‘Als kinderen die hun willetje niet krijgen, en het kapitaal dat aan sympathie en bewondering is opgebouwd laten verloren gaan’, zo sneerde MR-minister Marie-Christine Marghem over de erehaag van dokters, verplegend personeel, die premier Sophie Wilmès (MR) de rug toe keerden aan het UMC Sint-Pieter in Brussel. Zo escaleerde een pijnlijk incident tussen de premier en haar MR met de zorgsector verder. Dat legde andermaal de gespannen relatie tussen PS en MR helemaal bloot

In het nieuws: Vandaag versoepelen een pak maatregelen in de lockdown.

• Eindelijk zijn de musea weer open: als ergens social distancing geen probleem is, is het hier. Maar toch moesten ze weken langer wachten dan de winkels of zeker de tuincentra van de Boerenbond: Erst kommt das Fressen, dann die Moral.
• Er mogen tot 30 mensen naar huwelijken en begrafenissen. Koffietafels en recepties zijn uit den boze.
• Ook dierentuinen gaan weer open, in Franstalig België deed Pairi Daiza een enorme inspanning om te lobbyen, met succes. Pretparken blijven voorlopig dicht.
• Markten gaan weer open, met 50 plekken maximum.
• Kappers, schoonheidssalons, pedicures, nagelsalons en tatoeageshops gaan weer open, zij het enkel op afspraak.
• Trainingen in clubverband mogen ook weer, maar een coach moet aanwezig zijn.

In het wereldnieuws: De beelden van de premier, wiens zwarte Mercedes omringd is door witte en groene uniformen van ziekenhuispersoneel, die allemaal met de rug naar haar staan, gaan de wereld rond. Onder meer The Guardian, Euronews, ParisMatch en de BBC berichtten erover, en zij waren heus niet de enige. België heeft al geen al te sterke reputatie opgebouwd door de crisis: het hoge aantal doden per inwoners (dat wereldwijd in allerlei grafieken en vergelijkingen gebruikt wordt als referentiekader) schetst het beeld van een bijzonder zwaar getroffen land.

Belangrijk om weten: In eigen land escaleerde zondag de zaak politiek helemaal, met dank aan stokebrand Marie-Christine Marghem (MR).

• Marghem is minister van Energie, Milieu en Duurzame ontwikkeling, in de federale regering. Dat is ze al sinds 2014, ze is dus een van de anciens in de regering. Maar dat maakte haar niet bepaald milder of minder scherp van tong: de afgelopen jaren bouwde de voormalige christendemocrate, die naar de MR overliep met het MCC (een linksere beweging binnen MR) en zo haar carrière helemaal lanceerde, een reputatie van fel uithalen.
• In het dossier van de kerncentrales liet ze een spoor van vernieling na: het ene conflict na het andere volgde met de groenen en socialisten, die haar ervan beschuldigden bewust geen klap uit te voeren, en zo ervoor te zorgen dat de verlenging van de levensduur van de kerncentrales een bijna voldongen feit zou worden: dat is vandaag de facto zo.
• Marghem liet zich zondag van haar fraaiste kant zien. Het bezoek van premier Wilmès aan een aantal Brusselse ziekenhuizen, waaronder het bewuste Saint-Pierre, leverde sprekende beelden op van zo’n honderd verplegers, artsen en ander personeel, met de rug naar de zwarte Mercedes van de premier. Het protest borrelde al veel langer: de premier had uit datzelfde ziekenhuis een dikke maand geleden een striemende protestbrief ontvangen van de chirurgen, die klaagden over het gebrek aan middelen.
• Wilmès suste zaterdag de zaak en stelde dat ze met een ‘boodschap van verzoening‘ kwam. ‘Ik kan me niet voorstellen dat de periode na de crisis wordt herleid tot wat hiervoor was. Het zal nodig zijn om het beroep van verpleegkundige structureel te herwaarderen. Dat is een zekerheid’, stelde ze aan RTBF.
• Zondag gooide Marghem echter benzine op het vuur, met een post op Facebook die al snel heel veel aandacht ving. ‘Gelukkig was binnen in dit ziekenhuis de ontvangst warm, en was er dialoog over deze moeilijke situatie, over de noden in de sector en de perspectieven om dit te kunnen verbeteren.’
• Vervolgens ging ze een stevige stap verder: ‘Sommigen aan de ingang wilden manifest het kapitaal aan sympathie en bewondering dat is opgebouwd de afgelopen maanden laten verloren gaan, zoals kinderen die hun willetje niet gekregen hebben, en die willen een syndicaal gepolitiseerde tegenstand laten zien, geleid door links, die heeft moeten zwijgen tot vandaag, maar die het maximum zal doen om deze crisis te kunnen gebruiken voor zichzelf.’
• Marghem uitte zo de boosheid over de actie van de vakbond, die leefde binnen de MR: het was wel degelijk de socialistische bond die had opgeroepen tot de ‘erehaag’. Alleen, de uitspraken van Marghem waren zo fel met het gestrekt been vooruit, dat ze een stortvloed aan reactie op gang brachten.
• Vrij snel in de namiddag kon Marghem niet anders dan haar boodschap offline halen, maar het maakte de zaak niet minder erg: de screenshots van haar post en de woorden van haar boodschap werden massaal gedeeld op sociale media, door politici van PS, Ecolo, PTB, maar evengoed cdH en DéFI. Het was even ‘allen tegen MR’.
• ‘Een MR-minister van de regering Wilmès die de nood van de verplegers kwalificeert als ridicuul. Die de mensen van de zorgsector behandelt als kinderen, die niet gekregen hebben wat ze wilden. Wat een misprijzen. De boodschap kan verwijderd zijn ondertussen, maar niet de schande van zulke woorden‘, was de officiële reactie van de PS, dat met de voorhamer uithaalde.
• Bouchez kon moeilijk anders dan het puin ruimen. Hij kwam gisterenavond om half tien met een eigen tweet, om de gemoederen te bedaren. ‘Het zorgpersoneel moet gerespecteerd worden, haar woede ook. Dat respect voor het werk dat is uitgevoerd, dat zal niet vergeten worden de dag na de crisis. Wij zijn fier op jullie. Met een dialoog beginnen we de hervormingen.’
• Olivier Maingain, de nestor van DéFI, en in Franstalig België bekend als een ‘staatsman’, haalde daarop nog eens snoeihard uit: ‘De MR probeert nu snel de spons te vegen over wat Marie-Christine Marghem allemaal beweerde. Zo wordt ze een echte Theo Francken. De waardigheid van de ministeriële functie bestaat niet meer, heeft met dit soort mensen geen enkele waarde meer. In andere tijden was een minister gebonden geweest aan een ontslag.’

The big picture: Er zit serieus wat spanning op de lijn tussen liberalen en socialisten.

• Heel het initiatief van de socialisten, die ‘als grootsten’, het laken naar zich trokken, zit toch niet bepaald lekker bij de liberalen. Om te beginnen is het initiatief dat naar sp.a en PS gaat niet met een consensus gegroeid: het is ‘gepakt’ door Paul Magnette (PS) en Conner Rousseau (sp.a), terwijl zowel bij de MR als Open Vld in de regering het gevoel leefde dat zij toch logischerwijze aan zet zouden komen, zo ‘midden in het bed’.
• Er is de rekenkunde, die altijd telt in de Wetstraat. Maar tegenover de 28 zetels die PS en sp.a tellen, staan de 26 zetels van MR en Open Vld: nu niet bepaald een kloof die rechtvaardigt dat er straks een ‘rood’ akkoord moet geschreven worden. ‘Men zal toch serieus met de liberalen moeten rekening houden’, zo is te horen.
• Bovendien was er zaterdag al een heftige aanvaring geweest tussen premier Wilmès en PS-voorzitter Magnette, op de superkern: die laatste onderstreepte dat de regering in België hopeloos achterophinkt ten opzichte van de andere Europese landen, met een relancebeleid. Magnette vroeg de regering om daaraan te beginnen, wat de MR ruw afwees: ‘Dat herstelbeleid moet net deel zijn van een nieuwe regering.’ Of zoals de premier een beetje verongelijkt stelde in de superkern: ‘Wij doen in onmogelijke omstandigheden al enorm ons best.’
• In die zin was het opvallend dat Gwendolyn Rutten (Open Vld), de afscheidnemende voorzitter van de Vlaamse liberalen, op VTM nog eens ging pleiten voor een ‘paarse as’ voor de toekomstige regering. Want net op dat moment lagen MR en PS vechtend over straat te rollen over het bezoek van de premier aan het ziekenhuis in Brussel.
• ‘Na corona zal een volwaardige regering onze economie weer moeten laten draaien en er zullen ook sociale hervormingen nodig zijn. We moeten eerst taart bakken, maar ook verdelen. Liberalen en socialisten kunnen die basis vormen‘, zo stelde ze. Dat was in het noodlottige weekend van midden maart ook het plan, nadat PS en N-VA een akkoord hadden gemaakt, kropen socialisten en liberalen 28 uur bijeen, om uiteindelijk de ‘grote regering’ te zien mislukken.
• Maar de sterke man van het moment bij Open Vld, vicepremier Alexander De Croo, die vanmorgen al naar de kapper geweest was, wees vers geknipt z’n afscheidnemende voorzitter even terecht op Radio 1: ‘We moeten niet vooruitlopen op welke as er in de nieuwe regering moet zijn. Dat is allemaal voorbarig. Het belangrijkste is dat de nieuwe regeringspartijen onderling goed gaan samenwerken: daar is nood aan. We moeten aan hetzelfde zeel trekken en mensen door de crisis halen. Dat kan enkel met partijen die elkaar naadloos kunnen vinden’, zo stelde De Croo.
• Meteen wees hij ook een beetje Conner Rousseau terecht. Die had afgelopen weekend op VTM Nieuws én Radio 1 én De Zevende Dag toelichting gegeven bij z’n ‘missie’, die hij samen met Magnette was begonnen. ‘Het is niet verstandig om daar nu al veel verklaringen over af te leggen. Dat helpt de hele zaak weinig vooruit’, zo stelde De Croo, ook al had Rousseau nu niet bepaald veel details gegeven op radio en televisie.
• Opvallend ook: De Croo sprak zich niet uit over een ‘paarse as’, maar riep daarentegen wel nog eens op om N-VA én PS bijeen te brengen. ‘We hadden een crisisregering, nu gaan we een herstelregering moeten maken. Dan moet je politieke keuzes maken, de tegenstellingen eruit halen. Als je een goed herstelplan wil, moet daar een bepaalde politieke richting in. Dan is het logisch dat men probeert de grote partijen aan boord te krijgen, en er deel van wil laten uitmaken. Eerst moeten we proberen om de groten erin te krijgen.’
• De MR lijkt alvast ook richting N-VA te kijken, om ideologisch het herstelbeleid naar ‘rechts’ te laten kantelen. Na weken van onderhuidse spanning met Ecolo, kwam het vrijdag tot een regelrechte oorlog in de Senaat, waar de MR de kandidatuur van Zakia Khattabi met veel bombarie torpedeerde. Waarnemers zien daar allerminst toeval in: bewust afstand nemen van Ecolo komt Bouchez erg goed uit op dit moment.
• Maar ook bij Open Vld is nog weinig enthousiasme aan de rechterkant om met de groenen in zee te gaan. Al is het daar vooral afwachten wie de voorzittersrace wint. Eind deze week is de eerste ronde bekend. Dat brengt meteen de spanning weer aan de oppervlakte: Magnette en Rousseau zijn dan wel ‘aan zet’, maar toch niet om gelijk wat te doen, zo is te horen.

Interessant om te volgen: Lukt de regering erin om de vredespijp te roken met de witte woede?

• Heel de zaak Marghem legt een kwetsbare flank bloot van Wilmès II. Week na week verzuurt de relatie tussen de hele zorgsector en de federale regering.
• De omstandigheden waren al niet ideaal om mee te beginnen: zonder PS of cdH in de regering, is er hoe dan ook een gespannen relatie met de vakbonden en zuilen. Iemand als Jean-Pascal Labille, de grote baas van de socialistische mutualiteiten, staat al langer met getrokken messen tegenover de liberale Maggie De Block (Open Vld).
• Maar de soms wat botte manier van communiceren van de Vlaamse liberale minister van Volksgezondheid, en de overrompeling van de pandemie deden de zaak helemaal escaleren. De vakbonden eisten meermaals het ontslag van De Block, en zo kwam ook premier Wilmès zwaar onder vuur: het Franstalige zorgpersoneel in Luik en Brussel, die massaal open brieven tekenden, richtten zich niet tot De Block, maar de premier zelf.
• De zaak gist nu al weken, waarbij van de-escalatie geen sprake is: het bezoek van Wilmès dit weekend bewijst dat nogmaals.
• Dat er nu via koninklijk besluit is beslist om het personeel op te kunnen vorderen in tijden van nood en ook dat niet-medisch personeel mogelijk ook medische taken mag uitvoeren, maakte dat de woede helemaal oversloeg: de christelijke vakbond diende al een stakingsaanzegging in, voor Brussel en Wallonië volgende week.
• Nu probeert De Block toch een beetje de zaak te kalmeren: ze kondigt in SudPress een omscholing van werklozen tot verplegers aan, om zo veel meer vacatures in te vullen in de zorg.
• Men verwacht tot 180.000 jobs die bedreigd zijn door de crisis, en tegelijk zijn een pak meer mensen nodig in de ziekenhuizen en de gezondheidssector. ‘We bieden de mogelijkheid met dit nieuwe voorstel om twee problemen op te lossen: mensen die hun job verliezen tijdens de coronacrisis kunnen zich gratis laten omscholen tot verpleger. Ze krijgen een compensatie, als ze die opleiding volgen’, zegt ze.
• Daarmee mikt De Block op 5.000 nieuwe jobs die kunnen ingevuld worden in de zorgsector. ‘We willen niet enkel dat er applaus is voor de zorgsector elke avond. Wij willen zo veel mogelijk methodes vinden om meer helpende handen op het terrein te zetten.’
• De Block kondigde overigens haar toekomstig vertrek ook al min of meer aan: ‘Ik denk niet dat ze mij opnieuw gaan vragen om minister te zijn, nee’, zo stelde ze in Het Laatste Nieuws. Maar of dat de druk op haar en Wilmès kan doen verminderen, is voorlopig maar de vraag.

Einde van een tijdperk: Na vijf en een half jaar trekken de militairen weg uit de straten, een oude erfenis van de Nationale Veiligheidsraad.

• Het is bijna niet voor te stellen, maar vijf jaar lang patrouilleert het leger nu al in de straten en stations van grote steden zoals Brussel en Antwerpen. Nu verdwijnen die militairen eindelijk, al is het pas in september helemaal gedaan.
• Meteen het einde van een maatregel die van bij de start al erg omstreden was, want veeleer symbolisch. Maar in de regering Michel vonden N-VA en MR elkaar blind op dit thema, na de toegenomen bedreiging van terreur. Met operatie ‘Vigilant Guardian’ zetten beide militairen op straat, via de Nationale Veiligheidsraad: dik tegen de zin van Open Vld en vooral CD&V. Uit ‘protest’ ging Kris Peeters (CD&V) dan maar beulingen kopen op de Meir, wat tot grote spanning leidde met de N-VA.
• Nu eindigt de operatie, die begon in januari 2015. Toen werd in Verviers een terreurcel opgerold en moesten militairen ingezet worden om de politie te helpen bij patrouilles en bij de bewaking van gevoelige plaatsen. Dat kon de terreuraanslagen van 22 maart 2016 niet tegenhouden. Nadien verhoogde hun aanwezigheid nog: tot 1.800 militairen kwamen op die manier in het straatbeeld. Dat kostte zo’n 200 miljoen euro in totaal. In september zijn ze dus weg, behalve rond de kerncentrale van Doel.

Om te volgen: Het dossier van de tweedeverblijvers blijft sudderen.

• Op de superkern zaterdag was het al voorwerp van discussie, waarbij zowel sp.a als N-VA en CD&V aandrongen op het versoepelen van de maatregelen: waarom kunnen mensen met een eigendom aan de kust niet terugkeren?
• Maar nu lijkt de druk ook juridisch toe te nemen: liefst 200 eigenaars van een tweede verblijf, hetzij aan de kust, hetzij elders zoals de Ardennen, stappen naar de rechter. Ze stellen de Belgische staat in gebreke.
• Het blijft voor hen onbegrijpelijk dat ze niet terug mogen naar hun eigendom. Elk eisen ze een schadevergoeding van 50 euro per persoon per dag, dat ze niet naar hun tweede verblijf kunnen. Bovendien willen ze dat met terugwerkende kracht krijgen, vanaf 23 maart, de dag dat de maatregelen begonnen. Dat meldt Belga.
• Naast de juridische argumenten zijn er bij de politiek ook sociale elementen: heel veel mensen zitten op bijzonder weinig vierkante meters in de stad. Aan zee hebben ze wat meer ruimte. En er is het economische: de kust is voorzien op meer bewoners, de lokale middenstand snakt naar consumenten.
• Vraag is dus of de regering en de Nationale Veiligheidsraad nog zo lang kunnen en willen blijven wachten, om de maatregel op te heffen.