Javier Milei, een radicale outsider, wil zondag een einde maken aan de 75 jaar lange vernietiging van Argentinië

De Argentijnen trekken zondag naar de stembus om een nieuwe president te kiezen. In de peilingen staat een radicale outsider op kop: de ‘anarcho-econoom’ Javier Milei. Die wil een einde maken aan 75 jaar peronisme, dat Argentinië – ooit het rijkste land op aarde – diep in de kelder van de wereldgemeenschap heeft gedeponeerd.

Een radicale outsider

In het nieuws. Javier Milei, een libertaire econoom en radicale outsider, breidt zijn voorsprong in de peilingen steeds verder uit.

De leider van ‘La Libertad Avanza‘, haalde bij de voorverkiezingen in augustus 31 procent van de stemmen en werd zo de topfavoriet om op 22 oktober de presidentsverkiezingen te winnen. Oppositiepartij Juntos por el Cambio haalde 28 procent van de stemmen, terwijl de regerende peronisten bleven steken op 27 procent. In onderstaande peiling heeft Milei die voorsprong nog verder uitgebreid.

Wie is Javier Milei?

Zoom in. Milei’s rockconcert-achtige bijeenkomsten en populistische aantrekkingskracht vertonen veel vergelijkingen met Donald Trump.

Hoewel Milei soms wordt beschreven als het antwoord van Argentinië op Donald Trump of ook de Braziliaanse Jair Bolsonaro, verschilt zijn politieke filosofie van hen beiden.
- Nationalisme is geen belangrijk onderdeel van zijn boodschap. Zijn extreem economisch liberalisme zou de grote overheidstekorten van Trump of Bolsonaro’s verkiezingsuitgaven aan aalmoezen voor de armen niet tolereren.
- Wel beschikt hij net als Trump over een natuurlijk talent om te entertainen. Hij is dan ook een gegeerde gast in televisieprogramma’s.
- Milei is zeker niet onbesproken. Hij roept op tot het afschaffen van de Argentijnse centrale bank en wil de peso vervangen door de dollar. Verder wil hij staatsbedrijven privatiseren en de regelgeving voor bedrijven drastisch inkrimpen.
- Ook wil hij de verkoop van menselijke organen zonder overheidsinmenging legaliseren. Tevens denkt hij dat de seksuele voorlichting op Argentijnse scholen deel uitmaakt van een samenzwering van de elite om de traditionele familie te vernietigen.

75 jaar ‘Peronisme’

President Juan Peron and zijn vrouw Eva op een archieffoto (1951)

Zoom out. Argentinië gaat al decennialang gebukt onder economisch mismanagement. Dat is een gevolg van het ‘peronisme‘, een niet-officiële politieke ideologie ontworpen door Juan Domingo Péron, een militair die drie keer tot president van zijn land zou worden verkozen, van 1946 tot 1955 en van 1973 tot 1974.

Peron, een autoritaire überpopulist

Péron was een autoritaire überpopulist, die zijn inspiratie opdeed bij Mussolini en in Hitlers politiek manifest Mein Kampf. Péron begreep wat er bij de Argentijnse onderklasse leefde, de zogenaamde ‘descamisados’.
De Argentijnse filosoof Mario Bunge noemt peronisme ‘een uniek fenomeen, dat invloeden allerhande groepeert: van fascisme en socialisme tot communisme, en van staatgesponsord corporatisme tot nationaal-syndicalisme’.
Samengevat kan worden gesteld dat Péron er als eerste in slaagde een enorme politieke beweging te doen ontstaan, die, ondanks de tegenkanting van de elites, vakbonden en arbeiders groepeerde. Het peronisme vulde zo een leegte op die door traditionele partijen was opengelaten.
Dat vertaalt zich in een vet, maar onaantastbaar staatsapparaat, gecombineerd met de zelfverrijking van corrupte politici, een brutaal protectionisme dat regeringsgezinde ondernemers bevoordeelt, krachtige, door de staat gecontroleerde vakbonden, die het land naar willekeur platleggen en een ultragepolitiseerde rechterlijke macht.
Dat alles in een land dat altijd boven zijn stand heeft geleefd en de voorbije 100 jaar tot acht keer toe in ‘default’ ging.
Vier op elke 10 Argentijnen leeft in armoede. De belangrijkste rentevoet situeert zich nu in de buurt van de inflatie… op 133%.
De in Nederland gevestigde Maddison Project Database brengt de vernietiging door 75 jaar peronisme ? – op basis van bbp pro capita – hieronder in beeld.

Zoom out. Anti-establishment politici zijn en vogue.

Trump vertegenwoordigde een volledige breuk met de Amerikaanse politieke klasse.
In 2018 kozen de door schandalen en de stagnerende economie uitgeputte Braziliaanse kiezers voor Jair Bolsonaro.
Maar ook in Chili en vorige zondag nog Ecuador kwamen politieke outsiders aan de macht.
De kans dat Milei het haalt is dus niet gering. Hem wacht een helse taak, maar hij zou de steun krijgen van de Propuesta Republicana van voormalig president Mauricio Macri (2015 – 2019) en van Juntos por el Cambio van Patricia Bullrich. Deze laatste was minister in de regering Macri. Beiden zouden Milei de ruggesteun kunnen geven voor een stabiele rechtse regering.