Ondanks clash met het Westen, stuurt Rusland reuzenmagneet naar Frankrijk voor ’s werelds grootste kernfusieproject

Ondanks clash met het Westen, stuurt Rusland reuzenmagneet naar Frankrijk voor ’s werelds grootste kernfusieproject
Getty Images

Rusland heeft gisteren een van de zes gigantische magneten verscheept die nodig zijn voor het Franse kernfusie-proefproject ITER. Dit is overigens niet het enige voorbeeld van Russische samenwerking met het Westen ver voorbij de start van het Oekraïneconflict.

Waarom is dit belangrijk?

Het kernfusieproject ITER is een van de laatste internationale wetenschappelijke projecten waaraan Moskou, ondanks strafmaatregelen en banvloeken van het Westen vanwege zijn oorlogvoering in Oekraïne, deelneemt. Het onderzoek is dan ook een bijzonder belangrijke aangelegenheid. Wetenschappers beschouwen kernfusie, hetzelfde proces dat onze zon van energie voorziet, als een potentiële toekomstige bron van vrijwel onbeperkte schone energie. ITER is een samenwerkingsverband van 35 landen.

De essentie: Een schip met een in Rusland vervaardigde magneet – of: “poloïdale veldspoel” – vertrok dinsdag uit Sint-Petersburg richting het Zuid-Franse Marseille, zo bericht de EU-nieuwssite Euractiv. “De enorme spoel van negen meter breed en 200 ton was stevig ingepakt om een reis van twee weken te kunnen doorstaan”, klinkt het nog.

  • De ringvormige magneet werd gebouwd onder toezicht van het Russische nucleaire agentschap Rosatom.
  • Het object moet het bovenste gedeelte vormen van ’s werelds grootste “tokamak”.

Tien keer heter dan de zon

Een wát? Eerst wat achtergrond. Bij kernfusie worden waterstofatomen onder intense hitte en druk samengeperst om helium op te leveren; hierbij komt energie vrij in de vorm van neutronen. Waarom is dit proces een buitengewoon moeilijke klus? Je moet ervoor “zonachtige” omstandigheden op aarde nabootsen.

  • Een paar laboratoria in de wereld maken hiervoor gebruik van een speciaal type kernfusiereactor; een tokamak.
  • Zo’n installatie kan de fusiebrandstof – de “zware” waterstofatomen deuterium en tritium – verhitten tot honderd(en) miljoenen graden Celsius. Hierdoor wordt een plasma gevormd dat ongeveer tien keer heter kan zijn dan de zon. Dit zorgt ervoor dat de proefreactor, gedurende de paar seconden dat hij draait, de heetste plek in ons zonnestelsel is.
  • Een aanpak om kernfusie nuttig te maken – waarbij wetenschappers het proces op een gecontroleerde manier op gang kunnen brengen en waarbij meer energie wordt opgeleverd dan erin wordt gestopt – omvat het gebruik van magneten. Die moeten het kolkende plasma in toom houden. Dit is de aanpak die wordt gebruikt door ITER.

Wat is verder nog een unique selling point? Kernfusie levert, in tegenstelling tot kernsplijting, het proces in conventionele kernreactoren, geen langdurig radioactief afval op.

“Als deze samenwerking zou worden stopgezet, zou iedereen verliezen”

Verder: Het was de bedoeling dat de Russische magneet al in mei zijn Frankrijkreis had aangevat. EU-sancties die het aanmeren van Russische schepen in Europa verbieden, hebben het vertrek van het reactor-onderdeel echter vertraagd.

  • Zonder de Russische spoel zou de tokamak “niet werken”. Dat was de boodschap van de Rus Leonid Khimchenko, hoofdwetenschapper in het onderzoekscentrum van ITER, voor het persagentschap AFP.
  • Andrej Mednikov, een wetenschapper die belast is met de productie van de poloïdale veldspoel, bewierookte de voortdurende internationale samenwerking.
  • “Als deze samenwerking zou worden stopgezet, zou iedereen verliezen: zowel Rusland als de internationale gemeenschap”, klonk het.

Rusland drijft meer handel met… België

Het is niet de eerste keer in recente tijden dat Rusland in verband gebracht wordt met een onverwacht partnerschap.

  • Zo schreef het gezaghebbende Amerikaanse dagblad de New York Times eind oktober dat sommige landen sinds het begin van de Oekraïne-oorlog hun economische betrekkingen met Rusland net hebben verdiept.
  • Daartoe behoren China en Turkije, “maar ook India, Japan, en… België en Nederland.”

(mah)

Meer premium artikelen
Meer

Ontvang de Business AM nieuwsbrieven

De wereld verandert snel en voor je het weet, hol je achter de feiten aan. Wees mee met verandering, wees mee met Business AM. Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en houd de vinger aan de pols.