“De graaicultuur moet stoppen”, zo fulmineerde Barbara Pas (Vlaams Belang) in Terzake. “Als de Kamer geen strafklacht tegen ze neerlegt, doen wij het wel”, stelde Raoul Hedebouw (PVDA) op Villa Politica. Zowat heel de Wetstraat beseft ondertussen dat de schade, die veroorzaakt wordt door de fraude met pensioenen in de Kamer, immens is. Met slechts één winnaar: de extreme partijen. Maar tegelijk schreeuwt men in de wandelgangen de frustratie uit, over de knullige aanpak van Kamervoorzitter Eliane Tillieux (PS). “Het kan altijd ordentelijker en efficiënter”, zo hield Kristof Calvo (Groen) het beleefd, achteraf, over de urenlange vergadering die Tillieux hield met de fractieleiders. “Onbekwaam gewoon. Niet in staat dit op een snelle en duidelijke manier af te handelen”, oordeelt een Kamerlid. “Zo delft de politiek zijn eigen graf”, is een ander nog strenger. Want politiek is de consensus tussen alle partijen wél duidelijk: “Dit was illegaal, we gaan terugvorderen én klacht indienen”, zo klinkt het ferm.

In het nieuws: De Kamer gaat proberen de uitbetaalde extra pensioenregeling voor de topambtenaren én de oud-Kamervoorzitters terug te vorderen. Maar eerst moet er nog meer juridisch advies volgen.

De details: “Het Bureau stelt unaniem vast dat dit een complex dossier is en dat er volledige klaarheid moet worden geschapen, en herhaalt zijn voornemen om duidelijke beslissingen te nemen voor de toekomst”, zo leest één zin uit het persbericht van de Kamer. Zelden communiceerde de politiek in haar geheel onduidelijker.

• Urenlang vergaderde de Kamer gisteren over de illegale constructie waardoor topambtenaren en ook oud-Kamervoorzitters jarenlang een extra pensioen kregen. Die zaak wordt besproken in het Bureau van de Kamer, het dagelijks bestuur, waarin fractieleiders, de voorzitter en de ondervoorzitters zetelen.
• Daarin schuiven bekende namen als Peter De Roover (N-VA), Ahmed Laaouej (PS), Maggie De Block (Open Vld) of Servais Verherstraeten (cd&v) aan, maar ook Barbara Pas (Vlaams Belang) en Sofie Merckx (PVDA), en ondervoorzitters als Kristof Calvo (Groen) en Sander Loones (N-VA).
• Genoeg intelligent volk dus, om te beseffen dat de crisis rond het extralegaal voordeel dat de topambtenaren van de Kamer, maar ook politieke figuren als Siegfried Bracke (N-VA) en Herman De Croo (Open Vld), jarenlang kregen, erg veel schade berokkend aan het imago van de politiek.
• Nadat bij de start van heel de heisa Kamervoorzitter Tillieux zowat al die kopstukken koud gepakt had, met haar aankondiging van de hele toestand (waarvan ze zelf, én haar diensten, al maanden eerder op de hoogte waren), lag er gisteren wel twee heldere juridische adviezen op tafel van de Kamerleden.
• Zowel het kantoor Younity als Renson waren in hun oordeel opvallend splijtend: geen wollige advocatentaal, waarbij men zich klassiek indekt, maar twee keer, via een andere juridische redenering bovendien, zeer duidelijke conclusies. De constructies zijn niet legaal, ze hebben geen “wettige basis”.
  • Want het orgaan dat in 1999 besliste om die regeling in te voeren, de Quaestuur van de Kamer, was niet bevoegd.
  • En toen de regeling in 2003 nog werd uitgebreid door de toenmalige leiding van de Kamer, kon die dat andermaal niet wettelijk doen.
  • Het argument “dat er wel begrotingen gestemd zijn die het opnamen”, wordt bovendien juridisch tot brandhout verwerkt: een begroting op zich geeft geen enkele juridische basis voor een beslissing, het is enkel een provisie om iets te betalen.
• Beide adviezen besteden veel aandacht aan hoe het geld dan op de juiste wettelijke manier zou teruggevorderd kunnen worden, waarbij ze wel van mening verschilden. Beide kantoren wezen op de complexiteit daarvan: de feiten zijn grotendeels verjaard. Maar sterker: moet iemand die een betaling krijgt dan zelf gaan nagaan of dat al dan niet wettelijk gebeurt? Die redenering leken de advocaten wel te volgen.
• “Hoe dan ook was het politiek wel vrij snel duidelijk dat een consensus ontstond, eigenlijk met alle partijen aan tafel: dit systeem stopt, en moet ook teruggevorderd worden. En ja, daarbij zullen we procederen”, zo stelt een deelnemer aan de vergadering.
• “En daarbij was het uiteraard de vraag: hoe moet dat dan juridisch op de meest correcte manier? Want de ambtenaren gaan meer dan waarschijnlijk niet naar de rechter gaan hierover. Maar Siegfried Bracke? Wees maar zeker.”

De vaststelling: De communicatie van de Kamer zelf verzandt, terwijl PVDA en Vlaams Belang hun moment grepen.

• In plaats van dat advies van de advocaten aan te grijpen om kordaat en helder te communiceren, verviel Tillieux in een zet die ze duidelijk had voorbereid met haar partij: het zijn in feite de Federale Pensioendienst voor de ambtenaren en de vzw Pensioenkas, die de pensioen van de oud-Parlementsleden en dus ook de voorzitters regelt, die moeten het geld terugvorderen. “Op die manier zou de Kamer dan netjes de hete aardappel doorschuiven“, zo licht men toe.
• Daarop barstte er een hele juridische discussie los, die erop eindigde dat er “nog verder advies wordt ingewonnen“, en men volgende week definitief beslist.
• Tegelijk verkregen onder meer Groen en N-VA wat ze in de nasleep van de affaire vroegen: een “grondige doorlichting van alle interne processen en procedures van de diensten en beheersorganen van de Kamer”, die door het Rekenhof zal uitgevoerd worden.
• Maar op de vraag hoe Tillieux vervolgens zou communiceren, kwam een hallucinant slechte perstekst naar voren, die in compleet ambtelijke en nietszeggende taal was opgesteld.
• Op vraag van verschillende fracties werden uiteindelijk vijf heldere punten uitgezet, waarmee zelfs de PVDA akkoord ging. Een duidelijke oplossing leek in de maak:
  • De betalingen worden meteen opgeschort.
  • De extra vergoedingen worden in de toekomst definitief geschrapt.
  • De onterecht ontvangen bedragen worden teruggevorderd.
  • Het Rekenhof komt met een audit.
  • Juridische adviseurs vragen opnieuw extern advies om de zaak verder juridisch af te handelen.
• Tillieux brouwde vervolgens, na nog meer eindeloos vergaderen, een draak van een persbericht, waarin ook die vijf punten verdronken in een onleesbare brij. Ze weigerde bovendien elk interview, en sloot de gang naar het Bureau hermetisch af voor de pers.
• Ondertussen was Raoul Hedebouw (PVDA) al tijdens de meeting in de Kamer naar de camera’s van Villa Politica gemarcheerd, die in het Vlaams Parlement. Daar legde hij straffe verklaringen af, de twee adviezen van de advocatenkantoren in de hand: “We gaan er nu geen engeltjes van maken“, zo stelde hij over Bracke en De Croo. “Als de Kamer het zelf niet doet, leggen wij klacht neer”, zo duidde Hedebouw op het feit dat er strafbare feiten in het dossier zitten, volgens de adviezen.
• In Terzake was Barbara Pas voor Vlaams Belang even fel: “Wij vragen een Onderzoekscommissie, om alles uit te spitten. De graaicultuur moet stoppen.”
• Tegenover haar zat Kristof Calvo in de studio, die probeerde het debat wat te counteren, door te wijzen op het Rekenhof, dat de doorlichting zou doen. Maar dat de Kamer tegelijk beslist had om andermaal advies in te winnen, en de zaak zo nog een week laten hangen en er bovendien niemand namens de instelling deftig communiceerde, maakte de positie kwetsbaar.

De schade? Die lijkt toch erg groot te worden, voor de politiek. Zeker omdat de zaak zal blijven aanslepen.

• “Mijn vader is diep gekwetst wanneer men zegt dat dit fraude is”, zo stelde premier Alexander De Croo (Open Vld) afgelopen zondag nog op RTL. Daarbij maakte hij expliciet het onderscheid tussen “de ambtenaren en de oud-voorzitters, waarbij die laatste bedragen zijn goedgekeurd door de Kamer”, zo stelde hij. Van dat onderscheid blijft zowel politiek gezien als juridisch vandaag weinig over.
• Zo vangt de premier onrechtstreeks mee wind, voor de storm waar z’n vader in terecht gekomen is. Nochtans probeerde De Croo senior de zaak de afgelopen weken te blussen, door aan te kondigen dat hij zijn gekregen bedrag zou wegschenken aan een vzw die kankerpatiënten steunt. Dat is nog niet gebeurd.
  • Nu gaat hij “daarover nadenken“, zo zegt hij aan De Morgen. Hij wijst erop dat hij ook belastingen betaald heeft op de bedragen, dat moet dan ook in rekening gebracht.
  • “Dit is een zure affaire. Ik wik mijn woorden: ik ben razend. Ik heb nooit enige onregelmatigheid begaan, en nu kom ik terecht in deze storm.”
  • “Die bedragen zijn ieder jaar goedgekeurd door het parlement. Wisten die dan niet waar ze mee bezig waren? Dit is gewoon waanzinnig.”
• Bracke koos een heel andere aanpak, schreeuwde zijn onschuld uit, en ging in twee columns in Doorbraak in de tegenaanval. Hij stelde dat “aan de uittredingsvergoedingen niets illegaal is en niets duister”. “De media spelen een hitsig spel“, zo schreef hij, waarbij hij ook nog eens uithaalde naar de eigen partij. Ook daar lijkt de politieke schade aanzienlijk.
• Aan zowel Le Soir, VTM en De Morgen maakte Bracke gisteren nog duidelijk dat wat hem betreft die twee adviezen van advocatenkantoren niet het einde zijn. “Het komt hen niet toe te bepalen wat wettelijk is”, en ook “daar zullen rechters moeten over oordelen“. Met andere woorden: het laatste woord is zeker nog niet gevallen in heel de affaire.

Opvallend: De Groep van Tien heeft een sociaal akkoord. Met een paar vervelende boodschappen voor Vivaldi. En de rekening.

• Na dagen onderhandelen zijn de vakbonden en werkgevers eruit geraakt: een reeks topics werden afgeklopt die waren blijven liggen na de mislukking van een nieuw loonakkoord. Zo hebben ze beslist om een heel pak tijdelijke maatregelen, die door corona ingevoerd waren, nog eens te verlengen.
• Op zich is dat niet zo moeilijk voor de sociale partners: er zitten immers nogal wat zaken bij die uiteindelijk ook door de belastingbetaler opgehoest moeten worden. Zo houdt men het systeem van tijdelijke versoepeling van het brugpensioen aan, toch wel een maatregel die niet kan gesmaakt worden door de rechterzijde binnen Vivaldi, en eigenlijk zowat elke specialist over de arbeidsmarkt.
• Wie om medische reden op z’n 58^ste met brugpensioen wil gaan, het zogenaamde SWT, kan dat nog altijd. En uiteraard bijzonder symbolisch: net daar maakt Marc Leemans, de baas van het ACV, de grootste vakbond, straks zelf gebruik van. De Groep van Tien zwaait hem dus uit door hem eigenlijk een fiat te geven.
• Ook soepelere overuren, tijdelijke werkloosheid en zogenaamde landingsbanen blijven mogelijk, als het van de Groep van Tien afhangt. Omdat het allemaal wel overheidsgeld gaat kosten, moet er een fiat komen van de federale regering. Dat belooft nog een pittige discussie te worden, want onder meer de MR wilde net het omgekeerde: arbeidsmarkthervormingen die in de andere richting gaan.
• Maar de liberalen krijgen ook wat munitie mee, om straks de begrotingscontrole in te duiken, op het eind van de maand. Want meteen hebben de werknemers en werkgevers ook op papier gezet dat er niets mag gewijzigd worden aan de bedrijfspensioenen, de tweede pijler in het pensioenstelsel.
• Minister van Pensioenen Karine Lalieux (PS) loopt al langer met plannen rond, als deel van de pensioenhervorming, om toch wat extra taksen te gaan heffen op de hoogste van die pensioenen. Maar ook in de fiscale hervorming van Vincent Van Peteghem (cd&v) dook dat wel op, om extra lasten te gaan heffen, om elders de taksen te kunnen verlagen. Een stevige streep door de rekening dus, voor de hervormers binnen Vivaldi.
• Dat blijft dus hoe dan ook de slotconclusie over de Groep van Tien, die letterlijk een ‘stand still’ vraagt over de pensioenen: zij komen er onderling absoluut niet uit, als er systemen moeten hervormd worden. En op het eind van de rit is de cheque niet voor hen, maar voor de overheid, als ze akkoorden maken onderling. 

Genoteerd: Stikstof is helemaal niet weg. En de zege van de BBB geeft cd&v extra kracht.

• “De analyse dat de boeren electoraal niet veel voorstellen mag nu wel overboord zeker?”, zo kwam vanmorgen een beetje plagend de vraag van een cd&v-kabinet. Want het mag duidelijk zijn: de opmerkelijke electorale opgang van de BoerBurgerBeweging in Nederland inspireert duidelijk de Vlaamse christendemocraten.
• Het versterkt het idee dat de ingeslagen koers, om radicaal te blijven inzetten op landbouw en de boeren, die voorzitter Sammy Mahdi (cd&v) koos, de juiste is. Dat in Nederland tegelijk Thierry Baudet en zijn Forum voor Democratie voornamelijk die verloren stemmen leverden samen met het CDA, de tegenhanger van cd&v dat halveerde, lijkt een nuance in dat overwinningsgevoel van de christendemocraten in Vlaanderen.
• Gisteren al gingen ze bij cd&v nog eens stevig door op hun harde lijn. Binnen in het halfrond van het Vlaams Parlement verdedigde minister-president Jan Jambon (cd&v) met hand en tand zijn akkoord. En daarbij gaf hij de N-VA-lezing van hoe dat zal verlopen, rond de zogenaamde MER’s, of milieuonderzoeken:
  • “Het is de regeringsbeslissing, één en ondeelbaar, dat als het resultaat van dat onderzoek gunstig is (…), dan gaan we die twee maatregelen doorvoeren. Beïnvloedt dat die doelstelling ten slechte, dan gaat het niet doorgevoerd worden, zo simpel is het. Zo simpel is het”, zo stelde hij.
  • En nog duidelijker: “Dat is een afspraak binnen de regering en het is mijn job als regeringsleider om ervoor te zorgen dat die afspraken in concreto en heel specifiek opgevolgd worden.”
• Maar in de wandelgangen maakte Parlementslid Bart Douchy (cd&v) voor de camera’s van Villa Politica gewoon brandhout van die interpretatie van het akkoord. “Ik heb een grote voorganger in mijn partij die zegt op ‘wat als-vragen’ antwoord ik niet. Maar ik ga wel antwoorden. Het moet erin, of anders wordt het niet gestemd”, zo stelde hij over de twee finale eisen van cd&v, over de gelijkschakeling van landbouw en industrie en over het extern salderen, die aan een MER onderworpen zijn. Geen decreet dus, als cd&v niet krijgt wat ze wil.
• In het Vlaams Parlement reageerde de oppositie snoeihard:
  • “Ik stel alleen maar vast dat het theater verdergaat. Het akkoord is dood, leve het akkoord. Al maanden worden er in deze Vlaamse Regering spelletjes gespeeld op kap van de boer, op kap van de natuur”, zo stelde Mieke Schauvliege (Groen) in het halfrond.
  • “U zegt hier: “Wij creëren duidelijkheid voor boeren”. U creëert alleen maar onduidelijkheid. En ik vind dat erg. Ik vind dat erg voor die mensen, die jullie al zo lang aan het lijntje houden”, zo sneerde Jos D’Haese (PVDA) naar Jambon.
  • “In Nederland zijn het vandaag al verkiezingen, minister-president. Daar wordt de boerenpartij, die zich verzet tegen dat groene stikstofextremisme en die opkomt voor de belangen van de landbouw, de grote winnaar. En de boerenpartij gaat de kiezers halen bij de christendemocraten. Laat dat een les zijn, collega’s van cd&v”, zo stelde Chris Janssens (Vlaams Belang).

Opgemerkt: Magnette zegt ‘non’ tegen de Franse PS.

• Opvallend nieuws gisteren, in de Franse krant Libération: Paul Magnette, net herkozen tot voorzitter van de PS, zou de Europese lijst voor de socialisten in Frankrijk kunnen gaan trekken, op vraag van hun kopman Olivier Faure. Een beetje een herhaling van 2016, toen Magnette zich, na fors op te treden tegen het CETA-handelsverdrag tussen de Europese Unie en Canada, in de kijker had gespeeld van de Franse PS.
• De PS in Frankrijk moet zichzelf dringend heruitvinden: bij de afgelopen verkiezingen werd ze compleet uit het veld gebokst door Jean-Luc Mélenchon, die vanop extreemlinks de hele linkerzijde overvleugelt. Op rechts slaagde Marine Le Pen er dan weer in een hoop ex-PS-stemmers te overtuigen. Magnette, die met zijn recente boek ’La vie large’ heel wat aandacht kreeg in de Franse pers, zou de nieuwe adem moeten meebrengen die de partij nodig heeft.
• Maar Magnette zelf slaat het aanbod nu af, zo vertelde hij op RTL: “Het is altijd fijn dat mijn Franse vrienden en kameraden aan mij denken, maar ik ben net herkozen tot voorzitter van de PS in België. Het is hier, in België, waar ik verder ga vechten voor meer sociale gerechtigheid, en dat ga ik de komende jaren ook doen.” Een duidelijk “neen”, die RTL-journalist Christophe Deborsu hem probeerde te ontfutselen, kwam er echter niet.
• Ook op de suggestie dat Elio Di Rupo de Europese lijst voor zijn PS zou gaan trekken, iets wat gisteren door Le Soir naar buiten werd gebracht, gaf Magnette geen eenduidig antwoord: “Het is veel te vroeg om daar al over te praten. Pas binnen een jaar maken we de stemlijsten, we hebben dus nog heel wat tijd om daarover na te denken.”