Na een proces dat 3 maanden heeft geduurd is de 61-jarige Mexicaanse drugskoning Joaquín Guzmán Loera schuldig bevonden aan de hem ten laste gelegde feiten. Hij zal meer dan waarschijnlijk de rest van zijn leven in de gevangenis slijten.
Het drugskartel Sinaloa, bijgenaamd La Empresa
Tijdens de rechtszaak werd duidelijk hoe het Sinaloa-kartel functioneert. Opmerkelijk daarbij was het taalgebruik van Guzmán zelf en van zijn onderdanen. Vaak leek het of ze gewone bedrijfsactiviteiten omschreven. El Chapo zelf had het gedurig over ‘la Empresa’ of ‘het bedrijf’. Zijn handlangers spraken dan weer over ‘de infrastructuur’, ‘supply-chain-management’, de ‘algemene boekhouding’ en ‘de noodzaak om het kapitaal van de aandeelhouders te beschermen’.
Maar het drugskartel Sinaloa was alles behalve ‘een gewoon bedrijf’. Volgens de openbaar-aanklagers was CEO Guzmán eigenhandig betrokken bij tientallen moorden, betaalde hij Mexicaanse ordehandhavers miljoenen in steekpenningen uit, wat hem toeliet decennialang zijn handel te beschermen.
Een loonlijst met corrupte officials
Daarvoor was een loonlijst met corrupte officials opgesteld die tot meer dan 1 miljoen euro per maand verdienden. Hun rol? De kartels tippen over politie-acties en de drugstransporten begeleiden. Guzmán zou in 2012 ruim 100 miljoen dollar hebben betaald aan toenmalig Mexicaans president Enrique Peña Nieto. Een claim die deze laatste ‘absurd’ noemt.
De markt: Los Angeles, Chicago, New York en Azië
Guzmán ontsnapte tot tweemaal toe uit een Mexicaanse ‘maximum-security’-gevangenis tot hij in 2016 finaal werd opgepakt. Maar toen had ‘El Chapo’ al een fortuin van omgerekend 12,5 miljard euro verdiend, hoofdzakelijk door drugs vanuit Mexico naar de grote Amerikaanse steden te verschepen. Voornamelijk Los Angeles, Chicago en New York. Later breidde ‘El Chapo’ zijn werkgebied uit tot Azië. Volgens de Mexicaanse autoriteiten boeken de drugskartels in het land een jaaromzet van 22 tot 35 miljard euro, waarvan de helft pure winst is.
De leveranciers
De cocaïne komt uit Colombia. Van daaruit verdelen Guzmáns drugskartel Sinaloa en de Colombianen ‘de goederen’ onder de andere grote kartels.
Het organigram
Die drugs worden door de 4 kartelbazen dan verdeeld onder de veelvuldige drugsbaronnen, die elk verantwoordelijk zijn voor een eigen gebied. Dat verkleint het risico voor het kartel wanneer een van deze baronnen wordt gevat door de politie. Die baronnen worden bijgestaan door honderden werknemers, maar ook ICT-specialisten die de communicaties monitoren en piloten en chauffeurs, die de drugs transporteren. Dan zijn er de veiligheidsagenten die de drugs en de kartelbazen beschermen. Tenslotte zijn er de sicarios, misdadigers die vijanden van de kartels een lesje leren, kidnappen of vermoorden. El Chapo huurde hoogopgeleide buitenlanders in (vooral in politiekringen) om te fungeren als managers en getrainde huurmoordenaars.
De winstmarge
Een kilo cocaïne kost bij aankoop in Colombia zo’n 2.600 euro, maar eens die Los Angeles bereikt is dat al 17.700 euro. In New York, waar de politie efficiëntst optreedt tegen drugs en de risico’s grootste zijn, is die prijs al opgelopen tot 31.000 euro per kilo.
Het transport
De transporten verliepen lange tijd langs speciaal daarvoor gegraven tunnels. Of de pakken drugs werden met katapulten de grens over geschoten. Maar later werden ze in conservenblikken verstopt in vrachtwagens. Ook werden ze in speciale daarvoor ontworpen compartimenten in goederentreinen gelast. Om drugshonden af te leiden werden de drugs eerst ondergedompeld in olie. Het drugskartel Sinaloa installeerde ook treinsporen in magazijnen buiten de grote Amerikaanse steden. Daar werden de drugs dan met metalen hamers uit de compartimenten geslagen, zonder dat de autoriteiten argwaan kregen. De trein vertrok daarna terug richting Mexico, met legitieme ladingen.
Dan kwamen de narco-pijpleidingen. Later de duikboten. De kostprijs speelde nooit een rol. Want één lading was makkelijk 800 tot 900 miljoen euro waard.
De inkomsten
Omdat het geld voor de drugs meestal in kleine coupures binnenkwam, was het witwassen ervan een hele opdracht. Dat geld bereikte Mexico vaak in een personenwagen, die tot 1 miljoen euro in cash kon transporteren. Aan de Mexicaanse grens werden de autoladingen dan in privé-jets geladen, die elk tot 8 miljoen euro konden transporteren.
Guzmán bouwde speciaal daarvoor ontworpen huizen, met een grote ondergrondse bergruimte. In die huizen kon makkelijk tot 20 miljoen euro worden bewaard.
De boekhouding
Het drugskartel Sinaloa stuurde daarna debetkaarten die telkens met 9.000 euro cash konden worden opgewaardeerd naar tussenpersonen in Colombia en Ecuador om meer cocaïne aan te kopen. Dat verkleinde het risico. Drugsresiduen worden makkelijker op debetkaarten verwijderd dan op bankbiljetten. Want ook drugshonden focussen op papieren geld, eerder dan debetkaarten.
Technologie
Guzmán huurde tientallen ICT-experts in die telkens de laatste ‘state of the art’-technologie implementeerden. Zo kloonden de drugsbaronnen de telefoons van nietsvermoedende burgers om hun bestellingen te plaatsen. Guzmán zelf verwisselde om de drie a vier dagen van nummer. In 2008 liet Guzmán een eigen versleuteld netwerk bouwen en plaatste hij de server in Canada, omdat hij had gelezen dat dit land de strengste privacy-wetten had. Guzmán liet zijn ICT-specialisten ook een systeem opzetten dat hem toeliet al wie voor hem werkte af te luisteren, net als hun familieleden.
Guzmán was de laatste jaren voor zijn arrestatie voornamelijk op de vlucht voor de autoriteiten. Dat weerhield hen er niet van om doorlopend bestellingen te blijven plaatsen in Ecuador en ze naar de VS te verschepen.
Ook in de maand voor zijn uitlevering aan de VS bleef Guzmán nog altijd een nieuwe ontsnapping plannen. Omdat er geen haar op zijn hoofd aan dacht ooit rekenschap voor zijn misdaden te moeten geven tegenover een Amerikaans rechter.