Jambon I giet er centrumrechtse saus over: "Het onderste deel van de middenklasse betaalde al te veel het gelag, het zijn zij die wij nu steunen", reageert Diependaele fel op de kritiek

Analisten lijken te herontdekken dat Jambon I een centrumrechtse ploeg is. Maar niet toevallig vuurt Vlaams minister van Begroting Matthias Diependaele (N-VA) een salvo af op Vivaldi. “Sociaal tarief, verhoging van hun uitkeringen, goedkope kinderopvang, goedkoop openbaar vervoer. Het zijn niet diegenen die bijdragen, die tot nu toe het meest gestegen zijn in hun inkomen”, zo maakt die de harde analyse. En net daarom zet Jambon I in op een andere groep: de lagere middenklasse, zo is de redenering. “Het zijn zij die in de crisis het gelag hebben betaald. En het is dat deel van de bevolking dat je wil steunen.” Zo vergoelijkt Diependaele een reeks maatregelen die aan de kant van oppositie en critici als “cadeautjes voor het kiespubliek” worden weggezet: de jobbonus, maar ook de premies voor elektrische wagens, zitten in dat pakket. Die slaan samen toch een flink gat in de begroting, die 3,7 miljard in het rood gaat in 2024. Tegelijk houdt Diependaele vol dat “in 2028 er een half miljard overschot zal zijn.” Het is een bewust gekozen andere boodschap dan Vivaldi: een clash met onder meer Vooruit, Groen en PVDA, die ongetwijfeld terugkomt tijdens het debat over de Septemberverklaring morgen.

In het nieuws: Jan Jambon (N-VA) doet het wat getemperd, geen flandriens of leeuwen deze keer, maar eerder gezond boerenverstand.

De details: “De komende negen maanden gaan we het beste van onszelf geven om Vlaanderen vooruit te blijven duwen, hoger en beter”, zo stelt de minister-president. Dat is genoteerd, met het stikstof-dossier in het vooruitzicht.

Een applaus als een warm bad, van zijn meerderheid: cd&v, Open Vld en N-VA hielden het samen toch een half minuutje vol, en Jambon nam het met gebogen hoofd en dankbaar kijkend naar de zaal in ontvangst, na afloop van zijn Septemberverklaring.
Wiedergutmachung, na het trauma van vorig jaar, zoveel was wel duidelijk. De coalitiepartners beseften dat zichtbaar: zowel Bart Somers (Open Vld) als Hilde Crevits (cd&v) toonden op de regeringsbanken een grote glimlach, en feliciteerden allebei na afloop, tijdens het applaus hun minister-president. Alles was even vergeten, de sfeer zoals in de grote dagen. Dat soort mise-en-scène kan de Wetstraat als geen ander.
Jambon had op zijn beurt ook met bloemen gegooid, naar zijn coalitiegenoten, in z’n speech.
- Zo had die het over het “turboplan op inburgering, dat collega Bart Somers in de steigers heeft gezet”, en met ruime vermelding van de jobbonus, de liberale trofee, die 100 miljoen meer kreeg.
- En die ’turbo was er ook voor cd&v: “Ik weet hoe collega Hilde Crevits de voorbije maanden in moeilijke omstandigheden aan het herstel van de sector heeft gewerkt. Ik ben blij dat we nu een turbo op haar inspanningen kunnen zetten“, zo werd de 270 miljoen euro extra voor kinderopvang verkocht.
Daarnaast opvallend in het pleidooi van Jambon: een vooruitblik op het Belgische voorzitterschap van de EU in 2024, waarbij hij schijnbaar op één lijn zit met de federale ploeg. Want hij wil de nadruk op industrie, net zoals premier Alexander De Croo (Open Vld), die een New Industrial Deal wil lanceren. Ook De Croo loopt daar heel enthousiast over.
En ook opgemerkt: een oproep aan de Europese Commissie om de versoepeling van de regels rond staatssteun in Europa zo snel mogelijk weer in te perken. “Die leiden tot een ongezonde subsidiewedrace binnen Europa”, waarin Vlaanderen niet op kan tegen de miljarden waar onder meer Frankrijk en Duitsland mee strooien, voor hun bedrijven.
Jambon hield het zoals gezegd wel eerder onderkoeld in deze Septemberverklaring. Hij ging geen enkele keer in superlatieven over zijn regio en viel voor één keer ook niet terug op de gekende stereotypen over Vlamingen als ‘kas-in-kop-doorvechten’ of ’tegen-de-wind-fietsende-flandriens’. En ook moest Vlaanderen deze keer niet “excelleren”, het moest vooral een goede huisvader zijn.

De politieke boodschap: Het beeld van de krekel en de mier, Vivaldi en Jambon I, werd onderstreept door de ‘goede huisvader’: de bewaker van de centen, en dus de toekomst.

Meest politieke passage: de begroting zelf. Daarbij noemde Jambon het zowaar “een zaak van eer en politieke moed“, om ook aan de volgende Vlaamse regering “een gezonde begroting af te leveren”. “Wie zegt dat een begroting op orde niet belangrijk is, dwaalt. Hij of zij speelt met de toekomst van onze kinderen en kleinkinderen”, zo stelde hij.
Opvallend daarbij, een heel expliciete pluim voor Matthias Diependaele, de minister van Begroting van zijn eigen N-VA, die “nu al vier jaar lang, als een goede huisvader over onze begroting waakt”. Daarbij drukte Jambon er nog eens op: “Het is trouwens niet omdat je op de centen let, dat je harteloos bent. Integendeel: je let op de centen, omdat het de enige manier is om goed en waardig te leven…”
Het moet straks munitie geven aan N-VA om op Vivaldi en haar begrotingswerk te kunnen schieten: wij doen het wél goed met de Vlaamse centen. Ook tijdens de onderhandelingen wilde de grootste partij absoluut dat evenwicht tegen 2027 niet lossen: zo krijgt de volgende Vlaamse regering ook stevige beleidsruimte, “vanaf 2028 is er een half miljard over”, zo herhaalde men telkens.
En toch: ook Jambon moest even later voor de camera’s van Villa Politica toegeven dat het tekort voor volgend jaar wel door stijgt, “tot zo’n 3,5 miljard”, zo stelde hij. Het blijkt in werkelijkheid een tekort van 3,7 miljard, met 2,1 miljard die voorzien was, maar een bijkomende tegenvaller van 1 miljard door minder inkomsten (onder meer door een slappe huizenmarkt) én toch nog 600 miljoen euro aan nieuw beleid dat ongedekt is.
Dat oogt kwetsbaar, al bleven achteraf zowel Jambon als Diependaele volhouden dat “het evenwicht in 2027 niet in het gedrang komt”. “We hebben tijdens de begrotingsoefening elke euro niet twee, maar drie keer omgedraaid. Het geld groeit jammer genoeg niet aan de bomen”, zo benadrukte Jambon nog tijdens z’n speech.
In de coulissen wordt bij N-VA diezelfde Diependaele overigens stevig aangeprezen, mogelijks zelfs als de man die straks een Vlaamse regering kan gaan leiden. “Betrouwbaar, degelijk, ideologisch coherent”, zo is te horen aan de top, “een goede huisvader dus”.
Overigens is die term, die van bij de Romeinen komt, de ‘bonus pater familias’, als juridisch begrip eeuwenlang gebruikt in de wet. Maar in het gemoderniseerde Burgerlijk Wetboek van 2022, is die notie, die als “te patriarchaal” werd omschreven, vervangen door het genderneutrale “voorzichtig en redelijk persoon”. Dat bekt natuurlijk wel minder in politieke speeches.

De politiek positionering: Ja, dit zijn maatregelen voor de middenklasse”, zo omarmt Diependaele de kritiek.

Opvallend, na het bekendmaken van de maatregelen (waar u een compleet overzicht vindt hier) kwam er meteen forse kritiek, van onder meer professor Ive Marx, alomtegenwoordig in de media, “dat dit een begrotingsakkoord voor de middenklasse is” en “een centrumrechtse coalitie die haar electoraat aan het bedienen is“. De echo’s bij analisten in de media volgden snel en afkeurend.
Maar interessant: Diependaele ging op Radio 1 vanmorgen die kritiek net omarmen. “Het is het onderste deel van de middenklasse die het gelag betaald heeft, tijdens de crisis. Wij moeten inderdaad focussen op de mensen die laatste jaren net minder hebben gekregen. Dat is die lagere middenklasse.”
En dus verdedigde Diependaele keuzes als een nieuwe premie voor elektrische wagens, het uitbreiden van de jobbonus, ook al zou die niet al te effectief zijn, voorrang in de kinderopvang voor wie werkt, of nog, geen bijkomende kost voor dienstencheques: allemaal maatregelen die niet de onderste percentielen helpen, maar de verdieners in het midden.
Daarbij haalde de Vlaamse begrotingsminister tegelijk fel uit naar het federale beleid: “Het zijn diegenen die niet werken en niet bijdragen aan het systeem, die er het meest op vooruit zijn gegaan: die hun uitkeringen zijn gestegen, ze hebben sociale tarieven voor energie gekregen, goedkope kinderopvang, goedkoper openbaar vervoer. (…) Men zou eerder eens moeten kijken of de uitkeringen niet veel te dicht tegen het minimumloon aanschuren.”
Zo kwam Diependaele onverbloemd zijn ideologische lijn verkopen: “Wij proberen met de Vlaamse regering die laagste lonen groter te maken. Dat is waar wij op mikken. En daarom kozen wij bijvoorbeeld om niet te raken aan die goedkope dienstencheques.”

Morgen op de agenda: De oppositie loopt zich al warm voor het debat.

“Een sector ‘herstellen’ die je 20 jaar hebt beheerd, dat kan je toch eigenlijk niet menen?” De kritiek van bij Vooruit klinkt snoeihard, op de hele uitleg rond de verhoging van de budgetten voor de kinderopvang in Welzijn. Bij de socialisten claimt men dat het “enkel dankzij onze druk was”, dat cd&v uiteindelijk die eis binnenhaalde. Geen bloemen dus, voor Crevits en co, in het debat dat morgen om 14u begint in het Vlaams Parlement.
Bij Groen hebben ze alvast een lijst van zaken die geen aandacht en vooral geen extra centen gekregen hebben van Jambon I: Groen-fractieleider Mieke Schauvliege over de Septemberverklaring. “De jeugdzorg, de ouderenzorg, De Lijn”, zo somde fractieleider Mieke Schauvliege (Groen) op, op Villa Politica.
“De goednieuwsshow in het Parlement staat in schril contrast met de problemen waar mensen elke dag op botsen in de zorg, het onderwijs of het openbaar vervoer. Aan hen is de boodschap: “trek uw plan”.’, zo haalde Jos D’Haese (PVDA) al uit op X, ter voorbereiding van morgen.
Vlaams Belang zat meer op een lijn van algemene kritiek. Fractieleider Chris Janssens (Vlaams Belang) had het over een algemene balans van Jambon I, die “ronduit negatief” was. “Een zelfgecreëerde stikstofcrisis, een onderwijscrisis, een wooncrisis en een falend integratiebeleid”, zo vatte die het al samen.
Overigens had Vlaams Belanger Sam Van Rooy ook een soort protest-pancarte mee, met foto’s van destijds Bart Somers met Sihame El Kaouakibi, die hij zichtbaar in het halfrond plaatste, om eraan te herinneren dat zij ooit Open Vld’er was. Die laatste nam gisteren plaats, na twee jaar ziekteverlof, op de banken achter de Belang-fractie, waarbij verder niets nieuwswaardig te melden viel.

Aan de overkant: Ook Elio Di Rupo (PS) belooft “geen nieuwe taksen” voor zijn burgers.

Centrumrechts of centrumlinks? Een zekerheid: niemand wil één jaar voor de verkiezingen al te veel pijn doen aan zijn toekomstige kiezers. En dus stelt ook de Waalse minister-president Elio Di Rupo “geen nieuwe taksen” in het vooruitzicht, voor zijn paars-groene coalitie in Namen.
Aan Vlaamse kant zijn die er overigens ook niet, maar daar waren geen grote uitspraken voor nodig: het was zelfs geen optie bij de besprekingen.
Vanmorgen was Di Rupo bij RTL, en daar deed hij meteen een aankondiging over zijn begroting. Overigens kent Wallonië niet zo’n ‘Septemberverklaring’ of ‘State of the Union’ zoals in het Vlaams Parlement en de Kamer: een plechtig moment waarop de cijfers naar het Parlement komen aan het begin van het Parlementaire jaar. Bij hen is dat later.
“Het eerste wat ik de luisteraars wil zeggen is, dat er geen nieuwe belastingen zullen komen”, zo klonk de oud-premier van de socialisten bijna als een liberaal. “Ik vind dat onze medeburgers al genoeg belast worden.”
En kijk, ook in Wallonië rekenen ze toch wel voluntaristisch. Want ook zonder nieuwe inkomsten kondigde de minister-president aan “dat er een evenwicht in 2024 wordt bereikt“.
Dat doet de Waalse regering dan wel door een heel pak kosten, onder meer relancemaatregelen over COVID, maar ook voor de overstromingen én de kosten van de oorlog in Oekraïne niet in de begroting op te nemen. Die rekent Di Rupo dus niet mee.
Een vergelijking met de 3,7 miljard die de Vlaamse begroting tekort heeft, klokt in Namen af op 3 miljard tekort, volgens dezelfde spelregels. Dat is een veel groter tekort, relatief gezien op de veel kleinere Waalse begroting.
De Waalse schuld explodeerde bovendien, volgens de cijfers van het Rekenhof van 23 miljard in 2019 naar 43 miljard in 2024, of bijna 300 procent van de inkomsten. Maar Di Rupo wuift de kritiek weg: “Die schuld is houdbaar”. En de besparingen die hij wil doen zijn dan ook niet spectaculair: “We hebben met experts gewerkt die ons hebben verteld dat we 150 miljoen per jaar structureel moeten besparen. We moeten nog ongeveer 50 miljoen besparen en dat zullen we ook doen.”

Op de agenda: Volgende week weer de Bpost-topvrouw Audrey Hanard in de Kamer.

Het heeft maanden geduurd, maar nu staat het eindelijk ingepland: volgende week dinsdag komt Audrey Hanard, de voorzitter van de raad van bestuur van Bpost, terug naar de Kamer.
Ze moet er dan de resultaten van de interne audits van Bpost komen toelichten, iets wat eigenlijk in het voorjaar al eens gebeurde. Toen verscheen Hanard samen met nog drie mensen van de Bpost-top, waaronder de interim-CEO, om kritische vragen van de Kamerleden in de commissie Overheidsbedrijven te beantwoorden. Logisch, na het ongelofelijke schandaal waar Bpost in verwikkeld was geraakt, waarbij het om honderden miljoenen euro’s overheidsgeld gaat.
Alleen, de antwoorden die de Bpost-top en met name Hanard gaven bleven zeer vaag en partieel, wat een pak Kamerleden van de oppositie, maar evengoed van de meerderheid behoorlijk frustreerde.
Nu volgt dus een tweede akte, waarbij Hanard zich mag opmaken voor een nieuwe batterij vragen. Want de hele zaak, waarbij bleek dat Bpost voor miljoenen euro’s te veel aanrekende voor allerlei overheidscontracten aan de Belgische staat, kostte al de kop van de vorige CEO, Dirk Tirez. Maar daarbij bleef ook de rol van Hanard, benoemd door de PS, niet onbesproken: ook zij ging wel erg ver in contacten met de PS-kabinetten, om het infame krantencontract veilig te stellen.
Overigens is het opvallend dat Hanard de kost van dat krantencontract publiek blijft rechtvaardigen. De Belgische Staat betaalde tot vorig jaar 175 miljoen euro per jaar om de krantendistributie te laten subsidiëren. Ook daarover krijgt ze straks opnieuw scherpe vragen.
Na een keihard gevecht binnen de kern, waarbij de PS zich met hand en tand verzette, daalde dat al naar 125 miljoen euro per jaar: vreemd genoeg aanvaardde Bpost het om dat plots voor 50 miljoen euro minder te doen, wat duidt op de hoge marges, die niet in overeenstemming zijn met Europese regels. Maar zelfs die 125 miljoen is volgens betrokkenen, waaronder de ex-CEO, nog altijd ruim voldoende voor veel marge: de ware kost voor Bpost zou maar 75 miljoen zijn. Een audit, besteld door minister van Economie Pierre-Yves Dermagne (PS) naar die werkelijke kost voor Bpost, bij het Brusselse Positive Competition, zou uitsluitsel moeten geven.
Er staat wel wat op het spel, want Vivaldi moet bij de begrotingsbesprekingen ook beslissen of het contract dan overeind blijft of niet. Bij de PS was men alvast niet te spreken dat enkel Hanard nu moet komen naar de Kamer en niet de nieuwe CEO Chris Peeters. Maar die is nog niet eens aan de slag, Hanard krijgt dus geen enkele rug naast zich, om zich achter te verschuilen.

Pijnlijke zaak (1): Voormalig Vlaams minister Luc Martens (cd&v) is voor de rechtbank gesleept wegens niet betalen van schulden.

Vijf jaar minister van Welzijn en elf jaar burgemeester van Roeselare: Luc Martens is bij de christendemocraten, zeker in West-Vlaanderen, een naam als een klok. De man blijkt nu in een lastig financieel parket te zitten.
Martens belegde naar eigen zeggen in cryptomunten, maar verloor daar sinds 2021 behoorlijk veel geld mee, terwijl hij tegelijk een appartement in Roeselare kocht. Om zijn verliezen te financieren ging hij grote sommen geld lenen.
Alleen doet de lange lijst personen, kennissen en zakenlui, vermoeden dat het om meer dan een “overbruggingskrediet” ging, zoals hij hen liet uitschijnen. In totaal zou het om meer dan 3 miljoen euro schulden gaan.
En nu is hij niet in staat om binnen de afgesproken termijn terug te betalen: een aantal gedupeerden dagen hem voor de rechtbank. Tegelijk bekijkt het parket ook of het om strafbare feiten gaat.
De gedupeerden hadden voor de rechtbank een ander verhaal, zo weet Het Laatste Nieuws: ze stellen dat Martens zelf is opgelicht door een bende, die via cryptomunten mensen geld afhandig maakt. Martens zelf ontkent de bedragen én de fraude.
“Wie mij geld heeft geleend, zal dat tot de laatste eurocent terugkrijgen. Ik garandeer dat iedereen na afloop tevreden zal zijn. Dat geldt ook voor mezelf. Door een samenloop van omstandigheden word ik nu een oplichter genoemd. Stel je voor. Ik ben 77 jaar”, zo gaf hij aan de lokale krant mee.

Pijnlijke zaak (2): Een schepen in Sint-Joost gebruikt onkostenvergoeding om lingerie en sigaretten te kopen.

In Brussel is de lokale politiek een goudmijn van schandaaltjes. Deze keer is La Dernière Heure op de onkostenvergoedingen van het schepencollege in Sint-Joost-ten-Node gestoten, waar de partij van Emir Kir (ex-PS) de plak zwaait. En voor schepen Dorah Illunga (ook ex-PS) blijkt er toch een nogal vreemd patroon in de aankopen, die representatiekosten zouden moeten zijn.
Daarbij mogen de schepenen elk 1.784 euro per jaar uitgeven. Maar Illunga besteedde dat volgens de krant, die de bonnetjes in kon kijken, niet alleen aan parfum, make-up en kleding, maar ook aan lingerie: jarretelgordels en kanten kousen, plus ook pyjama’s. Daarnaast zijn er zelfs de kosten voor een pakje Marlboro Gold, een handvol bananen en een groot aantal fastfoodbonnetjes.
Illunga zelf ziet geen probleem: “Die representatiekosten werden op twee niveaus gecontroleerd, enerzijds administratief door de gemeenteontvanger en anderzijds door het college”. Ecolo klaagt de zaak aan.