De hoeveelheid mensen die je in Japan chirurgische maskers ziet dragen is verrassend voor westerlingen. Het voorbije decennium is het gebruik van zulke maskers er meer dan verdrievoudigd en de Japanse maskermarkt is nu goed voor ongeveer 170 miljoen euro per jaar. Hygiëne en gezondheid waren de oorspronkelijke drijvende factoren, maar er komen steeds meer andere redenen voor hun populariteit.
De eerste verschijningen van chirurgische maskers in het straatbeeld waren te wijten aan de Japanse elementaire beleefdheid. Mensen die zich onwel voelden, maar geen ziekteverlof wilden of konden nemen, gingen maskers dragen opdat ze hun ziektekiemen niet bij anderen zouden verspreiden.
Dan kwam in 2003 het antihooikoorts-masker van Unicharm op de markt. Niet enkel kon dit masker ziektekiemen en stuifmeel beter blokkeren, maar het was ook uit goedkoper materiaal vervaardigd. Het nieuw type masker bleek zelfs zo goedkoop en gemakkelijk te gebruiken dat ook gezonde mensen ze begonnen te dragen om potentiële infecties te voorkomen in de overbevolkte Japanse steden.
Het dragen van maskers werd snel zo populair en alledaags dat niemand er zich nog vragen bij ging stellen. Dit leidde er dan weer toe dat men ze begon te dragen om
Redenen die helemaal niets met gezondheid of hygiëne te maken hebben:
- Sommigen (vooral jongeren) dragen ze om hun privacy te beschermen. Met een masker en een koptelefoon laat iedereen je met rust en hoef je met niemand te praten, denken velen. Volgens de jeugdpsycholoog Jun Fujikake kan dit te wijten zijn aan een obsessie met onrechtstreekse communicatie via technologie. Ook is er sprake van een nationale intimiteitsvlucht.
- Japanse winters zijn koud en veel manieren om je gezicht warm te houden zijn er niet. Een skimasker dragen is in Japan niet sociaal aanvaard, maar een chirurgisch masker wel.
- Een masker is ook nuttig voor mensen die liever niet ongemaquilleerd of ongeschoren in het openbaar verschijnen, maar geen zin of tijd hebben om zich presentabel te maken om snel even naar de winkel te gaan.
- Sommigen zien chirurgische maskers zelfs als modeaccessoires en tal van Japanners voelen zich aangetrokken tot mannen of vrouwen met maskers. Een toenemend aantal bedrijven brengt dan ook maskers op de markt met allerlei mooie patronen.
- Tot slot proberen fabrikanten ook te innoveren. Zo maakte de cosmeticaproducent T-Garden het roze Flavor Mask, dat een aangename frambozengeur verspreidt en belooft om de drager gewicht te helpen verliezen.