Japan zet drones in om het probleem van overdreven overwerk aan te pakken. Het land heeft al jaren te kampen met wat in het Japans ‘karoshi’ wordt genoemd: mensen die zichzelf letterlijk dood werken. De meeste slachtoffers sterven aan de gevolgen van een hartaanval of beroerte, een arbeidsongeval of zelfmoord.
Honderd overuren per maand, het is in Japan geen uitzondering. In 2017 zijn bijvoorbeeld liefst 191 gevallen van ‘karoshi’ vastgesteld. Die term verzamelt de slachtoffers die overleden zijn aan overdreven overwerk. Overdrijven komt volgens de officiële grens neer op meer dan 80 overuren in een maand. Als na de dood van een werknemer blijkt dat hij of zij die grens overschreden heeft, dan kunnen de nabestaanden de werkgever aanklagen.
Overwerk maakt nog steeds deel uit van de Japanse cultuur. In nagenoeg een kwart van de bedrijven zijn er werknemers die meer dan 80 overuur per maand presteren. Bij één op tien ondernemingen is er sprake van minstens honderd overuren. Lange werkdagen worden beschouwd als een bewijs van engagement en trouw aan de onderneming. Vooral in de jaren 80 werd overwerk een ernstig probleem in Japan, toen verschillende bedrijfsleiders op jonge leeftijd bezweken.
T-Frend
De overheid probeert die overuren intussen al een hele tijd aan banden te leggen, maar misschien moeten we de oplossing in de technologiesector zoeken. Het Japanse beveiligingsbedrijf Tasei introduceerde daarom vorig jaar de ‘T-Frend’, een drone die werknemers letterlijk naar huis moet jagen. De drone vliegt ’s avonds door de burelen van een bedrijf, terwijl hij het Schotse liedje ‘Auld Lang Syne’ speelt. Japanners kennen dat deuntje als traditionele aankondiging van de sluitingstijd in supermarkten.
Het doel van de drone is de resterende medewerkers zodanig te irriteren dat ze het opgeven en een punt achter hun werkdag zetten. De T-Frend kost 375 euro, een lage prijs voor de gezondheid van werknemers. De drone beschikt over een kleine camera die beelden opneemt en een vooraf vastgelegd traject aflegt. In de toekomst zal de drone voorzien worden van gezichtsherkenning, zodat de meest fervente laatwerkers geïdentificeerd kunnen worden.
Japanse bedrijven proberen wel vaker dingen uit om te beletten dat hun medewerkers overdreven veel overuren zouden presteren. Zo was het inzetten van veiligheidsagenten lange tijd de populairste methode. Zij moeten laatwerkers opsporen en naar de uitgang helpen. Maar omdat Japan met een enorm personeelsprobleem kampt, zijn steeds minder van die agenten actief.
Stalking
Niet iedereen is even positief over de nieuwe technologie. Sommigen noemen het “gerobotiseerde stalking”, anderen geloven dat medewerkers hun werk gewoon mee naar huis zullen nemen als ze uit hun kantoor worden gejaagd.
Daarom zouden werkgevers volgens critici beter investeren in systemen die de werklast van hun personeel verlagen. Ook moet er een einde komen aan de bedrijfscompetities waarbij de departementen tegen elkaar strijden om zo veel mogelijk werk gedaan te krijgen in zo weinig mogelijk tijd.
Karoshi verminderen
Tot slot probeert ook de wetgeving in Japan het aantal overuren te beperken. Zo zouden bedrijven een verbod krijgen om werknemers meer dan honderd overuren per maand te laten presteren.
‘Karoshi’ is een bijkomend probleem voor de Japanse populatie die al jaren fel aan het krimpen is. Door de vergrijzing kunnen de geboortecijfers niet langer het aantal overlijdens compenseren. Bovendien heeft dit ernstige gevolgen voor de economie en het aantal werkkrachten in Japan. Wat dus mogelijk opnieuw het risico op ‘karoshi’ of extra overuren in de hand werkt.