Jongeren tussen 16 en 18 jaar mochten deze verkiezingen mee een stem uitbrengen voor het Europees Parlement. Nu blijkt dat er jongeren in die groep zijn die ook hun stem konden uitbrengen voor de andere verkiezingen. Vooral bij het elektronisch stemmen blijken er problemen te zijn.

In het nieuws: Jongeren kregen na het ingeven van hun elektronische stemkaart ook de mogelijkheid om voor het Vlaams en Brussels Parlement te stemmen en voor de Kamer. Dat zou normaal niet mogen.

• VRT NWS verzamelde enkele opvallende getuigenissen van 16- en 17-jarigen die allemaal aangaven meerdere keren gestemd te hebben. Bij het afgeven van hun blauwe oproepingsbrief, waarop staat aangeduid dat zij enkel voor het Europees Parlement mogen stemmen, kregen ze een elektronische stemkaart overhandigd. Daarmee zouden ze, als ze die in de stemcomputers steken, enkel toegang mogen krijgen tot de Europese lijst.
• Maar nu blijkt dat verschillende jongeren daarna ook nog de Vlaamse, Brusselse en federale kieslijsten zagen verschijnen. Velen van hen getuigen dat ze gewoon verder stemden.
• Sommigen merkten dat er iets mis was, en stapten naar hun ouders of de voorzitter van het kiesbureau. De voorzitters wisten niet wat ze ermee moesten aanvangen. Een van hen getuigt dat ze de fout zal melden aan Binnenlandse Zaken.
• De fout lijkt te liggen bij het laden van de elektronische stemkaarten. Enkelen zouden verkeerd geladen zijn. Dezelfde voorzitter legt uit dat er daarna getest werd met een stemkaart van een andere jongere, die wel correct één lijst te zien kreeg.
• “We kunnen achteraf niet zien van wie welke stem komt, dus we kunnen geen stemmen eruit halen”, legt Koen Schuyten, woordvoerder van Binnenlandse Zaken, uit aan de VRT. “Het gaat om uitzonderlijke fouten en geen systeemfout”, benadrukt hij.
• Ook minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (cd&v) heeft het over “een menselijke fout”. “Uit de berichten die ons via de media hebben bereikt, concludeer ik dat er geen structurele problemen zijn. De fouten lijken beperkt en zullen opgevolgd worden”, laat ze weten aan de VRT.

Mogelijke gevolgen

Om te volgen: Het is nog onduidelijk hoe groot de impact is en hoeveel jongeren foutief gestemd hebben.

• Om te zien hoeveel jongeren gestemd hebben op lijsten waar ze niet op mochten stemmen, is het afwachten tot de volledige uitslagen binnen zijn. Het elektronisch stemmen kon nog tot 16 uur. De stembureaus waar er met papier gestemd is, gingen om 14 uur al dicht. Ook daar hebben jongeren mogelijk extra stembrieven ontvangen.
• Volgens professor Herman Matthijs (UGent en VUB) kan dit mogelijk wel een probleem zijn voor de zetelverdeling. “Stel dat het voor een bepaalde kieskring op 100 stemmen aankomt, en dat er daar 200 stemmen te veel zijn”, haalt hij tegenover VRT NWS aan.
• “Het is aan het parlement in kwestie om zich uit te spreken over de geldigheid van de verkiezingen. Als een partij klacht indient, omdat er een probleem is bij de zetelverdeling, dan kan dat een probleem opleveren”, legt Matthijs uit.
• Het parlement kan dan de stemming in een bepaalde kieskring ongeldig verklaren. De burgers die hun stem in die kieskring uitbrachten, moeten dan opnieuw gaan stemmen. Dat is sinds de Tweede Wereldoorlog nog nooit voorgekomen. Maar mocht geen enkele partij vinden dat hij nadeel opliep, dan gebeurt er niets.
  • Els Ampe (Voor U) zou alvast wel overwegen om klacht in te dienen, zegt ze tegenover Het Laatste Nieuws. “De omvang ervan moet onderzocht worden. We gaan dit niet blauwblauw laten.”
• Voorlopig is het hoe dan ook nog te vroeg om iets over de mogelijke impact te zeggen. De stemmen van Belgen in het buitenland worden ook pas mogen bij de uitgebrachte stemmen geteld. Maar professor emeritus Johan Ackaert verwacht weinig. “Het wordt moeilijk om aan de Kamer aan te tonen wat het effect van die ‘foute’ jongerenstemmen zou zijn op de zetelverdeling. Als er een klacht wordt ingediend, dan valt het moeilijk te bewijzen waar de scheeftrekking in de resultaten zit, zeker als het om een beperkt aantal stemmen gaat.”
  • Volgens Ackaert is er in het verleden maar weinig gevolg gegeven aan gemelde lokale incidenten. Hij verwacht hier hetzelfde, juist omdat het zo moeilijk is om te bewijzen dat net de jongerenstemmen het verschil zouden hebben gemaakt.
• Verlinden geeft aan dat “als er klachten binnenkomen, dan worden die onderzocht.” Maar “voorlopig ga ik ervan uit dat de impact beperkt is”, benadrukt ze nogmaals.