Italië heeft de voorbije periode de dagelijkse en jaarlijkse limieten voor de vervuiling door fijnstof, opgelegd door de Europese Unie, herhaaldelijk en in beduidende mate overschreden. Dat heeft het Europese Hof van Justitie (EHJ) geoordeeld. Er wordt aan toegevoegd dat Italië niet tijdig maatregelen heeft genomen om het probleem aan te pakken, zoals door de Europese wetgeving wordt geëist.

De uitspraak vormt de afsluiting van de eerste cyclus van de inbreukprocedure die de Europese Commissie zes jaar geleden terzake tegen Italië is gestart. Indien het land geen afdoende maatregelen neemt, dreigen uiteindelijk aanzienlijke boetes.

Fijnstof en stikstofdioxide

Het Europese Milieuagentschap had al langer gewaarschuwd dat Italië de grenswaarden voor de uitstoot van fijnstof en stikstofdioxide overschreed. De emissies worden vooral veroorzaakt door het autoverkeer en andere verbrandingsprocessen van fossiele brandstoffen. Volgens het Europese Milieuagentschap kent Italië binnen de Europese Unie de hoogste mortaliteit als gevolg van de vervuiling met stikstofdioxide.

Een studie heeft uitgewezen dat Milaan, Padua, Venetië, Brescia en Turijn moesten gerangschikt worden bij de tien steden die in de Europese Unie met de hoogste kost door luchtverontreiniging werden geconfronteerd. Geraamd wordt dat de luchtvervuiling in Italië per inwoner een jaarlijkse kost van 1.535 euro veroorzaakt.

Ugo Taddei, hoofd van de milieugroep ClientEarth, zegt dat de uitspraak van het Europese Hof van Justitie het resultaat is van een jarenlang wanbeheer dat in Italië zowel nationaal als regionaal op ecologisch vlak is gevoerd.

‘Die tekortkoming heeft de gezondheid van de bevolking op het spel gezet,’ aldus Taddei. ‘Er moet dan ook een complete ommekeer worden gerealiseerd, zodat de vervuilingsniveaus drastisch worden teruggeschroefd en de Italiaanse luchtkwaliteit opnieuw binnen aanvaardbare normen kan worden gebracht. Het is in de 21ste eeuw onaanvaardbaar dat de bevolking gedwongen wordt om vervuilde lucht in te ademen.’

Overlijdens

Drie jaar geleden startte ClientEarth al juridische stappen tegen Lombardije, de meest vervuilde regio van Italië. Bedoeling was om de lokale autoriteiten te dwingen hun luchtkwaliteitsplan bij te werken.

Eerder dit jaar merkte de Europese Commissie op dat een meerderheid van de lidstaten van de Europese Unie niet op schema liggen om hun toezeggingen voor de vermindering van luchtverontreiniging na te komen. Elk jaar zou luchtverontreiniging in de Europese Unie ongeveer 400.000 vroegtijdige overlijdens veroorzaken.

Wetenschappers bekijken momenteel of er tussen de luchtverontreiniging en de impact van het virus Covid-19 mogelijk een verband zou kunnen zijn. Zeventien jaar geleden hadden onderzoekers echter al vastgesteld dat er tussen luchtverontreiniging en infecties met het Sars-virus, dat aandoeningen aan de luchtwegen veroorzaakte, wel degelijk een link leek te bestaan.

Patiënten in regio’s met een matig niveau van luchtverontreiniging bleken 84 procent meer kans te lopen om aan de ziekte te overlijden dan in gebieden met een bescheiden vervuiling.