlijk te benaderen met gerichte advertenties. Het is op die basis dat Cambridge Analytica gebouwd is”, zegt Wylie. Hij noemt het bedrijf een ‘full service propaganda machine’.

Facebook had het misbruik in 2015 al in de gaten. Maar het bedrijf van Mark Zuckerberg hield die informatie achter en liet na de miljoenen gebruikers in te lichten. Volgens The New York Times probeerde  Facebook de zaak te bagatelliseren en en dreigde het zelfs met een rechtszaak tegen beide kranten voor ‘laster en eerroof’.

Daar is Steve Bannon

De Trump-campagne en Cambridge Analytica waren geen onbekenden van elkaar. Steve Bannon, de voormalig campagneleider van Trump, zat in het bestuur van Cambridge Analytica. Het bedrijf kreeg in 2014 een investering van15 miljoen dollar van de conservatieve Amerikaanse miljardair Robert Mercer, de man die ook de site Breitbart financierde.

Bannon en co wilden volgens Wylie in de aanloop naar de verkiezingen van 2016 ‘ingrijpend de Amerikaanse cultuur veranderen’ en Facebook leek hen daarvoor een prima middel. Aan de ganse operatie werd 1 miljoen dollar besteed.

Cambridge Analytica maakt eerder al naam toen het betrokken was bij de campagne van Britse politieke partij UKIP van Nigel Farage, die succesvol campagne voerde voor de Brexit.

Hoe 270.000 profielen er ’50 à 60 miljoen werden

Facebook zegt niet te weten of en hoe de onrechtmatig verkregen data gebruikt is tijdens verkiezingscampagnes. Strategic Communication Laboratories (SCL), het moederbedrijf boven Cambridge Analytica, specialiseert in de beïnvloeding van verkiezingen en zou de data verkregen hebben via de eigen app, ’thisisyourdigitallife’. Die werd ontwikkeld door een wetenschapper aan de universiteit van Cambridge en beloofde gebruikers – tegen betaling – een wetenschappelijk  inzicht te bezorgen in hun persoonlijkheid op basis van hun Facebookprofiel.

Wat de gebruikers niet wisten is dat eens ze app hadden gedownload, die ook de gegevens van hun ganse vriendennetwerk naar binnen trok. Dankzij enkele honderdduizenden downloads (270.000 volgens beide kranten), beschikte Cambridge Analytica nu over 50 tot 60 miljoen profielen, aldus Wylie. Die konden na analyse alle op een individueel verschillende manier worden benaderd.

Toen Facebook vaststelde dat de verzamelde informatie onrechtmatig werd overgemaakt aan een extern databedrijf werd gevraagd de informatie te verwijderen. De bedrijven beloofden dat te doen, maar beide kranten ontdekten daarna dat dit nooit was gebeurd.

Een monster dat Facebook zelf niet kan controleren

Analisten zien in het gebeuren een zoveelste bewijs dat Facebook een monster heeft gecreëerd dat het niet meer controleert. De kern van de zaak gaat dus over de manier waarop Facebook geld verdient en of het bedrijf nog controleert wat er gebeurt met de gebruikersprofielen eens die aan derden zijn overgemaakt. Als wat Christopher Wylie zegt waar is, kunnen profielen van gebruikers worden gekopieerd en verhandeld zonder dat ze daarover door Facebook worden geïnformeerd.

In een eerste reactie probeert Facebook de schuld voor het gebeuren bij derde partijen te leggen. Ook is ‘hack’ volgens Facebook geen accurate omschrijving, want het bedrijf wist wel degelijk wat er aan de hand was en rekende er op dat de gegevens verwijderd zouden worden. Wat dus niet gebeurde…

Regulering aub, regulering…

De openbare aanklager van de staat Massachusetts gaat nu een onderzoek instellen, terwijl Democratisch senator Amy Klobuchar vraagt om Mark Zuckerberg te laten getuigen voor een onderzoekscomité van de Senaat. “Ze zeggen ‘vertrouw ons’, maar het wordt nu duidelijk dat deze platformen onmogelijk zichzelf kunnen reguleren.” Deze reacties zullen niemand verbazen. In een klacht die vorige week door speciaal-aanklager Robert Mueller werd geformuleerd tegen 5 Russische bedrijven, die zouden hebben getracht de Amerikaanse presidentsverkiezingen te beïnvloeden, wordt de naam ‘Facebook’ 35 keer vermeld.

Facebook heeft Strategic Communication Laboratories (SCL) en zijn politieke tak Cambridge Analytica ondertussen geschorst.